Jerzy Klistała: Martyrologium mieszkańców Ziemi Rybnickiej, Wodzisławia Śl., Żor, Raciborza w latach 1939-1945 Słownik Biograficzny - nazwiska na literę: W Kontakt z Autorem: jerzy2212@interia.pl

WACHTARCZYK ALOJZY,
Więzień w KL Auschwitz nr 7511.
Urodzony 3.09.1916 r. w Skrbeńsku k.Jastrzębia pow. rybnicki. Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r. Od pierwszych dni okupacji hitlerowskiej zaangażowany w działalność ruchu oporu. Aresztowany i przekazany do KL Auschwitz gdzie zarejestrowany został w obozowej ewidencji 18.12.1940 r. jako wiezień nr 7511. Zwolniony z obozu w marcu 1941 r. Po wyzwoleniu w 1945 r. Pracownik Urzędu Miejskiego następnie sekretarz Prezydium MRN, w latach 1958-1960 kierownik Rybnickiego Zakładu Przemysłu Terenowego, od 1960-1975 dyrektor Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Rybniku (aż do przejścia na emeryturę). Zmarł 5.01.1988 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 62; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 186.

WADOWSKI JÓZEF,
Więzień w KL Auschwitz nr 7588.
Urodzony 28.11.1919 r. w Rybniku. Po aresztowaniu przetransportowany do KL Auschwitz i zarejestrowany 18.12.1940 r. w obozowej ewidencji jako więzień nr 7588. Zwolniony z obozu w marcu 1941 r. Brak dokładniejszych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 65; PMA-B Ankieta z dn. 12.10.1988 r. (sygn. Mat./14573, nr inw. 170081).

WAJNER JÓZEF,
Więzień więzienia w Rawiczu, w KL Buchenwald, w KL Dachau.
Urodzony 13.12.1897 r., mieszkaniec Gorzyc k.Wodzisławia Śl. pow. rybnicki. Od 1919 r. członek POW Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik trzech powstań śląskich, dowódca kompanii gorzyckiej w okresie plebiscytu, organizator wieców i zebrań, współzałożyciel Ochotniczych Oddziałów Powstańczych do walki z dywersantami niemieckimi w sierpniu 1939 r. Aresztowany we wrześniu 1939 r., więziony w Rawiczu, a 16.10.1939 r. przekazany do KL Buchenwald, następnie do KL Dachau gdzie zginął 28.04.1945 r.
Bibliografia: : Zbiory J. Delowicza.

WALA FRANCISZEK,
Więzień - brak informacji dot. miejsca.
Urodzony 21.09.1902 r. w Mszanie k.Jastrzębia Zdroju pow. rybnicki, mieszkaniec Gorzyc k.Wodzisławia Śl. pow. rybnicki. Mistrz drogowy, członek POW Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik wszystkich trzech powstań śląskich. W okresie okupacji hitlerowskiej nie przyjął grupy narodowościowej - Volkslisty. Pracował w pierwszym okresie okupacji nadal jako robotnik drogowy. Aresztowany 23.04.1941 r. za " ... nie zgłoszanie zdrady kolegów - przeciwko III Rzeszy". Otrzymał dwa lata więzienia, zwolniony z więzienia 8.03.1943 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Franciszka Wala i nauczycielki Wandy Sitek), skor. 4.

WALA JACEK,
Więzień więzienia w Rybniku, w Brzegu, obozu karnej pracy w Ems.
Urodzony 26.04.1945 r. w Mszanie k.Jastrzębia Zdroju pow. rybnicki, mieszkaniec Gorzyc k.Wodzisławia Śl. pow. rybnicki. Z zawodu piekarz. Był członkiem POW Górnego Śląska, uczestnik trzech powstań śląskich. W trzecim powstaniu służył w 12 kompanii 4 pp. pod rozkazami Skrzyszowskiego Alojzego jako szef administracyjno-gospodarczy. Był działaczem plebiscytowy. Po podziale Górnego Śląska w 1922 r. na część polską i niemiecką, był aktywnym członkiem Związku Powstańców Śląskich. Na początku okupacji hitlerowskiej (4.10.1939 r.) został aresztowany i przetrzymywany w więzieniu w Rybniku. Sąd Specjalny z Katowic na sesji wyjazdowej w Rybniku 9.11.1939 r. skazał go na pięć lat wiezienia. Wyrok ten odsiadywał w Rybniku, Brzegu a stamtąd przekazany został do obozu karnej pracy na bagnach koło Ems w pobliżu holenderskiej granicy. Doczekał się wyzwolenia i powrócił do domu. Podjął ponownie pracę jako piekarz. Założył Kółko Rolnicze w Gorzycach i pełnił w nim obowiązki prezesa, był rejonowym komendantem straży pożarnej, radnym gminy Gorzyce. Za zasługi dla Polski odznaczony: Śląskim Krzyżem Powstańczym, Orderem Odrodzenia Polski i innymi odznaczeniami.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Alojzego Skrzyszowskiego), skor. 8.

WALOCHA MAŁGORZATA po zamążpójściu HELLEBRANDT,
Więźniarka w KL Auschwitz nr 40798.
Urodzona 8.02.1921 r. w Leszczynach pow. rybnicki, mieszkanka tej miejscowości. Po aresztowaniu 12.02.1943 r. przewieziona transportem zbiorowym z Rybnika do KL Auschwitz i umieszczona na okres śledztwa w bloku 2a. Po śledztwie skazana na pobyt w obozie i zarejestrowana w obozowej ewidencji dnia 12.04.1943 r. jako więźniarka nr 40798. 12.06.1943 r. zwolniono ją z obozu i przeniesiono do więzienia gestapo w Katowicach. Przeżyła obóz i więzienie w Katowicach.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 550; PMA-B Ankieta z dn. 13.01.1975 r. (sygn. Mat./10275, nr inw. 161212).

WAŁACH ALFRED,
Więzień w KL Gross-Rosen.
Urodzony 12.08.1908 r., mieszkaniec Chwałowic k.Rybnika. Był górnikiem w kop. "Chwałowice" w Chwałowicach. Komunista i członek organizacji ruchu oporu. Aresztowany 30.05.1944 r., przebywał w KL Gross-Rosen. Mimo potwornych warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WANIEK JERZY,
Więzień więzienia w Graz.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszym okresie okupacji hitlerowskiej i więziony w Graz. Przeżył w tym więzieniu i uzyskał wolność. Brak dokładniejszych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WARCHOŁEK EMIL,
Więzień w KL Auschwitz nr 188410.
Urodzony 4.03.1919 r. w Lutyni Górnej - na Śląsku Zaolziańskim, mieszkaniec Gorzyc k.Wodzisławia Śl. pow. rybnicki. Wraz z żoną działał w ruchu oporu - żołnierz Sił Zbrojnych Polski oraz ZWZ/AK, za co został aresztowany i przekazany do KL Auschwitz. Zarejestrowany 24.05.1944 r. jako więzień nr 188410. Dnia 31.10.1944 r. decyzją policyjnego sądu doraźnego skazano na śmierć 10 kobiet i 59 mężczyzn, wśród nich był Emil Warchołek. Skazanych stracono w dniu 1.11.1944 r. w Krematorium II na terenie Birkenau. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 471, 715.

WARCHOŁEK HELENA z d. STEFEK,
Nie więźniarka - rozstrzelana przez hitlerowców.
Urodzona 19.07.1919 r. we wsi Skrzeczoń k.Bogumina, córka Franciszka i Stefanii z d. Jeżyszek, mieszkanka Gorzyc k.Wodzisławia Śl. pow. rybnicki. Zastępowa w drużynie harcerskiej w Gorzycach - Chorągiew Śląska ZHP. W okresie okupacji hitlerowskiej zamieszkała w Lutyni Polskiej na Śląsku Zaolziańskim, działała wraz z mężem w konspiracji - żołnierz Sił Zbrojnych Polski oraz ZWZ/AK. W ich domu mieścił się punkt kontaktowy i lokal działaczy konspiracji i partyzantów. Aresztowano ją 21.09.1944 r. na skutek donosu o jej kontakcie z partyzantem i Emilem Mulką. Rozstrzelana została 24.11.1944 r. wraz z rodzicami, bratem i szwagrem w lesie w pobliżu domu rodzinnego. W KL Auschwitz zginęli 1.11.1944 r. jej brat Walter i mąż Emil. Mulka został zastrzelony podczas ucieczki 20.11.1944 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 187; Zbiory J. Delowicza (relacja Emila Jędrzejczyka, oraz siostry Gertrudy Widesowej).

WARDĘGA AUGUSTYN,
Więzień w KL Mauthausen.
Urodzony 12.06.1889 r. w Niedobczycach k.Rybnika. Kolejarz, członek POW Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik trzech powstań śląskich. Został aresztowany 5.03.1942 r. i przekazany do KL Mauthausen. Mimo potwornych warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność - powrócił do domu 28.07.1945 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Karola Kozuba), skor. 7; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WARTAK STANISŁAW,
Więzień w KL Auschwitz nr 17243.
Urodzony 6.05.1887 r. w Gołonogu k.Dąbrowy Górniczej, mieszkaniec Czerwionki pow. rybnicki, górnik w kop. "Dębieńsko". Członek POW Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik trzeciego powstania śląskiego oraz walk z oddziałami Freikorpusu w okolicy Wilczy i Strzygłowic w sierpniu 1939 r. Aresztowany we wrześniu 1939 r. i przekazany do KL Auschwitz, gdzie zarejestrowany został 13.06.1941 r. jako więzień nr 17243. Zginął w tym obozie 17.09.1941 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 105; Materiały archiwalne J. Delowicza.

WARWAS SYLWESTER,
Więzień w KL Auschwitz nr E-719, nr 23727.
Urodzony 19.12.1919 r. w Kamieniu k.Rybnika. Po aresztowaniu przetransportowany do KL Auschwitz i zarejestrowany w obozowej ewidencji 5.12.1941 r. jako więzień wychowawczy nr E-719, a następnie nr obozowy 23727. Wypisany do transportu 3.04.1942 r. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 757.

WAWROSZ JÓZEF,
Więzień więzienia w Rybniku
Mieszkaniec Popielowa pow. rybnicki. Aresztowany przez gestapo i przetrzymywany w więzieniu w Rybniku. Zwolniony po kilkunastu dniach, otrzymał nakaz wykonywania różnych robót przymusowych.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WAWRZYŃCZYK WILHELM pseud. Wiluś, Jaś,
Więzień więzienia w Cieszynie, w Mysłowicach, w KL Auschwitz.
Urodzony 8.11.1914 r. w Kokoszycach k. Wodzisławia Śl., syn Wilhelma i Pauliny z d. Pośpiech, mieszkaniec Radlina pow. rybnicki. Ojciec był górnikiem, zginął podczas pierwszej wojny światowej. Wilhelm był najmłodszym z sześciorga dzieci. W 1927 r. został uczniem Państwowego Gimnazjum w Rybniku, z którego w 1935 r. przeniósł się do Żor (pow. rybnicki), gdzie zdał maturę w 1934 r. Po maturze odbył czynną służbę wojskową w Szkole Podchorążych Piechoty w Kielcach, a po ćwiczeniach w rezerwie uzyskał nominację na podporucznika. Po służbie wojskowej podjął pracę w biurze obliczeniowym zarobków w kopalni "Emma" w Radlinie. Latem 1939 r. zaciągnięty został do wojska w Kielcach.
Brał udział w kampanii wrześniowej, uniknął niewoli i powrócił do domu. W październiku 1939 r. wstąpił do konspiracyjnej Organizacji Orzeł Biały (OOB), a następnie do Związku Walki Zbrojnej. Jako oficer WP organizował punkty kontaktowe dla łączników, miejsca odpraw, wyznaczał dowódców drużyn na terenie osiedli górniczych: Radlin, Pszów, Rydułtowy. Niestety do ruchu oporu wkradł się zdrajca. W wyniku donosu o tej działalności, Wilhelm był poszukiwany 21.04.1942 r. przez policję na terenie Zawady koło Pszowa. Ukrywając się, powołany został do sztabu AK, gdzie objął funkcję kwatermistrza Inspektoratu Rybnickiego. Był nadal dowódcą wojskowym, z tym, że zakres działania i terenu się powiększył, bo obejmował powiaty: Rybnik, Wodzisław, Cieszyn, Racibórz i Zaolzie. Od lata 1942 r. ściśle współpracował z "cichociemnym spadochroniarzem" przerzuconym z Anglii, który nosił nazwisko Stanisław Staszowski na Zaolziu, a na Górnym Śląsku Stanisław Zawadzki (pseud. Kos). W listopadzie tego roku obaj zostali aresztowani na dworcu kolejowym w Pietrowicach k.Karwiny i odtransportowani na gestapo do Cieszyna. Z Cieszyna, Wilhelm został przewieziony do więzienia śledczego (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach (w grypsie przesłanym rodzinie z mysłowickiego więzienia napisał: " ... jeśli poprowadzą mnie na stracenie, będę umiał umrzeć ze spokojem i godnością Polaka, który wie, za co ginie..."). Z Mysłowic przekazano go do KL Auschwitz i wyrokiem policyjnego sądu doraźnego w dniu 2.06.1943 r. skazany został na karę śmierci przez rozstrzelanie. Zginął w dniu osądzenia o godz. 17:00 jak wpisane jest w akcie zgonu nr 23406/1943 (zapisana przyczyna śmierci: "plötzlicher Herztod" - nagły zawał serca). Pośmiertnie został odznaczony Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 188; "Księga Pamiątkowa Państwowego Gimnazjum i Liceim w Rybniku 1922-1947", 1947 r., s. 54; Ks. K. Szweda "Ponieśli swój krzyż", Poznań 1989, s. 102; I. Libura "Z dziejów domowych powiatu - gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 381; "Ziemia rybnicko-wodzisławska", red. J. Ligenzy, Katowice 1970, s. 275; I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 686; PMA-B "Księga zgonów", t. 16, s. 892, nr id. 56854; J. Delowicz "Żory - ludzie i wydarzenia", rok 1999, s. 95, 102 - 103; Zbiory J. Delowicza.

WAWRZYNIAK FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Rybniku, w Raciborzu, w Zgorzelcu, w Rawiczu, w KL Buchenwald.
Urodzony 3.07.1920 r. w Gieldbek - Westfalia mieszkaniec Radlina pow. rybnicki. Rodzice wyjechali do Westfalii w poszukiwaniu pracy, ale przybyli na Górny Śląsk w marcu 1921 r. na głosowanie w akacji plebiscytowej za przywróceniem Śląska do Polski. Ojciec został w Radlinie i brał udział w trzecim powstaniu śląskim. Syn został aresztowany za przekonania propolskie już 3.09.1939 r. Przechodził od aresztowania tą samą drogę jak pozostali więźniowie Radlina - więzienie w Rybniku, Raciborzu, Zgorzelcu, Rawiczu i w końcu KL Buchenwald. W tym obozie był zatrudniony przy noszeniu bali bukowych do tartaku. Zachorował na dur brzuszny ale dzięki opiece współwięźniów przeżył. Skuteczne starania rodziny spowodowały zwolnienie Franciszka z obozu 25.10.1940 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Franciszka Wawrzyniaka), skor. 3.

WEBER WŁADYSŁAW,
Więzień - brak informacji dot. miejsca.
Urodzony 25.05.1882 r. w Opalenicy woj. poznańskie. W 1907 r. przeniósł się na Śląsk do Lublińca a następnie do Rybnika, gdzie został referentem w administracji miejskiej a potem nadsekretarzem miasta Rybnika. Współpracował z działającymi w mieście organizacjami polskimi. Były powstaniec - uczestnik powstań śląskich, działacz plebiscytowy. W 1921 r. Komenda Powstańcza Powiatu rybnickiego wyznaczyła go na burmistrza Rybnika. W 1922 r. wybrany został burmistrzem przez Radę Miejska. Obowiązki te pełnił do 1939 r.
W okresie okupacji hitlerowskiej ukrywał się w Krakowie, a następnie w Warszawie, gdzie uczestniczył w powstaniu. Po upadku powstania, dostał się do więzienia i przebywał w nim do końca okupacji. W 1945 r. po wyzwoleniu, wrócił na Śląsk - do Katowic. Władze wojewódzkie mianowały go burmistrzem Rybnika. Kierował odbudową miasta po zniszczeniach wojennych i organizował administrację oraz gospodarkę miejską. 1.07.1950 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł 26.12.1961 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 188.

WEIS EDWARD,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Auschwitz 10901, w KL Mauthausen.
Urodzony 10.04.1898 r. w Rybniku. Z zawodu ślusarz-monter. Walczył w pierwszej wojnie światowej na froncie zachodnim, a gdy dostał się do niewoli francuskiej, wstąpił do polskiej armii gen. Hallera i walczył przeciw Niemcom. W 1920 r. brał udział w wojnie Polsko - Bolszewickiej. Posiadał stopień sierżanta. Powróciwszy z wojny do domu zamieszkał w Radlinie-Obszarach pow. rybnicki i natychmiast przyłączył się do trzeciego powstania śląskiego. Był członkiem POW Górnego Śląska w Obszarach. Otrzymał Krzyż Powstańczy i inne odznaczenia. W 1922 r. pracował jako mistrz wykonujący różne prace montażowe na terenie Górnego Śląska, a szczególnie na terenach kopalń. W 1932 r. ożenił się z Rozalią z d. Łukosz. 24.08.1939 r. został zaciągnięty do wojska polskiego w Krakowie. Był kierowcą więc dostał rozkaz przewiezienia kilku oficerów do Rumunii. Wrócił z Rumunii wiosną 1940 r. i ukrywał się jakiś czas u krewnych w Rybniku. Następnie, udał się w rodzinne strony żony - do Chorzowa i pracował jako ślusarz. 19.10.1940 r. został aresztowany za to, że w przeszłości był wyróżniającym sie powstańcem w Radlinie. Przewieziono go do wiezienia w Rybniku, a dnia 1.03.1941 r. do KL Auschwitz gdzie został zarejestrowany jako więzień nr. 10901, potem do KL Mauthausen gdzie zginął 1.01.1942 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 85; Zbiory J. Delowicza (relacja Marty Sachs z d. Weis), skor. 2.

WĘGLORZ TEODOR,
Więzień więzienia w Katowicach, w KL Sachsenhausen, w KL Oranienburg.
Urodzony 3.09.1890 r. w Gliwicach, mieszkaniec pow. rybnickiego. Pracował w kop. w Nowej Rudzie, a od 1918 r. w kop. w Knurowie. Od 1919 r. członek POW Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik powstań śląskich, w trzecim powstaniu dowódca VII kompanii (chwałowickiej). Aresztowany 26.09.1939 r. i wpierw więziony w Katowicach, a następnie przekazany do KL Sachsenhausen, stamtąd do KL Oranienburg - gdzie działał w obozowej organizacji konspiracyjnej. Przeżył i wrócił z obozu 12.11.1945 r. Po powrocie, pracował do 1948 r. w kop. "Chawłowice". Posiadał odznaczenia: Krzyż Walecznych na Śląskiej Wstędze Waleczności, Złoty Krzyż Zasługi, Śląski Krzyż Powstańczy i Medal Niepodległości.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 38; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 189; Zbiory J. Delowicza.

WĘGRZYK EDWARD,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 5.05.1907 r., mieszkaniec Kamienia pow. rybnicki, górnik w kop. "Dębieńsko", powstaniec - uczestnik drugiego i trzeciego powstania śląskiego, działacz społeczny. W przededniu września 1939 r. uczestniczył w walkach z Freikorpusem na odcinku: Wilcza - Krywałd. W okresie okupacji hitlerowskiej zaangażował się w działalność ruchu oporu. Aresztowany 3.03.1945 r. i przekazany do KL Auschwitz, gdzie zginął na krótko przed wyzwoleniem obozu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.

WĘGRZYK JAN,
Więzień w KL Auschwitz nr 111011, w KL Buchenwald nr 117863.
Urodzony 3.03.1909 r. w Kamieniu pow. rybnicki, mieszkaniec Rybnika. Od początku okupacji hitlerowskiej był żołnierzem organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK. Aresztowany 12.02.1943 r., przewieziony został do KL Auschwitz i umieszczony na okres śledztwa w bloku 2a. Po śledztwie, skazany 26.03.1943 r. na pobyt w obozie i zarejestrowany jako więzień nr 111011. Następnie, dnia 22.01.1945 r. przetransportowany do KL Buchenwald gdzie otrzymał nr obozowy 117863. Brak bliższych informacji o losie więźnia.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 308; "Rybnik. Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980", red. J. Walczak, Katowice 1986, s. 244; M. Brzost "Rybnicki Inspektorat Armii Krajowej", Katowice 1995, s. 116; Relacja Józefa Sobika, jego pamiętnik i wykazy członków ZWZ.

WEINER IGNACY,
Więzień więzienia w Rybniku, w Raciborzu, w Zgorzelcu, w Rawiczu, w KL Buchenwald, w KL Dachau.
Urodzony 13.12.1897 r. w Radlinie-Głożyny pow. rybnicki, mieszkaniec Biertułtów k.Radlina pow. rybnicki. Był wydawcą materiałów wybuchowych w kop. "Ignacy" w Niewiadomiu. Brał udział w drugim powstaniu śląskim, zaś w trzecim powstaniu był dowódcą kompanii głożyńskiej w stopniu sierżanta. Posiadał między innymi odznaczenia: Krzyż Powstańczy, Gwiazdę Śląską. W Niewiadomiu był sekretarzem Związku Powstańców Śląskich. Od pierwszego dnia okupacji hitlerowskiej nie pracował, a gdy się zjawił w kopalni 5.09.1939 r., został aresztowany i wywieziony do więzienia w Rybniku. Do aresztowania przyczynili się miejscowi renegaci, którzy w ten sposób chcieli się na nim zemścić za jego aktywny udział w powstaniach. Podzielił los innych więźniów z Radlina - był przesyłany z więzienia w Rybniku do więzienia w Raciborzu, Zgorzelcu, Rawiczu i w końcu trafił do KL Buchenwald. Przeżył w tym obozie do czasu ewakuacji obozu i przeniesieniu więźniów do KL Dachau. W trakcie przewożenia więźniów, z kilkoma innymi współwięźniami próbował ucieczki wyskakując z wagonu w czasie jazdy. Eskorta SS zaczęła jednak strzelać do uciekinierów. Ignacy Weiner został śmiertelnie trafiony i zginął 3.02.1945 r. - na trzy miesiące przed zakończeniem wojny.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Marii Weiner), skor. 2.

WENCEL KONRAD,
Więzień w KL Buchenwald.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Buchenwald. Brak jest innych informacji o tym więźniu ponad to, że mimo potwornych warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WENDLOCHA MICHAŁ,
Wiezień w KL Sachsenhausen.
Urodzony w 1892 r. w Sowczycach pow. oleski. Lekarz psychiatra - dyplom lekarza otrzymał w 1921 r. Były powstaniec - uczestnik powstań śląskich. W trzecim powstaniu był lekarzem III Batalionu Pułku oszczyńskiego. W latach międzywojennych był dyrektorem Zakładu Psychiatrycznego w Rybniku. Działacz harcerski, przewodniczący Koła Przyjaciół Harcerstwa przy Komendzie Hufca ZHP w Rybniku. W okresie okupacji hitlerowskiej aresztowany i więziony w KL Sachsenhausen. Po wojnie był lekarzem w Sosnowcu, Trzebini i Świętochłowicach. Zmarł w 1967 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 190-192.

WENZEL FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Rybniku, w Raciborzu, w Zgorzelcu, w Rawiczu, w KL Buchenwald.
Urodzony 1.01.1899 r. w Radlinie-Biertułtowy pow. rybnicki, mieszkaniec Radlina. Był pracownikiem umysłowym kop. "Ignacy" w Niewiadomiu. Członek POW Górnego Śląska, brał udział w trzech powstaniach śląskich, a w trzecim był z-cą dowódcy II kompanii 5 pp rybnickiego. W okresie pomiędzy pierwszą, a drugą wojną światową był czynnym działaczem Związku Powstańców Śląskich, członkiem Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" i naczelnikiem straży pożarnej w Biertułtowach. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej tj. 9.09.1939 r., był aresztowany i więziony w Rybniku, Raciborzu, Zgorzelcu, Rawiczu, a następnie przekazany do KL Buchenwald. Pracował tam w kamieniołomach. Na skutek starań żony został zwolniony z obozu we wrześniu 1940 r. Po powrocie do domu, musiał się meldować co drugi dzień na policji, a po trzech miesiącach podjął pracę w hucie "Julia" w Bytomiu. W 1943 r. nie zgodziwszy się na przyznanie trzeciej grupy volkslisty - wpisano go na listę IV - został zaklasyfikowany jako oporny Polak bez praw obywatelskich w Rzeszy Niemieckiej. Po wyzwoleniu Radlina przez wojska radzieckie 27.03.1945 r. powrócił do pracy biurowej w kop. "Ignacy" gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (w oparciu o relację Franciszka Wenzla), skor. 3.

WIDENKA EMIL,
Więzień w KL Mauthausen.
Urodzony 9.09.1903 r. w Koronowacu pow. rybnicki, mieszkaniec Pszowa pow. rybnicki, pracował jako górnik w kop. "Anna" w Pszowie. Był członkiem POW Górnego Śląska, brał udział w drugim i trzecim powstaniu śląskim, w tym ostatnim powstaniu w kompani Kornowac - Pogrzebień. Za udział w powstaniach otrzymał Krzyż Powstańczy. Ożenił się w 1930 r. w Pszowie. 10.05.1942 r. wraz z Wilhelmem Frydrychem pomógł uciekinierowi - jeńcowi wojennemu, za co następnie został oskarżony oraz zasądzony na trzy lata obozu karnego i przekazany w związku z tym do Verschäfter Straflager w miejscowości Bernau, gdzie pracował na roli. Po rocznym pobycie w Bernau został przekazany do KL Mauthausen. Doczekał się wyzwolenia obozu przez wojska amerykańskie 5.05.1945 r. Po powrocie do domu, pracował w kop. "Anna" aż do emerytury w 1959 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją żony Marii Frydrych i Emila Widenki), skor. 7; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WIECZOREK ANTONI,
Więzień więzienia w Katowicach, w KL Auschwitz nr 7568.
Urodzony 17.04.1917 r. w Gliwicach, syn Franciszka i Marii z d. Achtelik, mieszkaniec Żor pow. rybnicki. Po ukończeniu szkoły powszechnej, uczył się w szkole zawodowej ślusarstwa, a następnie zgłosił się na ochotnika do marynarki wojennej w Gdyni. 2.02.1937 r. został powołany do Kadry Floty w Gdyni i odbywał tam służbę do 22.06.1939 r. Po powrocie do cywila przez jakiś czas nie pracował, natomiast gdy rozpoczęła się druga wojna światowa uchodził przed wojskiem niemieckim. Po powrocie do domu w listopadzie 1939 r. pracował jako ślusarz-spawacz w Fabryce Sygnałów Kolejowych w Gotartowicach. Jesienią 1940 r. odmówił wstąpienia do wojska niemieckiego więc 17.12.1940 r. aresztowano go za działalność w organizacji konspiracyjnej i przekazano do więzienia w Katowicach. Stamtąd, 18.12.1940 r. został przeniesiony do KL Auschwitz i zarejestrowany jako więzień nr 7568. W nocy 28.07.1942 r. przewieziono go na gestapo do Rybnika i zwolniono do domu bez jakichkolwiek dokumentów poświadczających zwolnienie. Podjął więc ponownie prace w Fabryce Sygnałów Kolejowych w Gotartowicach, gdzie pracował do zakończenia okupacji hitlerowskiej. Po okupacji, do przejścia na emeryturę, pracował w kolejowych Zakładach Zabezpieczenia Ruchu i Łączności w Katowicach-Piotrowicach jako ślusarz-spawacz.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza, segr. II.

WIECZOREK AUGUSTYN,
Więzień w KL Auschwitz nr 111013, w KL Mauthausen nr 118453.
Urodzony 11.04.1912 r. w Bottrop - Westfalia, mieszkaniec Rybnika. W latach przedwojennych działacz harcerski, przyboczny Komendy Hufca ZHP w Rybniku. Z zawodu księgowy. Od początku powstania organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK, był jej członkiem. Aresztowany przez gestapo 11.02.1943 r. i przewieziony do KL Auschwitz, gdzie przebywał przez okres śledztwa na bloku 2a. Po śledztwie, skazany na pobyt w obozie i zarejestrowany 26.03.1943 r. jako więzień nr 111013. W styczniu 1945 r. uczestnik "marszu śmierci" z Oświęcimia do Wodzisławia, a stamtąd w transporcie zbiorowym wagonami towarowymi wywieziony do KL Mauthausen i zarejestrowany jako więzień nr 118453. Przeżył w tym obozie do jego wyzwolenia przez wojska alianckie w dniu 5.05.1945 r. Po zakończeniu wojny pracował na stanowisku głównego księgowego w Miejskim Zarządzie Budynków Mieszkalnych w Rybniku. Działacz ZBoWiD, członek władz miejskich Związku. Zmarł 13.01.1987 r., pochowany na rybnickim cmentarzu.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 308; "Ziemia rybnicko-wodzisławska", red. J. Ligenzy, Katowice 1970, s. 207; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 190; Relacja Józefa Sobika, jego pamiętnik i wykazy członków ZWZ.

WIECZOREK JAN,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz nr 175039, w KL Mauthausen nr 118454, podobozu Ebensee.
Urodzony 16.04.1909 r. w Bottrop, mieszkaniec Rybnika. Podczas okupacji hitlerowskiej, żołnierz organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK. Aresztowany i więziony w więzieniu śledczym (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach, a następnie 11.03.1944 r. przekazany do KL Auschwitz i zarejestrowany jako więzień nr 175039. W styczniu 1945 r. uczestnik "marszu śmierci" z Oświęcimia do Wodzisławia, a stamtąd wagonami towarowymi do KL Mauthausen i zarejestrowany jako więzień nr 118454. Następnie, przeniesiony do podobozu w Ebensee. Przeżył w obozie do jego wyzwolenia przez wojska alianckie w dniu 5.05.1945 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 455; Relacja Józefa Sobika, jego pamiętnik i wykazy członków ZWZ.

WIECZOREK WILIBALD,
Więzień w KL Mauthausen.
Urodzony 31.06.1906 r. w Niedobczycach k.Rybnika, mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany i przekazany 5.02.1944 r. do KL Mauthausen. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WIERZBOWSKI ROMAN,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Nauczyciel, aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej, przekazany do obozu koncentracyjnego. Nieznana jest nazwa obozu w którym przebywał. Przeżył i wrócił do domu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WIDENKA JAN,
Więzień w KL Auschwitz nr 7524.
Urodzony 17.06.1898 r. w Mikulczycach pow. zabrzański, mieszkaniec Dzimierza k.Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany 17.12.1940 r. na skutek donosu miejscowych renegatów o tym, że był aktywnym powstańcem śląskim. Przewieziony został do KL Auschwitz 18.12.1940 r. i zarejestrowany był jako więzień nr 7524. Zginął w tym obozie 24.02.1941 r. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: PMA-B Ankieta z dn. 22.01.1993 r. wypełniona przez córkę J. Widenki - Elżbietę Dzierżęga (sygn. Mat./16907, 172727); Zbiory J. Delowicza.

WIDERA KAROL,
Więzień więzienia w Rybniku, obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Lysek pow. rybnicki. Z chwilą rozpoczęcia okupacji hitlerowskiej aresztowany i więziony w rybnickim więzieniu. Po zwolnieniu z więzienia - ponownie aresztowany i przekazany do obozu koncentracyjnego. Nieznana jest nazwa obozu i dalsze losy tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WIDOR KAROL,
Więzień w KL Mauthausen-Gusen.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki, nauczyciel. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Mauthausen-Gusen. Zginął w tym obozie. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WIERZBOWSKI ROMAN,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki, nauczyciel. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do obozu koncentracyjnego - tam zginął. Brak jest nazwy obozu w którym przebywał i dokładniejszych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WILCZEK ERHARD,
Więzień więzienia w Katowicach, w KL Auschwitz nr 46647.
Urodzony 9.01.1918 r. w Radlinie pow. rybnicki, syn Józefa i Anny z d. Naczyński, mieszkaniec Radlina. Po aresztowaniu przetransportowany 11.07.1942 r. do Katowic, a stamtąd do KL Auschwitz i zarejestrowany jako więzień nr 46647. Zginął 7.09.1942 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 28732/1942 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 9:15, określenie przyczyny zgonu to "Herzschwäche nach Fleckfieber" (niewydolność serca po tyfusie plamistym).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 662; PMA-B "Księga zgonów", t. 20, s. 208, nr id. 27034.

WILCZEK PAWEŁ,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 6.09.1889 r. w Zwonowicach pow. rybnicki, syn Tomasza i Józefy z d. Massarczyk, mieszkaniec Rybnika. Maszynista kopalniany, członek POW Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik powstań śląskich. W czasie okupacji hitlerowskiej działał w ruchu oporu w szeregach POP, a po jej dekonspiracji, był żołnierzem organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK. Aresztowany 12.02.1943 r. przez gestapo, wywieziony do KL Auschwitz i na okres śledztwa osadzony w bloku 2a. Po przesłuchaniach przekazany na pobyt w obozie. Zginął 25.02.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 11421/1943 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 13:35, określenie przyczyny zgonu to "Herzschwäche bei Lungenemphysem" (niewydolność serca przy zapaleniu płuc).
Bibliografia: M. Brzost "Rybnicki Inspektorat Armii Krajowej", Katowice 1995, s. 20, L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 192; L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; PMA-B "Księga zgonów", t. 8, s. 919, nr id. 48083.

WILCZEK PIOTR,
Więzień w KL Gross-Rosen.
Urodzony 24.06.1903 r., mieszkaniec Ornontowic pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych tygodniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Gross-Rosen. Zginął w tym obozie 21.12.1943 r. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WILIM JAN,
Więzień - prawdopodobnie KL Dachau.
Mieszkaniec Czerwionki pow. rybnicki. Aresztowany w początkowym okresie okupacji hitlerowskiej i przekazany do obozu koncentracyjnego (prawdopodobnie do KL Dachau). Brak informacji o dalszych losach więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WILK CZESŁAW,
Więzień obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkaniec Boguszowic k. Rybnika, syn Władysława i Marianny. Aresztowany wraz z rodziną w drugiej połowie 1942 r. i osadzony w obozie przejściowym Polenlager nr 56 w Lyskach. Brak innych informacji o losach tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WILK KAZIMIERZ,
Więzień obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkaniec Boguszowic k.Rybnika, syn Władysława i Marianny. Aresztowany wraz z rodziną w drugiej połowie 1942 r. i osadzony w obozie przejściowym Polenlager nr 56 w Lyskach. Brak innych informacji o losach tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WILK MARIANNA,
Więźniarka obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkanka Boguszowic k. Rybnika, żona Władysława. Aresztowana wraz z rodziną w drugiej połowie 1942 r. i osadzona w obozie przejściowym Polenlager nr 56 w Lyskach. Brak innych informacji o losach tej więźniarki.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WILK STEFAN,
Więzień obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkaniec Boguszowic k.Rybnika, syn Władysława i Marianny. Aresztowany wraz z rodziną w drugiej połowie 1942 r. i osadzony w obozie przejściowym Polenlager nr 56 w Lyskach. Brak innych informacji o losach tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WILK WANDA,
Więźniarka obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkanka Boguszowic k.Rybnika, córka Władysława i Marianny. Aresztowana wraz z rodziną w drugiej połowie 1942 r. i osadzona w obozie przejściowym Polenlager nr 56 w Lyskach. Brak innych informacji o losach tej więźniarki.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WILK WŁADYSŁAW,
Więzień obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkaniec Boguszowic k.Rybnika, mąż Marianny. Aresztowany wraz z rodziną w drugiej połowie 1942 r. i osadzony w obozie przejściowym Polenlager nr 56 w Lyskach. Brak innych informacji o losach tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WILK WŁADYSŁAW,
Więzień obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkaniec Boguszowic k.Rybnika, syn Władysława i Marianny. Aresztowany wraz z rodziną w drugiej połowie 1942 r. i osadzony w obozie przejściowym Polenlager nr 56 w Lyskach. Brak innych informacji o losach tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WINCH JÓZEF,
Więzień w KL Dachau, w KL Mauthausen.
Urodzony 3.08.1896 r., mieszkaniec Leszczyn pow. rybnicki, górnik. Współorganizator w 1919 r. POW Górnego Śląska w Leszczynach. Członek POW Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik trzech powstań śląskich, działacz plebiscytowy. Od sierpnia 1939 r. członek Ochotniczych Oddziałów Powstańczych - walczył w kampanii wrześniowej w okolicach Szczygłowic i Krywałdu. Aresztowany już w pierwszym miesiącu okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Dachau a następnie do KL Mauthausen gdzie zginął 3.05.1942 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WINDLOCHA MICHAŁ,
Więzień w KL Sachsenhausen.
Mieszkaniec Rybnika, były powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Sachsenhausen. Mimo potwornych warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 38.

WINKLER ALOJZY,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony w 1920 r., mieszkaniec Rybnika-Ligoty. Harcerz II Drużyny Harcerzy im. Zawiszy Czarnego w Paruszowcu. Od rozpoczęcia okupacji zaangażowany w działalność ruchu oporu. Aresztowany i przekazany do KL Auschwitz, gdzie zginął w 1941 r. - w wieku 20 lat. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 193; Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.

WINKLER ERYK,
Więzień w KL Dachau, w KL Mauthausen-Gusen, w KL Auschwitz.
Urodzony 3.12.1912 r. w Rybniku, syn Emila i Józefy z d. Gąsior, mieszkaniec Rybnika, harcerz I Drużyny Harcerzy im. Adama Mickiewicza w Rybniku. W roku 1937 ukończył studia medyczne. Bezpośrednio po zdobyciu dyplomu lekarza, odbył służbę wojskową w Centrum Wyszkolenia Sanitarnego w Warszawie, zaś obowiązującą praktykę, w I batalionie 75 pułku piechoty w Rybniku. Po wojsku podjął pracę jako lekarz w szpitalu Spółki Brackiej w Rydułtowach. W 1939 r. zmobilizowany i przydzielony do kolumny sanitarnej. W marcu 1940 r. zorganizował służbę zdrowia przy organizacji konspiracyjnej Służba Zwycięstwu Polski (SZP). Podejrzany o pracę konspiracyjną został aresztowany 2.05.1940 r. i przetransportowany do KL Dachau i następnie do KL Mauthausen-Gusen. W wyniku starań rodziny o zwolnienie go z obozu, na krótki okres wychodzi na wolność, by znowu zostać aresztowanym pod koniec 1940 r. Osadzony w KL Auschwitz, skąd był wożony do asystowania jako świadek przy wykonywaniu egzekucji na placu więziennym w Katowicach. Gdy Śląsk został wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej, pracował jako lekarz w Wirku i Gliwicach. Zginął w niewyjaśnionych okolicznościach 6.05.1945 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 193; "Rybnik. Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980 roku", Katowice 1986, s. 243; Ks. K. Szweda "Ponieśli swój krzyż", Poznań 1989, s. 103.

WINKLER RUDOLF pseud. Rada,
Więzień w KL Mauthausen, podobozu Ebensee.
Mieszkaniec Rybnika, przedwojenny komunistyczny działacz w Rybniku. Założył w tym mieście organizację pod nazwą Czerwona Pomoc. Zadaniem organizacji było niesienie pomocy materialnej aresztowanym komunistom i ich rodzinom oraz prowadzenie propagandy antyhitlerowskiej. Na podstawie nasłuchu radiowego, wydawano antyhitlerowskie ulotki, pomagano w ucieczce oraz w ukryciu jeńcom radzieckim. Aresztowany 13.02.1943 r. był bity i maltretowany na gestapo, a następnie przewieziony do KL Mauthausen, a stamtąd do Ebensee gdzie zginął w maju 1945 r.
Bibliografia: "Rybnik. Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980 roku", Katowice 1986, s. 246, 247, 249; "Ziemia rybnicko-wodzisławska", red. J. Ligenzy, Katowice 1970, s. 277, 278; I. Libura "Z dziejów domowych powiatu - gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 302; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WINKLER RUDOLF,
Więzień więzienia w Bytomiu, w KL Mauthausen, podobozu Melk, podobozu Ebensee.
Urodzony 22.05.1904 r. w Bziu k.Jastrzębia Zdroju pow. rybnicki, mieszkaniec tej miejscowości. Z zawodu górnik, od 1918 r. daremnie szukał pracy w kop. "Rymer" w Niedobczycach, "Emma" w Radlinie, "Ignacy" w Niewiadomiu. Zgłosił się więc ochotniczo do wojska polskiego. Służył w pułku lotniczym w Poznaniu - dosłużył się stopnia sierżanta pilota. Za swoje lewicowe poglądy został wydalony z wojska. W 1927 r. pojechał do Belgii i pracował w górnictwie - tam też działał w komunistycznej partii. Powrócił w 1935 r. do Polski - jako uciążliwy obcokrajowiec. W kraju od razu przystąpił do pracy w KPP (Komunistycznej Partii Polski). Rozpoczął też pracę w kop. "Chwałowice" w Chwałowicach. 1.05.1939 r. zorganizował akademię robotniczą na stadionie "Ruda" w Rybniku. Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Polski, pracował nadal w kopalni w Chwałowicach. Zgromadził wokół siebie grupę towarzyszy KPP i organizował przy ich współudziale pomoc dla aresztowanych, między innymi kryjówki dla ściganych przez gestapo. Był wydawcą ulotek o treści antyhitlerowskiej. W 1940 r. wysłany przez Arbeitsamt w Rybniku do pracy w kopalniach Westfalii. Po roku jednak wrócił i włączył się do pracy w organizacji podziemnej. Został aresztowany 12.02.1943 r. a Sąd Specjalny w Bytomiu skazał go na dziesięć lat więzienia. Gdy front Armii Rosyjskiej się zbliżał, został ewakuowany do KL Mauthausen, stamtąd do podobozu w Melk, do Ebensee gdzie zmarł na początku maja 1945 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją brata Józefa Winklera z Bzia i artykuł Józefa Paszendy), skor. 5; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WITEK AUGUST,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz nr 54098.
Urodzony 1.11.1874 r. w Wyrach pow. pszczyński, syn Michała i Józefy z d. Pająk, mieszkaniec miejscowości Stanice pow. rybnicki. Po aresztowaniu przetransportowany najprawdopodobniej wpierw do więzienia śledczego (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach, a po śledztwie przekazany do KL Auschwitz i tam zarejestrowany 31.07.1942 r. jako więzień nr 54098. Zginął 19.08.1942 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 22433/1942 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 16:30, określenie przyczyny zgonu to "Pneumonie" (zapalenie płuc).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 202; PMA-B "Księga zgonów", t. 15, s. 1431, nr id. 20873.

WITEK (lub VITEK) AUGUSTYN,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 13.06.1910 r. w Kończycach Małych k.Zebrzydowic, mieszkał w pow. rybnickim. Po aresztowaniu przetransportowany do KL Auschwitz gdzie zginął 19.04.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 9764/1943 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 19:25, określenie przyczyny zgonu to "Darmverschluss" (skręt kiszek).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 1151; PMA-B "Księga zgonów", t. 7, s. 752, nr id. 46432.

WITOSZ FRANCISZEK,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 15.11.1889 r. w Gotartowicach k.Rybnika. Górnik. Członek POW Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Aresztowany w początkowym okresie okupacji hitlerowskiej, przekazany do KL Auschwitz gdzie zginął 5.06.1941 r. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 193; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.

WITOSZA FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Auschwitz.
Urodzony 15.11.1899 r. w Rowniu k.Rybnika. Górnik kop. "Jankowice" w Boguszowicach. Od 1919 r. członek POW Górnego Ślaska, powstaniec - uczestnik powstań śląskich, działacz plebiscytowy. Za udział w powstaniach odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Gwiazdą Górnośląską. Od początku okupacji hitlerowskiej ukrywał się we wschodniej części kraju, ale po powrocie do domu w grudniu 1939 r., został aresztowany i więziony wpierw w Rybniku, a następnie przekazany do KL Auschwitz gdzie zginał 1.06.1940 r. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 193-194.

WŁOCZEK HUBERT,
Więzień więzienia w Rybniku, więzienia w Sosnowcu, w KL Dachau.
Urodzony 18.10.1913 r. w Pszowie pow. rybnicki, mieszkaniec tej miejscowości. Naukę ślusarza podjął w kop. w Rydułtowach, kończąc ją w 1932 r. W tym samym roku przeniósł się do kop. "Anna" w Pszowie, pracując tam jako ślusarz do wybuchu drugiej wojny światowej. W 1932 r. założył w Pszowie Koło PCK i Oddział Młodzieży Powstańczej przy Związku Powstańców Śląskich - pełniąc funkcję komendanta tych organizacji do 1939 r. Był aktywnym członkiem Zarządu Związku Harcerstwa Polskiego. Z Franciszkiem Koniecznym i Janem Skowronkiem doprowadzili do zlikwidowania mniejszościowej niemieckiej szkoły w Poznaniu. Gdy Niemcy 1.09.1939 r. wkraczali do Pszowa, on uchodził na wschód i dotarł aż do Tarnopola. W zimie 1939-1940 r. wrócił do Pszowa, ale ostrzeżony przez matkę o masowych aresztowaniach Polaków, ukrywał się. Niestety 11.05.1940 r. został aresztowany i wywieziony do więzienia w Rybniku, a po dwóch dniach przewieziony do obozu przejściowego w Sosnowcu, stamtąd transportem zbiorowym został wysłany do KL Dachau. Po trzech latach i czterech miesiącach 6.09.1943 r. został z tego obozu zwolniony. Po powrocie do domu, jako Polak nie został przyjęty do kopalni. Przez Arbeitsamt skierowano go do pracy przymusowej do Huty "Silesia" w Rybniku, gdzie pracował jako ślusarz do 8.02.1945 r. Po tym czasie został przesłany do pracy w kop. "Emma" w Radlinie. Tam doczekał się i wyzwolenia spod okupacji hitlerowskiej.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Huberta Włoczka), skor. 10.

WŁODARZ STANISŁAW,
Więzień w KL Auschwitz.
Mieszkaniec wioski Paniówek k.Jastrzębia pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Auschwitz gdzie zginął po paru tygodniach pobytu w obozie. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.

WODECKI KONRAD,
Więzień więzienia w Rybniku, w Halle n/Solą, w KL Oranienburg, w KL Dachau nr 1112.
Urodzony 16.02.1917 r. w Borbeck - Westfalia, mieszkaniec Wilchw k.Wodzisławia Śl., z zawodu stolarz. Należał do Związku Młodzieży Powstańczej, która była zaangażowana w walkę ideową o polskie oblicze Górnego Śląska. W przededniu wybuchu drugiej wojny światowej, a także w okresie okupacji, działalność tej organizacji była wzmożona. Aresztowany został 20.10.1939 r. i wpierw więziony w Rybniku, potem w Halle nad Solą i stamtąd przesłany do KL Oranienburg. Po kilku miesiącach przesłany został do KL Dachau gdzie zarejestrowany był jako nr 1112. Zwolniony z obozu 26.03.1943 r. Po wojnie pracował w górnictwie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Konrada Wodeckiego), skor. 7.

WODECKI TEOFIL,
Więzień w KL Dachau.
Urodzony 16.02.1880 r., mieszkaniec Orzepowic k.Rybnika. Górnik, członek POW Górnego Ślaska, powstaniec - uczestnik powstań śląskich, działacz plebiscytowy. W okresie międzywojennym działacz społeczno-polityczny. Aresztowany już w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Dachau. Brak dokładniejszych informacji o losie tego więźnia, wiadomo jednak, że zginął w obozie 20.08.1941 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 194; Zbiory J. Delowicza.

WOJACZEK EMIL,
Więzień w KL Auschwitz nr 114794.
Urodzony 25.10.1916 r. w Jejkowicach k.Rybnika. Aresztowany 12.02.1943 r. i przewieziony transportem zbiorowym z Rybnika do KL Auschwitz. Przetrzymywany na okres śledztwa w bloku 2a, po śledztwie skazany na pobyt w obozie i zarejestrowany w obozowej ewidencji 12.04.1943 r. jako więzień nr 114794. Zbiegł w grudniu 1944 r. z transportu ewakuacyjnego w okolicach Raciborza. Ukrywając się - dotrwał do wyzwolenia przez Armię Czerwoną.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 325; PMA-B Ankieta z dn. 4.05.1978 r. (sygn. Mat./12420, nr inw. 165067).

WOJACZEK JAN,
Więzień w KL Mauthausen-Gusen.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Były powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Mauthausen-Gusen gdzie zginął. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WOJCIECHOWSKA MARIA po zamążpójściu GRZESIEWSKA,
Więźniarka więzienia w Rybniku, we Wrocławiu, w KL Auschwitz-Birkenau nr 27565.
Urodzona 9.10.1902 r. w Bismarck koło Krefeld Westfalia, mieszkanka Biertułtów k.Radlina pow. rybnicki. Ojciec pochodził z Dzimierza k.Rydułtów i pojechał do Westfalii za pracą, ale stał się tam także wielkim społecznikiem - współzałożycielem Polskiego Związku Zawodowego Górników. Matka także zaangażowała się w działalność społeczną założyła Towarzystwo Polek, zaś córka Maria założyła Towarzystwo Młodych Polek. Przed plebiscytem brali aktywny udział w propagowaniu polskości u zamieszkałych w Westfalii Polaków. Maria pracowała jako skarbnik w biurze plebiscytowym, a biuro to podlegało polskiemu komisariatowi w Bytomiu. W sierpniu 1921 r. Maria przyjechała na stałe do Polski podejmując pracę w Banku Polskim w Katowicach i pracowała tam do 14.12.1922 r., natomiast od 15.12.1922 r. podjęła pracę w biurze kop. "Ignacy" w Niewiadomiu. Gdy rozpoczęła się okupacja hitlerowska, została 15.09.1939 r. aresztowana wraz z mężem, ale po krótkim czasie zwolniono ją z więzienia. Drugi raz została aresztowana 5.06.1942 r. pod zarzutem udziału w konspiracyjnej organizacji (faktycznie - pełniła funkcję łączniczki między mężem, a siostrzeńcem Mieczysławem Reszlem). Przetrzymywana była przez czternaście dni w więzieniu w Rybniku, dzień w więzieniu w Katowicach i przez pół roku w więzieniu we Wrocławiu. Z Wrocławia została przekazana 18.12.1942 r. do KL Auschwitz-Birkenau i otrzymała numer więźniarki 27565. Przeżyła w tym obozie do końca jego funkcjonowania, a następnie uczestniczyła w ewakuacji obozu 18.01.1945 r. Z pochodu ewakuacyjnego, w okolicach Pawłowic razem ze współwięźniarką Marią Weismanową udało się jej uciec. W ten sposób uzyskały wolność, ale musiały się ukrywać u krewnych Weismanowej w miejscowości Krzyżowice. Maria przedostała się stamtąd do Radlina i do wyzwolenia tj. 27.03.1945 r. ukrywała się w domu swojej matki w Biertułtowach
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 510; Zbiory J. Delowicza(relacja Marii Grzesiowskiej-Wojciechowskiej).

WOJDAT MARIANNA (po wojnie WARDAS ),
Więźniarka więzienia (prawdopodobnie) w Mysłowicach, w KL Auschwitz nr 24177, w KL Ravensbrück nr 104839.
Urodzona 10.03.1923 r. w Rybniku. Po aresztowaniu 25.09.1942 r. w miejscowości Lesiów gmina Kozłów (gdzie zamieszkiwała w okresie okupacji hitlerowskiej), przetransportowana została najprawdopodobniej wpierw do więzienia śledczego (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach. Z tego więzienia po śledztwie, przekazana do KL Auschwitz i zarejestrowana 11.11.1942 r. w obozowej ewidencji jako więźniarka nr 24177. W styczniu 1945 r. przeniesiona do KL Ravensbrück i tam zarejestrowana jako więźniarka nr 104839. W czasie ewakuacji obozu w głąb Niemiec, uciekła 28.04.1945 r. z kolumny ewakuacyjnej i w ten sposób ocaliła życie.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 506; PMA-B Ankieta z dn. 8.05.1975 r. (sygn. Mat./10400, nr inw. 161338).

WOJTAL BOLESŁAW,
Więzień więzienia w Sosnowcu, w KL Dachau.
Urodzony 21.02.1909 r. w Rychwałdzie k.Bogumina (Zaolzie), mieszkaniec Pszowa pow. rybnicki. Po ukończeniu polskiej szkoły powszechnej (w zaborze austriackim) w Rychwałdzie, uczęszczał do polskiego gimnazjum realnego w Orłowej, kończąc je maturą w 1931 r. Następnie, przeszedł do średniej szkoły górniczej w Wieliczce. Po rocznej praktyce rozpoczął pracę zawodową, jako technik górnik w kop. "Anna" w Pszowie. Ożenił się w 1937 r. z Ireną z d. Zagórska. W 1938 r. po zajęciu Zaolzia przez Polskę został przekazany do pracy w kop. "Jadwiga" w Pietwałdzie k.Karwiny. W dniu wybuchu drugiej wojny światowej uchodził z wojskiem w kierunku Krakowa i zatrzymał się w Kraśniku u swojej siostry. W październiku wrócił do rodziców do Rychwałdu, ale obawiając się aresztowania postanowił z młodszym bratem Witoldem przedostać się na Węgry. W trakcie przygotowań do wyjazdu zostali aresztowani 20.04.1940 r. w Rychwałdzie i przetransportowani do obozu przejściowego w Sosnowcu, a po pięciu dniach przekazani do KL Dachau. Na skutek starań żony, został z obozu zwolniony w grudniu 1941 r. Po powrocie, przedostał się do Gguberni i zatrzymał w Radomiu, podejmując pracę w biurze firmy budowlanej. W Radomiu zaangażował się w działalność organizacji konspiracyjnej, więc ponownie zagrożony aresztowaniem uciekł do Warszawy. W Warszawie nawiązał kontakt z organizacją AK i pełnił obowiązki komendanta obrony przeciwlotniczej na Powiślu. Brał udział w powstaniu warszawskim i został zabrany do obozu zakładników mieszczącego się w alei Szucha. Po upadku powstania, wraz z kilkunastoma Polakami musiał znosić rannych Niemców do Punktów Opatrunkowych. Gdy jednak Rosjanie zbliżali się do Warszawy, wojska niemieckie w styczniu 1945 r. ewakuowały resztki zakładników. Szczęśliwym trafem jeszcze w Warszawie na Błoniach zakładnicy ci zostali przez Rosjan wyswobodzeni. Bolesław dotarł do Pszowa w kilka dni po oswobodzeniu. W 1946 r. wyjechał na studia do Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, kończąc je w 1950 r. Od 1951 r. był naczelnym inżynierem w kop. "Anna" w Pszowie. Na emeryturę przeszedł w 1970 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją inż. Bolesława Wojtali), skor. 10.

WOJTAL JÓZEF,
Więzień więzienia w Raciborzu, w Zgorzelcu, w Rawiczu, w KL Buchenwald nr 2416.
Urodzony 9.08.1902 r. w Nowej Wsi k.Lysek pow. rybnicki. Po ukończeniu szkoły podstawowej przeszedł do pracy biurowej w Hucie "Pokój", uzyskując po latach stanowisko asystenta. W pierwszej wojnie światowej nie brał udziału ale po wojnie jako Polak włączył się do pracy kulturalno-oświatowej, podczas której agitował na rzecz Polski. Uczęszczał na kursy pisania w języku polskim. W okresie plebiscytu w latach 1920-1921 jako kierownik zespołu amatorskiego zyskał sobie wielkie uznanie za krzewienie polskości w Świętochłowicach, Nowym Bytomiu i Chebziu. Po powstaniu podjął pracę biurową w Zabrzu, a po ustaleniu granicy w czerwcu 1922 r. między Polską, a Niemcami, czując się niepewnie na tamtych terenach, przeniósł się do Pszowa i pracował w kop. "Anna" jako asystent w biurze rachuby. W nowym miejscu zamieszkania także aktywnie uczestniczył w życiu społeczno-kulturalnym. Był kierownikiem biblioteki kopalnianej, sekretarzem Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", aktywnym członkiem zespołu teatru amatorskiego, działał i śpiewał w chórze kościelnym. Gdy 1.09.1939 r. wojska hitlerowskie wkroczyły do Pszowa, pomagał dyrektorowi Hartowi z kop. "Anna" zabezpieczyć dokumenty kopalni i towarzyszył mu w samochodzie, którym opuszczali Pszów i jechali w kierunku Rybnika. Zatrzymani przez kolumnę czołgów niemieckich, wpierw zmuszeni byli do jazdy w kolumnie tychże czołgów, a dostawszy się do Raciborza, przekazani zostali do miejscowego więzienia. Stamtąd 14.09.1939 r. transportem kolejowym Wojtal dostał się do więzienia w Zgorzelcu, dalej do więzienia w Rawiczu i do KL Buchenwald gdzie zarejestrowany był jako więzień nr 2416. Pracował w komandzie leśnym. Staraniem żony został zwolniony z obozu 2.09.1940 r. Musiał się przez jeden miesiąc trzy razy dziennie meldować na policji. Następnie, przez Arbeitsamt został wysłany do pracy przymusowej do Zakładów Koksochemicznych w Zdzieszowicach k.Gogolina. Na kilka dni przed wyzwoleniem Pszowa, przybył do domu symulując chorobę i w ten sposób przedłużył swój urlop. Doczekawszy się wyswobodzenia spod okupacji hitlerowskiej, pracował w kop. Anna" jako kierownik ruchu załogi, a także w kop. w Rydułtowach. Nadal też działał w amatorskim ruchu teatralnym. Przeszedł na emeryturę w 1966 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Huberta Woźnika), skor. 10.

WOJTAL WITOLD,
Więzień obozu przejściowego w Sosnowcu, w KL Dachau, w Mauthausen.
Okupacyjny los Witolda był zbieżny z przeżyciami starszego brata Bolesława. W dniu wybuchu drugiej wojny światowej uchodził z wojskiem w kierunku Krakowa i zatrzymał się w Kraśniku u swojej siostry i tam na terenie elektrowni wraz ze szwagrem (inżynierem - budowniczym elektrowni i następnie jej dyrektorem) zakopali karabiny maszynowe wraz z amunicją porzucone przez wojsko polskie we wrześniu 1939 r. Gdy jednak o czynie ich doniósł ktoś na policję, aresztowano szwagra Wojtalów. Obu braciom udało się w porę opuścić Kraśnik i wrócili do rodziców do Rychwałdu.
Obawiając się aresztowania, próbowali przedostać się na Wegry. Niestety, w trakcie przygotowań do tego wyjazdu zostali przez gestapo w Rychwałdzie aresztowani dnia 2.04.1940 r. i przesłano ich do obozu przejściowego w Sosnowcu, skąd po 5 dniach przetransportowani byli do KL Dachau. W obozie pracowali w różnych komandach roboczych. Z relacji Bolesława wynika, że staraniem żony został zwolniony z obozu, natomiast Witold z KL Dachau został przekazany do KL Mauthausen skąd zwolniono go pod koniec 1941 r. Brak jest informacji jak przeżył pozostały okres okupacji. Po wyzwoleniu w 1945 r. ukończył studia w Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie i pracowal na róznych stanowiskach w przemysle górniczym. Ostatnim stanowiskiem jakie pełnił to dyrektor naczelny kop. "Rymer" w Niedobczycach. Zmarł nagle w 1970 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją inż. Bolesława Wojtali), skor. 10.

WOLNIK ANIELA,
Więźniarka w KL Rawensbrück.
Urodzona 15.01.1900 r. w Paruszowcu - dzielnicy Rybnika. W 1920 r. współorganizowała harcerstwo na terenie Rybnika i Paruszowca. Była uczestniczką powstań śląskich, działaczką plebiscytową. Aresztowana w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazana do KL Rawensbrück. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżyła i odzyskała wolność 1.05.1945 r. gdy obóz został wyzwolony przez Armię Czerwoną. Powróciwszy do domu, po krótkiej rekonwalescencji podjęła pracę nauczycielki w Zakładzie Sióstr Urszulanek w Rybniku, działała też w harcerstwie. Odznaczona: Krzyżem Virtuti Militarii, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzeniu Polski. Zmarła 22.07.1957 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 38; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 194.

WOLNY ANNA,
Więźniarka w KL Auschwitz nr 56965.
Mieszkanka Rybnika, siostra Stanisława Wolnego. Podczas okupacji hitlerowskiej była żołnierzem organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK. Aresztowana i przekazana 27.08.1943 r. do KL Auschwitz gdzie zarejestrowana została jako więźniarka nr 56965. Zginęła 11.02.1944 r. Brak jest innych informacji o tej więźniarce.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 587; A. Mrowiec "Z dziejów okupacji hitlerowskiej w rybnickiem", wyd. Katowice 1958, s. 25; "Rybnik. Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980 roku", Katowice 1986, s. 243.

WOLNY STANISŁAW,
Więzień Więzienia w Rybniku, w KL Auschwitz nr 1092.
Urodzony 19.05.1914 r. w Gorzycach k.Wodzisławia Śl. pow. rybnicki, syn Józefa i Konstancji, mieszkaniec Rybnika. Uczeń rybnickiego gimnazjum, a od 5 klasy - gimnazjum kupieckiego w Rybniku. Harcerz - podharcmistrz, przed drugą wojną światową członek Komendy Hufca ZHP w Rybniku. Po zajęciu Rybnika przez Niemców w dniu 1.09.1939 r., inicjator powołania Polskiej Organizacji Powstańczej (POP). Nawiązał łączność z działającym na terenie Katowic harcmistrzem Józefem Pukowcem - współzałożycielem "Ku Wolności" i zorganizował w listopadzie 1939 r. w okręgu rybnickim Polską Organizację Powstańczą i został jej przywódcą.
Początkowo praca POP nastawiona była na prowadzenie propagandy antyniemieckiej, podtrzymywanie ducha polskiego, zamierzano prowadzić akcje dywersyjno - sabotażowe i wojskowe. Wielkim sukcesem było redagowanie własnego pisemka, któremu dano tytuł "Zryw". W pierwszym numerze umieszczono fotografię gen. Władysława Sikorskiego, drukarnia była ulokowana w piwnicznym bunkrze w domu Tkoczów w Chwałowicach. Tam też znajdowała się radiostacja. Zarówno w środowisku harcerskim jak i konspiracyjnym szczególnie zapamiętany był jako niosący pomoc rodakom pokrzywdzonym przez okupanta. Aresztowany 17.04.1940 r. przez gestapo, więziony był wpierw w Rybniku gdzie podczas śledztwa był wieszany głową w dół, wbijano mu szpilki pod paznokcie. Następnie, 22.06.1940 r. przekazany został do KL Auschwitz i zarejestrowany jako więzień nr 1092. Dostał się do Bunawerke, do ciężkich robót ziemnych. W lecie 1942 r. zachorował na tyfus plamisty, i mimo opieki jaką otoczyli go koledzy z Rybnika i lekarz Leon Głogowski (także więzień - rybniczanin), zmarł 23.08.1942 r. Według aktu zgonu nr 24303/1942 zmarł o godz. 13:05, zapisana przyczyna zgonu: "Fleckfiebernr" (tyfus plamisty).
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 195; "Księga Pamiątkowa Państwowego Gimnazjum i Liceim w Rybniku 1922-1947", 1947 r., s. 56; Ks. K. Szweda "Ponieśli swój krzyż", Poznań 1989, s. 94; L. Musiolik "Nasza mała ojczyzna - kronika gminy smolna", Rybnik 1995, s. 62; "Rybnik. Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980 roku", Katowice 1986, s. 239, 240, 241; A. Mrowiec "Z dziejów okupacji hitlerowskiej w rybnickiem", Katowice 1958, s. 23; I. Libura "Z dziejów domowych powiatu - gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 382; "Ziemia rybnicko-wodzisławska", red. J. Ligenzy, Katowice 1970, s. 271, 272; I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 28; L. Musiolik "Śląscy patroni rybnickich ulic", Wyd. 1994 r. s. 50; PMA-B "Księga zgonów", t. 17, s. 303, nr id. 22695.

WOWRA JAN,
Więzień obozów dla wysiedlonych
Urodzony 15.05.1881 r. w Kryrach pow. rybnicki, mieszkaniec Rownia k.Rybnika. Członek POW Górnego Śląska, powstaniec śląski, działacz plebiscytowy, członek pierwszej Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Żorach, znany w okolicy stolarz i kupiec. Aresztowany wraz z żoną i córkami i przekazany do obozu dla wysiedlonych Polaków "Polenlager nr 128" w Zawiści, a następnie przesłany do tego typu obozu w Orzeszu, skąd w czasie zbliżania się frontu uciekł i ukrywał się do czasu wyzwolenia. Zmarł w 1949 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WOWRA KAROL ROMAN,
Więzień Stalagu Gross-Born Westfalek, Stalagu II B Honerwerten nr jeńca 11665.
Urodzony 28.02.1918 r. w Żorach pow. rybnicki, syn Franciszka i Marii z d. Pławecka, mieszkaniec Żor. Wstąpił ochotniczo do wojska, do 3 Pułku Ułanów w Tarnowskich Górach i ukończył szkołę podoficerską. 24.04.1939 r. przeniesiony do 2 Pułku Szwoleżerów w Stargardzie Szczecińskim i z tym właśnie pułkiem brał udział w kampanii wrześniowej. Cieżko ranny pod Grudziądzem, dostał się do niewoli niemieckiej 8.09.1939 r. Przebywał trzy miesiące w Szpitalu Polowym dla jeńców Polskich, następnie przekazany do Stalagu Gross-Born Westfalen oraz Stalagu II B Honerwerten nr jeńca 11665.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza, segr. II.

WOWRA MARIA,
Więźniarka obozów dla wysiedlonych
Urodzona 9.06.1906 r. w Rowniu k.Rybnika, córka Jana i Marty, mieszkanka Rownia. Prowadziła w tej miejscowości sklep założony przez ojca. Aresztowana w 1942 r. wraz z rodzicami, siostrą Salomeą Sobik i jedynastoletnim synem Salomei. Przekazana do obozu dla wysiedlonych Polaków "Polenlager nr 128" w Zawiści, a następnie przesłana wraz z matką do "Polenlagru" w Czechowicach. W styczniu 1945 r. została stamtąd ewakuowana w "marszu śmierci" przez Żory w kierunku Wodzisławia Śl. Gdy kolumna ewakuacyjna dotarła do folwarku "Żwaka", mieszkające tam znajome Marta Major i Emilia Tomecka ukryły Masię i jej matkę Martę, a po kilku dniach pomogły w przedostaniu się do Szczejkowic, gdzie doczekały wyzwolenia. Po wyzwoleniu, Maria podjęła pracę w gotartowickiej Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska, później przeniosła się do pracy w administracji Odlewni Żeliwa w Żorach, skąd przeszła na emeryturę, pracując dorywczo w bibliotece w Rowniu. Marta zmarła 29.04.1991 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WOWRA MARTA,
Więźniarka obozów dla wysiedlonych
Urodzona 6.08.1885 r. w Rowniu k.Rybnika, mieszkanka Rownia. Razem z mężem Janem oraz córkami Marią, zamężną Salomeą Sobik jej niespełna jedenastoletnim synem Jankiem w 1942 r. została wysiedlona ze swojego domu. Pozbawieni sklepu, aresztowani i przekazani do obozu dla wysiedlonych Polaków "Polenlager nr 128" w Zawiści, następnie Marta wraz z córką Marią przesłana została do "Polenlagru" w Czechowicach. W styczniu 1945 r. więźniarki tego obozu były ewakuowane w tzw. "marszu śmierci" przez Żory w kierunku Wodzisławia Śl. Gdy kolumna ewakuacyjna dotarła do folwarku "Żwaka", mieszkające tam znajome Marta Major i Emilia Tomecka ukryły Martę i córka Marię, a po kilku dniach pomogły w przedostaniu się do Szczejkowic, gdzie doczekały wyzwolenia. Marta zmarła w 1954 r.
Postscriptum: Pozostałe, młodsze dzieci Jana i Marty Wowra - córka Anna oraz synowie Brunon i Roman zostali wywiezieni na roboty przymusowe do Niemiec.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WOWRA PAWEŁ,
Więzień w KL Buchenwald, w KL Mauthausen.
Urodzony 14.03.1894 r., mieszkaniec Chwałowic k.Rybnika. Z zawodu górnik, były powstaniec - uczestnik powstań śląskich, wybitny patriota. Aresztowany już w drugim dniu okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Buchenwald, następnie do KL Mauthausen gdzie zginął w 1942 r. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WOŹNIAK IGNACY,
Więzień więzienia w Rybniku, w Raciborzu, w Berlinie, w KL Gross-Rosen.
Urodzony w 1905 r. w Głebowie pow. Żnin, w latach międzywojennych mieszkał w Rybniku i zajmował się handlem. W okresie okupacji hitlerowskiej aresztowany i więziony w Rybniku, następnie w Raciborzu, skąd po przetransportowaniu do Berlina, został osądzony i przekazany do KL Gross-Rosen. Wyzwolony w kwietniu 1945 r., po powrocie do domu i krótkiej rekowalescencji, podjął pracę w kop. "Chwałowice" w Chwałowicach gdzie pracował do emerytury w 1972 r. Zmarł 3.06.1997 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 196.

WOŹNICA EDMUND,
Więzień w KL Auschwitz nr 3430, w KL Neuengamme.
Urodzony 12.11.1916 r. w Czerwionce pow. rybnicki, syn Szczepana. Po ukończeniu w 1935 r. trzeciej klasy Koedukacyjnej Szkoły Handlowej w Rybniku, był urzędnikiem w Urzędzie Gminy do 31.08.1939 r. Aktywny działacz ZHP i OMP w Czerwionce. Po wkroczeniu do Czerwionki wojsk hitlerowskich w 1939 r., został zwolniony z pracy w Urzędzie Gminy i 9.11.1939 r. otrzymał nakaz pracy przymusowej w III Rzeszy - do Reichswerze AG für Erzbergbau "Hermann Göring" Reingelheim Am Harz, skąd uciekł w styczniu 1940 r. Po powrocie do rodzinnej Czerwionki i krótkim pobycie w domu, w obawie przed aresztowaniem, w lutym 1940 r. przedostał się przy pomocy podziemnej organizacji (prawdopodobnie AK) do Krakowa. Został aresztowany, osadzony 30.08.1940 r. w KL Auschwitz i tam zarejestrowany jako więzień nr 3430. Transportem zbiorowym w dniu 17.12.1940 r. przekazano go do KL Neuengamme, gdzie zginął 3.05.1941 r. o godz. 5:45, wystawiony akt zgonu nr 148/1941.
Bibliografia: Dokumenty dostarczone przez Alojza Wożnicę - brata Edmunda.

WOŹNICA PIOTR,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Żor pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i osadzony w obozie koncentracyjnym. Niestety, nieznana jest nazwa obozu i brak dokładniejszych informacji o losach tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WOŹNICA SZCZEPAN,
Więzień obozu przejściowego w Nieborowicach, w Rawiczu, w KL Buchenwald.
Urodzony 3.09.1879 r. w Siemianowicach Śl., syn Jana i Petroneli z d. Matula. W okresie międzywojennym pracował w kop. "Debieńsko". Był uczestnikiem drugiego i trzeciego powstania śląskiego, działacz Związku Powstańców Śląskich. Kiedy w sierpniu 1929 r. hitlerowskie organizacje paramilitarne Freikorpus i Sturm Abteilung (S.A.) pod osłoną nocy nękały mieszkańców przygranicznych miejscowości, wówczas w szeregach Powstańczego Batalionu Obronnego, co wieczór wyjeżdżał z Czerwionki do zagrożonych przygranicznych miejscowości by wraz z innymi powstańcami uzbrojonymi w karabiny bronić miejscowej ludności.
Już w kilka dni po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Czerwionki, większość członków Powstańczego Batalionu została aresztowana i przetransportowana do pierwszego obozu koncentracyjnego w pobliżu Rybnika (powstałego w 1939 r. po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Polski) a usytuowanego w lesie między Krywałdem - Nieborowicami - Pilchowicami. W obozie tym byli przesłuchiwani i poddani torturom. Z Nieborowic, wraz z innymi więźniami został przewieziony do więzienia w Rawiczu, gdzie również był bity i maltretowany. Z Rawicza przekazano go do KL Buchenwald gdzie przebywał od 15.10.1939 do 9.02.1942 r. i odzyskał wolność. Po zakończeniu wojny, brał udział w organizowaniu Związku Powstańców Śląskich. Zmarł 28.02.1960 r.
Bibliografia: Dokumenty dostarczone przez Alojza Wożnicę - syna Szczepana Woźnicy.

WOJTOWICZ KAZIMIERZ,
Więzień więzienia Montelupich, w KL Auschwitz nr 67173, w KL Buchenwald nr 61794, w KL Flossenburg, w KL Dachau.
Urodzony 6.04.1919 r. w Strumieniu, gimnazjalista z Żor - zdał maturę w 1939 r. Uczestnik kampanii wrześniowej, z której dostał się do niemieckiej niewoli. Po powrocie z niewoli na Śląsk, obawiając się aresztowania, w kwietniu 1940 r. schronił się w Generalnej Guberni. Tam zaangażował się w działalność konspiracyjnego Stronnictwa Polskiej Demokracji, a także pracował dla redakcji "Dziennika Polskiego" - organu SPD. Został aresztowany 29.07.1942 r. w Krakowie i więziony na Montelupich, a po jakimś czasie przekazany do KL Auschwitz, gdzie 9.10.1942 r. zarejestrowany został jako więzień nr 67173. Z tego obozu w czerwcu 1944 r. został przekazany do KL Buchenwald i tam zarejestrowany jako więzień nr 61794. Z Buchenwaldu w kwietniu 1945 r. przeniesiono go do KL Flossenburg. Wyzwolenia doczekał się 23.04.1945 r. - przez wojska amerykańskie.
Bibliografia: J. Delowicz "Żory - ludzie i wydarzenia", rok 1999, s. 85.

WRANIK FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Rybniku, w Raciborzu, w Rawiczu, w KL Buchenwald nr 10046, w KL Mauthausen nr 2657.
Urodzony 19.08.1899 r. w Markowicach Raciborskich, mieszkaniec Biertułtów k.Radlina pow. rybnicki. Członek POW Górnego Śląska, brał udział w akcji plebiscytowej i w trzecim powstaniu śląskim w 4 pułku raciborskim. Był górnikiem - pracował w kop. "Ignacy" w Niewiadomiu. Należał do aktywistów Związku Powstańców Śląskich, uczestniczył we wszystkich działaniach tego związku. Był skarbnikiem Związku Powstańców-Uchodźców. Nosił sztandar uchodźców podczas uroczystości państwowych i kościelnych. Był między innymi odznaczony: Krzyżem Zasługi, Krzyżem Powstańców Śląskich, Gwiazdą Śląską. Przed wybuchem drugiej wojny światowej brał czynny udział w rozbijaniu zebrań niemieckich w tym zebrania w Rydułtowach. Niemcy nie zapomnieli o tym i już w drugim dniu okupacji hitlerowskiej został aresztowany. Czekał go los wcześniej aresztowanych z Radlina, a więc więzienie w Rybniku, Raciborzu, Rawiczu i następnie przekazany został do KL Buchenwald gdzie zarejestrowano go jako więźnia nr 10046. W marcu 1940 r. został przeniesiony do KL Mauthausen i tam był zarejestrowany jako więzień nr 2657. Zginął w tym ostatnim obozie 27.07.1941 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Leona Gieronia), skor. 2; Informacja Stanisława Sachsa z Radlina.

WRANIK JÓZEF,
Więzień w KL Mauthausen.
Mieszkaniec Rybnika-Ligoty. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Mauthausen gdzie zginął (w wieku 47 lat). Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje..

WRANIK WINCENTY,
Więzień w KL Buchenwald, w KL Mauthausen.
Urodzony 5.04.1896 r. w Raszczycach pow. rybnicki, mieszkaniec wioski Adamowice w pow. rybnickim. Aresztowany już w pierwszym dniu okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Buchenwald, następnie do KL Mauthausen gdzie zginął 25.01.1945 r. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WRANKA FAUSTYN,
Więzień więzienia w Cieszynie, w KL Auschwitz.
Urodzony 9.02.1904 r. w Cieszynie, mieszkaniec Pszowa pow. rybnicki. Był nauczycielem w Cieszynie, a na kilka lat przed drugą wojną światową zamieszkał i pracował w Pszowie. Podczas okupacji hitlerowskiej przeniósł się do Cieszyna - utrzymując kontakt działając w organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK w Pszowie. Aresztowany został 1.05.1942 r. i więziony wpierw w Cieszynie, a następnie przekazany do KL Auschwitz gdzie po osądzeniu 25.07.1942 r. przez sąd doraźny na karę śmierci - tego samego dnia zginął.
Bibliografia: Irena Pająk I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 655; 516; Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Szymona Kedryna), skor. 10.

WRÓBEL STEFANIA z d. POCHOPIEŃ,
Więźniarka w KL Auschwitz nr 29296.
Urodzona 16.09.1906 r. w miejscowości Ślemień, córka Józefa i Anny z d. Bonk. Mieszkanka miejscowości Pietrowice Wielkie pow. raciborski. Po aresztowaniu przekazana do KL Auschwitz i zarejestrowana 15.01.1943 r. jako więźniarka nr 29296. Zginęła 21.02.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 9365/1943 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarła o godz. 11:35, określenie przyczyny zgonu to "akuter Magendarmkatarrh" (ostry nieżyt/katar żołądkowo-jelitowy).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 516; PMA-B "Księga zgonów", t. 7, s. 359, nr id. 46039.

WRÓBLEWSKI JÓZEF,
Więzień w KL Auschwitz nr 7538.
Urodzony 10.05.1890 r., mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Były powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Auschwitz gdzie został zarejestrowany 18.12.1940 r. jako więzień nr 7538. Zginął w obozie.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 63; Zbiory J. Delowicza.

WUWER JAN I,
Więzień w KL Dachau.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Dachau. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WUWER JAN II,
Więzień w KL Dachau.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Dachau. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WYCISK ANTONI,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 2.06.1902 r. w Lubomi k.Wodzisławia Śl. pow. rybnicki, syn Karola i Franciszki z d. Zdrzałek, mieszkaniec Pogrzebienia k.Rydułtów pow. rybnicki. Po aresztowaniu przekazany do KL Auschwitz gdzie zginął 10.06.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 22875/1943 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 10:30, określenie przyczyny zgonu to "Urämie" (mocznica).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 16, s. 367, nr id. 56329.

WYCISK ANTONI,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony w 1902 r., mieszkaniec Pogrzebienia k.Rydułtów pow. rybnicki. Były komendant Związku Powstańców Śląskich, stale prześladowany przez Gestapo - pracował na kolei. W 1943 r. został aresztowany za działalność konspiracyjną i przekazany do KL Auschwitz. Zginął po sześciu tygodniach pobytu w tym obozie. tj. 5.06.1943 r. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WYDRA FRANCISZKA, MICHALINA, STEFANIA,
Więźniarki w KL Auschwitz.
Mieszkanki Żor pow. rybnicki. Franciszka - wraz z córkami Stefanią i Michaliną niosła pomoc ludziom działającym w ruchu oporu. W jej domu był punkt kontaktowy organizacji konspiracyjnej, a córki pełniły funkcje łączniczek, przewoziły broń i amunicję dla oddziałów partyzanckich. Zostały za tę działalność aresztowane i przekazane do KL Auschwitz. Brak informacji o dalszym ich losie.
Bibliografia: J. Delowicz "Żory - ludzie i wydarzenia", rok 1999, s. 98; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figurują.

WYGLENDA ALOJZY,
Więzień w KL Auschwitz nr 7510.
Urodzony 1.09.1914 r. w Raciborzu. Aresztowany w Rybniku w nocy z 17 na 18.12.1940 r. za zamiar wysadzenia w powietrze pociągu. Akcję tę przeprowadzała organizacja POW na linii kolejowej Gotartowice-Żory, a założycielem i komendantem tej organizacji był Wyglenda. Dnia 18.12.1940 r. całą grupę (63 zatrzymanych w związku z tą akcją) przewieziono do KL Auschwitz. Antoni został zarejestrowany jako więzień nr 7510. Zwolniony został z obozu 11.05.1944 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 63; PMA-B Relacja z dn. 1.07.1962 r. (Zespół: Oświadczenia, to 30, s. 33-42, sygn. Ośw./Wyglenda/647, nr inw. 72721).

WYPUTA WILHELM,
Więzień w KL Buchenwald.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Buchenwald. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

WYROBEK BOGDAN,
Więzień w KL Mauthausen-Gusen.
Mieszkaniec Żor pow. rybnicki, notariusz. Próbował ze swoim kolegą Urbankiem i Parchańskim przedostać się za granicę. Przyłapany w Austrii na próbie przekroczenia granicy, aresztowany 6.11.1939 r. i przekazany do KL Mauthausen-Gusen. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność, wyzwolony 5.05.1945 r. przez wojskie amerykańskie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

WYSŁUCHA FRANCISZEK,
Więzień w KL Dachau.
Urodzony 20.09.1893 r. w Skrzyszowie k.Wodzisławia Śl., mieszkaniec Rybnika. Członek POW Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik powstań śląskich. W jednym z powstań był dowódcą II kompanii ciężkich karabinów maszynowych XIV Wodzisławskiego Pułku Powstańczego, a w trzecim powstaniu walczył na linii Odry - od Olzy przez Rogów, Bluszczów i Buków. W okresie międzywojennym był komendantem posterunku Straży Granicznej w Zwonowicach. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej, został przekazany do KL Dachau. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność. Po wyzwoleniu pracował w Urzędzie Celnym w Chałupkach. Zmarł 13.10.1964 r. Odznaczony miedzy innymi Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 38; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 199.

WYSŁUCHA IGNACY,
Więzień więzienia w Bytomiu, w Mysłowicach, w KL Auschwitz, w KL Buchenwald, w KL Dachau.
Urodzony 21.03.1907 r. w Skrzyszowie k.Wodzisławia Śl. Z zawodu ślusarz - prowadził przed drugą wojną światową własny warsztat. W okresie okupacji, pracował jako ślusarz w kopalni w Karwinie. Nie podpisał grupy narodowościowej Volkslisty, więc zaliczany był do tzw. "bezgrupowców". Został aresztowany 17.03.1941 r. i Sąd Specjalny w Bytomiu, skazał go na " ... izolowanie od społeczeństwa", gdyż podczas przeprowadzanej u niego w domu rewizji, znaleziono druk deklaracji przynależności do PTON. Z więzienia w Bytomiu przekazany został do więzienia śledczego (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach, a stamtąd do KL Auschwitz. Podczas ewakuacji obozu 1.01.1945 r. brał udział w "marszu śmierci", a następnie został przetranspoortowany do KL Buchenwald, potem KL Dachau. Został wyzwolony 29.04.1945 r. przez wojska amerykańskie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Franciszka Wala i nauczycielki Wandy Sitek), skor. 4; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.