|
Przygotowanie Imprezy - PYTANIA
Gromadzimy potrzebne rekwizyty:
Konkurencje | Klasa I a | Klasa I b | Klasa II a | Klasa II b | Klasa III a | Klasa III B | Nauczyciele |
Praca plastyczna | |||||||
Pierwsze pytanie | |||||||
Dowcip | |||||||
Drugie pytanie | |||||||
Stroje | |||||||
Trzecie pytanie | |||||||
Razem | |||||||
Pula remisowa | |||||||
Kolejność miejsc |
Przygotowujemy salę:
Przebieg imprezy:
1. W języku śląskim słowo "gruba" oznacza:
a) nie dbająca o swoją figurę kobieta
b) rodzaj broni myśliwskiej np. "gruba Berta"
c) kopalnia
d) kolekta w Kościele
odp. c) kopalnia
2. Kto do kogo i w jakie dni tygodnia chodził na zolyty?
a) dziołcha do galana w piątki
b) lipsta do dziołchy w czwortki
c) kawalyr do lipsty w środy oraz w soboty
odp. c) Kawalyr do lipsty w środy oraz w soboty; po zrękowinach także w niedziele
3. W języku śląskim słowo "szola" oznacza:
a) szkoła
b) diabelski młyn
c) zespół śpiewaczy
d) winda kopalniana
odp. d) winda kopalniana
4. Który zestaw postaci to typowo śląscy bohaterzy baśni i legend?
a) Królewna Śnieżka, Kopciuszek, Zbój Madej
b) Bebok, Dioboł albo diosek, Ondraszek, Podciep, Ramża, Skarbnik, Szcziga, Utopek, Zmora
c) Rumcajs, Rusałka, Topielec, Janosik
Odp. b
5. W języku śląskim słowo "hasiok" oznacza:
a) przybytek ulgi
b) śmietnik
c) popularne określenie Hasiora
d) wybitny umysł
odp. b) śmietnik
6. Podaj jadłospis śląskiego świątecznego "łobiodu"
a) nudelzupa, rolada, czorne kluski, modro kapusta, kompot
szpajza na deser
b) barszcz zabielany, pieczeń z sarny, ziemniaki w kapturkach, szparagi; na deser melasa
c) żurek z uszkami, kapusta z grzybami, makowiec zawijany
d) pizza, cola, chipsy
odp. a
7. W gwarze śląskiej słowo "nupel" oznacza:
a) balonik
b) dętka do roweru
c) ogórek
d) smoczek
odp. d) smoczek
8. Opisz w skrócie śląski strój wiejski, kobiecy
odp. ciemna kiecka z kolorową zopaską i jakla; od zimna- plyjd i na głowie chustka
9. W gwarze śląskiej słowo "szczewiki" oznacza:
a) buty
b) szczenięta
c) sznurówki
d) nasiona szczawiu
odp. a) buty
10. Lokalne sanktuarium Bożego Ciała, legendarne miejsce pochówku ks. Walentego zwane Studzionką. Gdzie się znajduje?
odp. W Jankowicach Rybnickich
13. W gwarze śląskiej słowo "dupek" oznacza:
a) mężczyzna obdarzony dużymi pośladkami
b) kolarz zamykający peleton
c) walet w kartach
d) rodzaj prostego komputera
odp. c) walet w kartach
14. Jaka ryba i jakie kwiatki znajdują się w herbie naszego miasta?
odp. Szczupak i kotewka- orzech wodny
15. W gwarze śląskiej słowo "krauza" oznacza:
a) kiszona kapusta
b) beczka (np. śmiechu)
c) muszla klozetowa
d) słoik
odp. d) słoik
16. Które z miast naszego regionu najbardziej ucierpiało podczas powodzi w roku 1997?
Odp. Racibórz - woda zalała tam 4500 ha; 1450 domów i 23 placówki oświatowe
17. W gwarze śląskiej słowo "wieprzek" oznacza:
a) mały prosiaczek
b) człowiek niekulturalny
c) dopływ rzeki Wieprz
d) nie umyty samochód
e) agrest
odp. e) agrest
18. Co obecnie znajduje się w Ratuszu na Rynku w Rybniku?
odp. Muzeum, Urząd Stanu Cywilnego,(oraz Galeria Obrazów)
19. Jaki zwyczaj na Śląsku towarzyszy zapraszaniu gości na wesele?
Wręcza się im paczki z kołoczem
20. Słowo "kopyrtka" w gwarze śląskij oznacza:
a) przewrotka
b) mała koparka
c) skopiowana kartka papieru
d) wywrotka
odp. a) przewrotka
21. Słowo "gizd" w gwarze śląskiej oznacza:
a) glizda
b) walet w kartach
c) zwierzę łowne
d) wycwaniony bajtel- rozrabiaka
odp. d) wycwaniony bajtel- rozrabiaka
22. Figura jakiego świętego stoi w Rybniku na rynku oraz przed tzw. Starym Kościołem (Matki Boskiej Bolesnej)?
a) świętego Jana Sarkandra
b) świętego Antoniego
c) świętego Jana Nepomucena
odp. c) św. Jana Nepomucena
23. Pierwsze huty, w których produkowano żelazo nazywano:
a) żelaźniokami
b) binglozkami
c) kuźnie (np. Ligocka Kuźnia)
odp. c) kuźnie
24. Weź do ręki przedmiot nr 3 (uwaga ciężkie) i powiedź po śląsku co ślązaczki robią za jego pomocą
odp. biglują (żelazko)
25. W jakich latach Ślązacy walczyli o polskość tych ziem w czasie trzech powstań?
a) 1875 - 1896
b) 1919, 1920, 1921
c) 1995 - 2001
Odp. b) 1919, 1920, 1921
26. Kamieniarz z kilofem i kamieniem znajduje się w herbie:
a) Golejowa
b) Zebrzydowic
c) Kamienia
odp. c) Kamienia
27. Józef Makosz był prezydentem Rybnika od roku:
a) 1975
b) 1990
c) 1997
odp. b) 1990
28. W latach międzywojennych w ogólnopolskim konkursie Rybnik został nazwany:
a) hasiokiem
b) miastem kominów
c) miastem kwiatów i ogrodów
odp. c) miastem kwiatów i ogrodów
29. Weź ze stołu przedmiot nr 1 i powiedź po śląsku pokazując go widowni: "to jest butelka"
odp. to jest flaszka
30. Weź ze stołu przedmiot nr 2 i po śląsku powiedź: to jest krawat
odp. to jest binder
31. Co każdy porządny Ślązak powie, gdy zobaczy kogoś przy pracy, zwłaszcza na roli?
Odp. Boże pomogej!
32. Pierwszą polskojęzyczną gazetą wydawaną w Rybniku była Straż nad Odrą, jej współwydawcą w latach 1911-1914 był rybnicki księgarz:
a) Francik Buła
c) Herbert Bubel
odp. b) Maksymilian Basista
33. Wymień dwa śląskie sanktuaria maryjne, do których pielgrzymują Rybniczanie
ewentualnie podpowiedź: (Matka Boska Uśmiechnięta i Matka miłości i sprawiedliwości społecznej)
odp. Piekary, Pszów (ewentualnie: Rudy)
34. Wyższy z kominów Rybnickiej Elektrowni był kiedyś jednym z najwyższych kominów w Polsce. W którym roku powstała nasza elektrownia?
a) 1523
b) 1973
c) 1999
odp. b) 1973
35. Andrzej Szebesta był przywódcą zbójników w beskidzie śląskim w latach 1680-1715. Pod jakim pseudonimem znany jest do dziś?
a) Janosik
b) Robin Hood
c) Ondraszek
d) Biały Ninja
Odp. c) Ondraszek
36. Zanim zakorzenił się zwyczaj noszenia ślubnych obrączek, czym na Śląsku wymieniali się państwo młodzi?
Odp. Mirtowymi wiankami- wionek na głowie miała panno młodo, mirtową zwitkę- woniaczkę- w klapie marynarki- pan młody
37. Które zgromadzenie zakonne opiekuje się kompleksem klasztorno- kościelnym pw. św. Józefa- Robotnika w Rybniku?
a) Ojcowie Dominikanie
b) Ojcowie Werbiści
c) Siostry Urszulanki
d) Ojcowie Franciszkanie
Odp. d) Ojcowie Franciszkanie
38. Co ważnego zdarzyło się na gliwickim lotnisku 17 czerwca 1999 roku?
a ) Wylądował helikopter z Ojcem Świętym
b) Ocieliła się krowa Zenka Pafuły
c) Odbył się tam koncert Rybnickiego Dziecięcego Zespołu Pieśni i Tańca Przygoda
Odp. a ) Wylądował helikopter z Ojcem Świętym
39. Baranek Wielkanocny znajduje się w herbie dzielnicy:
a) Popielów
b) Kłokocin
c) Orzepowice
odp. c) Orzepowice
40. Gniazdo Stowarzyszenia Gimnastyczno-społecznego i Wychowawczego "Sokół" powstało w Rybniku w roku:
a) 1741
b) 1898
c) 1996
odp. b) 1898
41. Kogo Ślązacy nazywali Wilusiem? Śpiewali w powstańczych okopach: Gupi Wiluś myśloł, że mu byda służyć, póda do powstanio aż się bydzie kurzyć!
Odp. Cesarza Wilhelma II Hohenzollerna, który rządził od 1888 roku
42.
Czyje to słowa: "Rybnik- tak znam! Proszę pozdrowić
wszystkich mieszkańców miasta..."
(Mógł tak powiedzieć, bo kilka razy odwiedzał swoją
ciocię Stefanię, która pracowała w szkole w Stodołach)
odp. Karol Wojtyła - Jan Paweł II
43. Co trzeba zrobić widelcem z ciastem, by upiec dobry kołocz?
a) podrapać się tym widelcem po plecach
b) za pomocą widelca posypać ciasto cukrem pudrem
c) podziurkować, aby zapewnić odpowiednią wentylację
d) dokładnie widelcem wymieszać bakalie, mak i twaróg
Odp. c) Podziurkować, aby zapewnić odpowiednią wentylację
44. Urodził się w Rybniku w 1921 roku (jego rodzina mieszkała prawdopodobnie przy ulicy Rudzkiej). Założył Ruch Światło- Życie. Kto to?
Odp. ks. Franciszek Blachnicki
45. Kościół świętego Antoniego- od 1993 roku bazylika mniejsza jest najwyższą świątynią na Górnym Śląsku. Podaj wysokość jego wież (możesz się pomylić o 5 m)
odp. 95 m
46. Gdzie prawdopodobnie znajdowało się pogańskie miejsce kultu w Rybniku?
Odp. Tam , gdzie dziś znajduje się Kościółek Akademicki, czyli nawa najstarszego, gotyckiego, rybnickiego kościoła na tzw. Górce Cerkiewickiej (też stary cmentarz)
47. Słowo "kibel" w gwarze śląskiej oznacza:
a) ubikacja
b) więzienie
c) wiadro
d) szklanka
odp. c) wiadro ewentualnie a) ubikacja
48. W gwarze śląskiej słowo "krepel" oznacza:
a) pączek
b) mały człowiek
c) kapelmistrz
d) rodzaj materiału
odp. a) pączek
49. Słowo "bajtel" w gwarze śląskiej oznacza:
a) worek
b) małe dziecko
c) krzykacz (potocznie)
d) nieporządek
odp. b) małe dziecko
50. Z jakiej dyscypliny sportu nasze miasto było powszechnie znane (głównie w latach 1955-1973)?
Odp. żużel
51. Słowo "kiełzać" w języku śląskim oznacza:
a) zbliżać się do Kielc
b) skakać
c) ślizgać się
d) robić na drutach
odp. c) ślizgać się
52. Rybnicka Szkoła Muzyczna powstała w 1933 roku. Swe istnienie zawdzięcza braciom Szafrankom. Wymień chociaż 1 nazwisko znanego muzyka, który w tej szkole rozpoczął swą edukację.
Odp. Lidia Grychtołówna, Piotr Paleczny, Adam Makowicz, Henryk Mikołaj Górecki
53. W herbie dzielnicy Wielopole znajduje się:
a) jastrząb
b) 6 kłosów
c) zaorane pole
odp. b) 6 kłosów
54. Rybnicką misją w 900 roku według tradycji miał kierować:
a) święty Wojciech
b) mnich Osław uczeń świętego Metodego
c) mnich Antoni uczeń świętego Cyryla
odp. b) mnich Osław uczeń świętego Metodego
55. Gotycki Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny na Górce Kościelnej- Cerkiewickiej jest najstarszym wzmiankowanym w kronikach kościołem parafialnym na Górnym Śląsku. Do dziś zostało tylko prezbiterium (z tej świątyni). Jaką pełni funkcję?
Odp. Kaplicy akademickiej
56. Który z dni tygodnia jest tradycyjnym dniem targowym naszego miasta od 1538 roku?
Odp. Środa
57. W sierpniu roku 1992 w rejonie Kuźni Raciborskiej wybuchł ogromny pożar lasu. Spłonęło wtedy:
a) 320 hektarów lasu
b) 3 tysiące hektarów lasu
c) 9 tysięcy hektarów lasu
odp. c) 9 tysięcy hektarów lasu
58. W herbie dzielnicy Ligota znajdują się
a) grabie
b) 2 cepy
c) korona
odp. a) grabie
59. W którym roku spaliła się północna wieża neogotyckiego kościoła świętego Antoniego?
a) 1900
b) 1959
c) 1997
odp. b) 1959
60. Kto uporał się z epidemią tyfusu głodowego, zainicjował budowę szpitali w Rudach, Pilchowicach i w Rybniku (Szpital św. Juliusza przy Klasztornej), nauczył się polskiego języka by zebrać ponad 500 pieśni ludu polskiego na Górnym Śląsku?
61. Pierwszy na kontynencie europejskim pociąg ruszył w Norymberdze w 1835 roku. W którym roku kolej zawędrowała do Rybnika?
a) 1836
b) 1856
c) 1922
odp. b) 1856
62. Pisarz, poeta, nauczyciel, organista, tłumacz, dziennikarz, publicysta, ogrodnik, społecznik- zwany śląskim wieszczem. Żył w latach 1797-1863. O kim mowa?
Odp. O Józefie Lompa
64. Od kiedy w rybnickim zamku mieści się sąd?
1. od śmierci hrabiego Antoniego Węgierskiego
2. od lat 1849-1857
3. po Powstaniach Śląskich
odp. 2. W 1849 gdy niektóre dzieci z zamkowego sierocińca (po epidemii tyfusu głodowego) wchodziły w dorosłe życie część pomieszczeń zajął Sąd Powiatowy; cały budynek instytucja ta przejęła w 1857 roku
65. Gwidon von Donnensmarck był właścicielem:
a) Rybnickiej Fabryki Maszyn (Ryfama)
b) Stacji Benzynowej Aral
c) dzisiejszych kopalni: Chwałowice i Jankowice
odp. c) koplalni Chwałowice i Jankowice
66. Przetłumacz na język polski gwarowe słowa: kilać, knefel, krzikopa, ciaciany, nupel, babrok
odp: łaskotać, guzik, rów, ładny (śliczny), smoczek, niedbalec
67. Kiedy rybnicki zamek, który powstał już w XII wieku przyjął kształt podkowy?
1. W latach 1776-1778
2. Po drugiej wojnie światowej
3. W czasie ostatniego remontu
odp. 1. W latach 1776-1778
68. Przetłumacz na język polski gwarowej wyrazy: tytka, ciupać, bolok, klif:
odp: torebka, uderzać siekierką lub wymieniać coś na coś, ran- siniak, sztuczka- sposób
69. Który burmistrz Rybnika przeszedł do historii jako najdłużej urzędujący burmistrz w Polsce? (Pełnił tę funkcję łącznie 25 lat w latach 1922-1940; 1944-1950)
odp. Władysław Weber
70. Wyjaśnij etymologię nazwy naszego miasta
odp. Rybnik w języku prasłowiańskim oznacza staw (było ich na terenie obecnego miasta bardzo dużo- np. w 1788 roku- 55)
71. Który z rybnickich burmistrzów, autor wydanego w 1843 roku polskiego elementarza był nauczycielem w rybnickiej szkole katolickiej?
Odp. Jan Gruchel
72 Jaki święty, kanonizowany przez Jana Pawła II w Skoczowie przebywał kilka tygodni w Rybniku (1619 rok)?
Odp. święty Jan Sarkander
73. 13 maja 1433 na Górze Rudzkiej- tam gdzie mieści się szpital psychiatryczny, oraz upamiętniająca to wydarzenie kapliczka św. Urbana miała mieście bitwa związana z:
a) pogromem krzyżaków
b) wojną z arianami
c) wojnami husyckimi
odp. c) wojnami husyckimi
74. W lipcu 1922 roku świętowano w Rybniku powrót do macierzy (przyłączenie Rybnika do Polski). Z tej okazji Rybniczanie na rynku ustawili wysoką mównicę z wielkich brył węgla. A co postawili na ulicy Sobieskiego i przed kościołem św. Antoniego?
Odp. Łuki tryumfalne
75. Gdzie na terenie Rybnika były umiejscowione mury obronne?
Odp. Rybnik murów obronnych nie posiadał, ich rolę pełniły częściowo stawy
76. W jakiej karczmie wg legendy zatrzymała się część wojsk Sobieskiego w nocy z 22 na 23 sierpnia 1683 roku?
a) Świerklaniec
b) Delicje
c) Karczma Górnośląska
odp. a) Świerklaniec
77. Z powodu obfitych opadów deszczu w latach 1844-48 zapanował na Górnym Śląsku głód, potem epidemia. Zmarło ok. 15 % mieszkańców miasta, również ówczesny burmistrz Alojzy Preuss. Jak nazywała się ta choroba?
Odp. Tyfus, tyfus głodowy
78. Macie szczęście. Dostajecie darmo 3 punkty
79. Rybnicka parafia ewangelicka, liczy około:
a) 100 wiernych
b) 420 wiernych
c) 5 tysięcy wiernych
odp. b) 420 wiernych
80. Wielkie odrodzenie kultu św. Antoniego w XIX wieku w Rybniku było spowodowane:
a) zgubieniem kluczy przez burmistrza Antoniego Żelazko
b) pożarem Wodzisławia Śląskiego w 1922 roku
c) odkryciem relikwii świętego Antoniego na Górze Rudzkiej
odp. b) pożar w Wodzisławiu 2 czerwca 1822 przed odpustem św. Antoniego na dorocznym jarmarku.
81. Zebrał i opisał około 2700 chrząszczy i mrówek śląskich. O kim mowa?
a) Antoni Mrówczyński
b) Rufin Suchoń
c) Juliusz Roger
odp. c) Juliusz Roger
82. Gdzie w latach 1848 - 1939 stała rybnicka synagoga?
Odp. U zbiegu ulic Chrobrego i Zamkowej- na przeciw Urzędu Miasta
83. Kościół Matki Boskiej Bolesnej zwany Starym powstał w roku:
a) 1548
b) 1699
c) 1801
odp. c) 1801
Imprezę tę przeprowadzono w grudniu 1999 roku w Liceum Sióstr Urszulanek. Została ona pozytywnie oceniona przez Członków Komisji z WOM-u w Katowicach, jako jeden z elementów potrzebnych do uzyskania stopnia awansu zawodowego.
Ten konkurs został przeprowadzony przez nauczyciela - bibliotekarza wraz z kołem bibliotecznym. Ale praktycznie może go zrealizować prawie każdy nauczyciel lub Samorząd Szkolny. Można także z tego scenariusza wybierać dla siebie dowolne elementy, pomysły.
Wielka Gra o Tytuł
Ślązoka Szkoły została opublikowana
w Rybnickich
Zeszytach Nauczycielskich 2004 nr 8.
Przy opracowywaniu pytań korzystałam między innymi z książek Marka Szołtyska, z gry planszowej oraz pomocy Franciszka Kucharczaka. Dziękuję!
autor:
nauczyciel - bibliotekarz
Gabriela Bonk