 |
Martyrologium mieszkańców Ziemi
Rybnickiej, Wodzisławia Śl., Żor, Raciborza w latach
1939-1945
Kontakt
z Autorem: |
SWOBODA JAN,
Więzień obozu przejściowego w Nieborowicach.
Mieszkaniec Czuchowa k.Dębieńska pow. rybnicki. Aresztowany
przez gestapo w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej za to,
że znaleziono u niego w domu polską chorągiew i że był znany
jako jeden z najaktywniejszych powstańców śląskich w
Czuchowie. Został przetransportowany do pierwszego obozu
koncentracyjnego w pobliżu Rybnika (powstałego w 1939 r. po
wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Polski), a usytuowanego w lesie
między Krywałdem - Nieborowicami - Pilchowicami. Zginął w tym
obozie i pochowany został we wspólnej mogile w Pilchowicach.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
SWOBODA TEKLA,
Więźniarka w KL Auschwitz nr 82784, w KL Ravensbrück nr 71915.
Urodzona 6.04.1905 r. w Koszarawie pow. żywiecki, córka Karola
i Katarzyny z d. Mentel, mieszkanka Żor pow. rybnicki. Szkołę
powszechną ukończyła w Zabrzegu pow. cieszyński, a następnie
pracowała na roli u różnych gospodarzy. W 1937 r. przyjęła
pracę w Bziu Załeckim i tam pracowała do 1944 r. W majątku
tym byli zatrudnieni jeńcy rosyjscy, więc dostarczała im
żywność, o czym ktoś powiadomił policję w Żorach. Została
na podstawie tego oskarżenia aresztowana w marcu 1944 r. i
przekazana do KL Auschwitz, a tam zarejestrowana w obozowej
ewidencji dnia 28.07.1944 r. jako więźniarka nr 82784. Pod
koniec lipca 1944 r. przeniesiona była do obozu w Birkenau, a w
październiku 1944 r. przesłana transportem do KL Ravensbrück i
tam zarejestrowana jako więźniarka nr 71915. Stamtąd
odkomenderowana do robót w fabryce amunicji w Mojsewitz gdzie
pracowała do wyzwolenia przez Armię Radziecką w maju 1945 r. W
czerwcu 1945 r. powróciła do Bzia i ponownie pracowała w
gospodarstwie rolnym - aż do wyjścia za mąż 22.06.1946 r.
kiedy to zwolniła się z pracy.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
619; Zbiory J. Delowicza, segr. II.
SYNORADZKI ADAM,
Więzień - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Żor pow. rybnicki, notariusz. Aresztowany w drugim
miesiącu okupacji hitlerowskiej 6.11.1939 r. i osadzony w
więzieniu - brak nazwy więzienia w jakim przebywał. Po jakimś
czasie został zwolniony.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
SYREK KAROL,
Więzień więzienia Szatzlar.
Urodzony 17.08.1885 r. w Michałkowicach gmina Jankowice
Rybnickie. Uczestnik pierwszej wojny swiatowej na terenie Francji.
Pracował jako górnik w kop. "Chwałowice" w
Chwałowicach. Członek POW Górnego Śląska, były powstaniec -
uczestnik powstań śląskich. Pod kieniec sierpnia 1939 r.
uchodził przed Niemcami na tereny wschodnie, ale po powrocie (po
trzech miesiącach) do rodzinnej miejscowości, został
aresztowany i przekazany do wiezienia w Szatzlar. Brak dalszych
informacji o losie więźnia. Wiadomo jedynie, że przeżył
pobyt w więzieniu i odzyskał wolność, podjął ponownie
pracę w kop. "Chwałowice", gdzie pracował do
emerytury w 1958 r. Zmarł w październiku 1995 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 38; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.
171.
SYRNIK LUDWIK,
Więzień w KL Buchenwald.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Były powstaniec -
uczestnik powstań śląskich. Aresztowany w pierwszych dniach
okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Buchenwald, tam
zginął. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
SZAFRON GRZEGORZ,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Urodzony 4.08.1895 r., mieszkaniec Studzionki w pow. rybnickim,
rolnik. Aresztowany w listopadzie 1943 r. i przekazany do obozu
koncentracyjnego. Nieznana jest nazwa tego obozu. Wiadomo jednak,
że w czasie ewakuacji więźniów z obozu w głąb Niemiec,
zmarł tam z wyczerpania.
Bibliografia: M. Brzost "Rybnicki Inspektorat Armii Krajowej",
Katowice 1995, s. 21; W zachowanych dokumentach PMA-Boraz w
kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
SZAJOR SYLWESTER,
Więzień więzienia w Hamburgu, w KL Majdanek.
Urodzony 19.12.1918 r. w Radlinie-Obszarach pow. rybnicki,
mieszkaniec tej miejscowości. Był malarzem pokojowym, i
pracował w tym zawodzie także w początkowym okresie okupacji -
w firmie malarskiej Froncka. Kiedy jednak przy przyznawaniu
volkslisty napisał "narodowość polska", stracił
zatrudnienie i otrzymał w 1940 r. nakaz z Arbeitsamtu w
Wodzisławiu Śl. do robót przymusowych na terenie Niemiec. Tam
pracował w firmie budowania linii kolejowych i mostów. W 1942 r.
zachorował, więc został przesłany do lżejszej pracy w Dorum.
W tej miejscowości początkiem 1943 r. został aresztowany i
odesłany do więzienia w Hamburgu. Przebywał w tym więzieniu
kilka miesięcy. Pod koniec 1943 r. przewieziono go do KL
Majdanek k.Lublina, gdzie zginął w grudniu 1943 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (w oparciu o relację Marty,
Franciszki i Stanisława Szajor), skor. 2.
SZAROWICZ TADEUSZ,
Więzień więzienia w Rybniku.
Mieszkaniec Żor pow. rybnicki. Od 1933 r. harcerz II Drużyny
Harcerzy im. F. Żwirki w Żorach. Od początku okupacji
hitlerowskiej członek Pogotowia Harcerskiego, działał przy
budowie fortyfikacji w Żorach, pomagał w ucieczkach na Węgry.
Zaangażował się także w działalność konspiracyjną w
organizacji ZWZ/AK - pełnił funkcję łącznika, zwiadowcy.
Aresztowany jako podejrzany o działalność konspiracyjną,
długi okres przetrzymywany był w więzieniu w Rybniku i
odzyskał wolność z chwilą wyzwolenia Rybnika. Po wyzwoleniu
ukończył studia, został inżynierem chemikiem. Zmarł w 1988 r.
Odznaczony za służbę Ojczyźnie oraz walkę z okupantem
podczas II wojny światowej. Rada Naczelna ZHP odznaczyła go
Krzyżem Zasługi dla ZHP z Rozetą-Mieczem.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
SZASTEK CZESŁAW,
Więzień w KL Auschwitz nr 91041, w KL Mauthausen nr 31287.
Urodzony 14.04.1917 r. w Raciborzu, mieszkaniec tej miejscowości.
Po aresztowaniu przetransportowany do KL Auschwitz i
zarejestrowany 20.01.1943 r. w obozowej ewidencji jako więzień
nr 91041. Następnie przeniesiony do KL Mauthausen i tam
zarejestrowany jako więzień nr 31287. Przeżył w obozie do
jego wyzwolenia w dniu 5.05.1945 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
258; W zachowanych dokumentach PMA-B oraz w kartotece więźniów
byłego KL Mauthausen nie figuruje.
SZAWERNA KONRAD,
Więzień więzienia w Cieszynie, w KL Sachsenhausen.
Urodzony w 1916 r. w Rogowie k.Wodzisławia Śl. pow. rybnicki,
mieszkaniec tej miejscowości, był uczniem gimnazjum w Rybniku.
W pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej - w dniu upadku
Warszawy 27.09.1939 r., niemiecki burmistrz Rogowa zawezwał go
aby uruchomieniem dzwonów kościelnych dał wyraz tak radosnemu
dla Niemców wydarzeniu. Konrad oświadczył jednak: " ...
Jako Polak nie będę dzwonił na cześć niemieckiego
zwycięstwa - choćbyście mnie mieli zabić". Szupo zbił
go i odesłał na gestapo do Rybnika, gdzie przez kilka dni
przebywał w piwnicy gestapo i następnie został wypuszczony na
wolność. Pod koniec 1939 r. wraz z kolegą Edwardem Królem
wyruszyli by przedostać się na Węgry i na zachodzie walczyć o
Polskę. Na terenie Słowacji w pobliżu granicy węgierskiej
zostali zatrzymani przez słowackiego policjanta - zwolennika
hitlerowców. Przekazano ich na gestapo do Cieszyna, a stamtąd
do KL Sachsenhausen. W obozie tym obydwaj chłopcy wytrzymali
trud więźiennego życia i doczekali się wyzwolenia 22.04.1945
r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Janusza
Króla), skor. 9.
SZAWERNA WILHELM,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Dzimierza k.Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w
pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej na skutek donosu
miejscowych renegatów, przekazany został do obozu
koncentracyjnego, w którym zginął. Brak jest informacji o
nazwie obozu w którym przebywał oraz innych informacji o tym
więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B
oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
SZCZEPAŃCZYK JAN,
Więzień obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkaniec Jedłownika k.Wodzisławia Śl. Aresztowany wraz z
żoną Katarzyną oraz córką Sabiną w drugiej połowie 1942 r.
Osadzony został w obozie przejściowym Polenlager nr 56 w
Lyskach. Brak innych informacji o losach tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
SZCZEPAŃCZYK
KATARZYNA,
Więźniarka obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkanka Jedłownika k.Wodzisławia Śl. Aresztowana wraz z
mężem Janem oraz córką Sabiną w drugiej połowie 1942 r.
Osadzona została w obozie przejściowym Polenlager nr 56 w
Lyskach. Brak innych informacji o losach tej więźniarki.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
SZCZEPAŃCZYK SABINA,
Więźniarka obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkanka Jedłownika k.Wodzisławia Śl. Aresztowana wraz z
matką oraz ojcem w drugiej połowie 1942 r. Osadzona została w
obozie przejściowym Polenlager nr 56 w Lyskach. Brak innych
informacji o jej dalszym losie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
SZCZĘSNY ALOJZY,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Czerwionki pow. rybnicki. Aresztowany w okresie
okupacji hitlerowskiej i przekazany do obozu koncentracyjnego (prawdopodobnie
do KL Dachau). Brak konkretniejszych informacji o losach tego
więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B
oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
SZCZOTKA JAN,
Więzień w KL Auschwitz nr 23594, nr E-634.
Urodzony 21.09.1922 r. w Radlinie pow. rybnicki. Po aresztowaniu
przetransportowany do KL Auschwitz i zarejestrowany 28.11.1941 r.
w obozowej ewidencji jako więzień nr 23594, a następnie
zmieniono mu numer na E-634 (więzień wychowawczy). Zwolniony z
obozu 13.02.1942 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
753.
SZCZOTOK
AUGUSTYN,
Więzień więzienia w Rybniku.
Urodzony 12.09.1886 r. w Rydułtowach pow. rybnicki, mieszkaniec
Radlina-Głożyny pow. rybnicki. Wykonywał zawód górnika. W
styczniu 1919 r. wstąpił do POW Górnego Śląska i werbował
miejscowych mężczyzn do tej organizacji. Był dowódcą plutonu
w Głożynach. Były powstaniec - uczestnik powstań śląskich.
W drugim powstaniu pełnił funkcję dowódcy plutonu. Następnie,
brał udział w akcji plebiscytowej jako dowódca 4 kompanii 14
pułku piechoty (wodzisławskiego). 23.05.1921 r. w dniu
przerwania przez Niemców polskiego frontu pod wsią Olza, jego
kompania została rozbita, on zaś wzięty do niewoli. Przebywał
w więzieniu w Raciborzu. Po ogłoszeniu amnestii przez Rząd
Polski i Niemiec, wrócił w lipcu 1921 r. do domu. W 1923 r.
założył Związek Powstańców Polskich w Głożynach i był
prezesem tego związku do wybuchu drugiej wojny światowej. Z
chwilą rozpoczęcie się okupacji hitlerowskiej, został
aresztowany i przywieziony do rybnickiego gestapo jako jeden z
pierwszych aresztantów - początkiem września 1939 r. Podczas
przesłuchań bito i katowano go, czego efektem były nie tylko
obrażenia ciała, ale i ducha - gdy wyszedł na wolność był w
bardzo złym stanie psychiocznym. Zmarł 7.12.1939 r. Odznaczony:
Śląskim Krzyżem Powstańczym, Gwiazdą Śląską, Medalem
Niepodległości.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (w oparciu o relację córki
oraz Jana Radeckiego), skor. 2.
SZCZUREK JERZY,
Więzień w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 23.04.1892 r. Był nauczycielem szkoły powszechnej w
Cieszynie, zaś dwa lata przed okupacją hitlerowską mieszkał i
pracował w Radlinie pow. rybnicki. Należał do organizacji
konspiracyjnej ZWZ/AK. Został aresztowany 20.04.1940 r. i
przekazany do KL Mauthausen-Gusen gdzie zginął 16.12.1941 r.
Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy
polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga
Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 106; W ocalałej kartotece
wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
SZCZYGIEŁ ANTONI,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz nr 33265.
Urodzony 17.01.1897 r. w Rozbarku pow. bytomski, syn Józefa i
Marii z d. Kurowska, w latach międzywojennych mieszkaniec
Rybnika, kolejarz. Członek POW Górnego Śląska, uczestnik
trzech powstań śląskich. We wrześniu 1939 r. aktywny
uczestnik walk na terenie Rybnika z niemieckimi bojówkarzami tzw.
Freikorpusu. Aresztowany, przewieziony wpierw do więzienia
śledczego (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach, a następnie
29.04.1942 r. przekazany do KL Auschwitz gdzie zarejestrowany
został jako więzień 33265. Zginął 22.06.1942 r. Według
wystawionego aktu zgonu nr 12266/1942 - potwierdzonego przez
lekarza obozowego, zmarł o godz. 10:10, określenie przyczyny
zgonu to "Nierenentzündung" (zapalenie nerek).
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 173; I. Pająk "Mieszkańcy Śląska,
Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz",
Katowice 1998, s. 171; PMA-B "Księga zgonów", t. 9, s.
266, nr id. 10807.
SZCZYRBA
KAROL,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Dachau nr 3036.
Urodzony 2.05.1896 r. w Kokoszycach k. Wodzisławia Śl.,
mieszkaniec tej miejscowości. Był górnikiem i pracował w kop.
"Anna" w Pszowie. Brał udział w pierwszej wojnie
światowej i ukończył ją w stopniu sierżanta. Po wojnie brał
czynny udział w pracach społecznych w Kokoszycach. Był
członkiem POW Górnego Śląska, został więc przez Grenzchutz
aresztowany, bardzo pobity i zamknięty w więzieniu w Raciborzu.
Do Kokoszyc powrócił w 1920 r. Ożenił się w maju tego roku.
W drugim powstaniu nie brały udziału, natomiast w trzecim
powstaniu gromadził broń, prowadził ćwiczenia wojskowe z
ochotnikami, był zastępcą dowódcy 7 kompanii pp. Za zasługi
dla Polski otrzymał Krzyż Powstańczy, Gwiazdę Śląską i
inne odznaczenia. Miedzy pierwszą, a drugą wojną światową
pracował w kop. "Anna" w Pszowie. Był członkiem
Związku Powstańców Śląskich - i kilka lat jego prezesem.
Przed wybuchem drugiej wojny światowej - w sierpniu 1939 r.
został powołany do wojska do Krakowa, obejmując w pułku
piechoty dowództwo kompanii. Dostał się do niewoli, z której
wrócił na początku lutego 1940 r. Codziennie musiał się
meldować na posterunku policji niemieckiej w Kokoszycach. 12.02.1940
r. został aresztowany i przewieziony do więzienia w Rybniku,
skąd 12.04.1940 r. przekazany został do KL Dachau i
zarejestrowany jako więzień nr 3036. W obozie zatrudniony był
przy budowie dróg obozowych, budowie garaży i na plantacji
roślin lekarskich. Wyzwolony przez wojsko amerykańskie
powrócił do domu 23.06.1945 r. Pracował w kopalni, w 1958 r.
przeszedł na emeryturę.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Karola
Szczyrby), skor. 8.
SZEBESTA TADEUSZ,
Więzień w KL Auschwitz nr 7547.
Urodzony 23.06.1917 r. w Bottrop. Aresztowany w drugim roku
okupacji hitlerowskiej i przetransportowany do KL Auschwitz,
gdzie został zarejestrowany 18.12.1940 r. w obozowej ewidencji
jako więzień nr 7547. Brak dalszych informacji o losie tego
więźnia.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
64.
SZEJA JERZY,
Więzień więzienia w Katowicach, w Mysłowicach, w KL Auschwitz,
w KL Dachau, w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 19.04.1900 r. w Rudzie Śl. dzielnica Goduli - dawniej
pow. Świętochłowice. Był najstarszym synem. Mając
piętnaście lat rozpoczął pracę w kop. "Wawel" w
Rudzie Śl. Przejął jednak po ojcu chęć pracy społecznej,
więc po pierwszej wojnie światowej aktywnie włączył się w
agitację na rzecz przywrócenia Polsce Górnego Śląska. Był
działaczem w Towarzystwie Śpiewaczym i Towarzystwie
Gimnastycznym "Sokół". Krzewił też zamiłowanie do
Polski poprzez przynależność do "Eleussis". Były
powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Po drugim powstaniu
we wrześniu 1920 r. udał się do Węgrowca w woj. poznańskim
aby w skróconym seminarium nauczycielskim zdobyć kwalifikacje
nauczyciela i uczył polskie dzieci w języku ojczystym. Po
podziale Górnego Śląska na część polską i niemiecką,
podjął pracę w zawodzie nauczyciela w Niewiadomiu pow.
rybnicki. Ożenił się w 1931 r. z nauczycielką Stefanią
Porzecką. W tym też roku rozpoczął dwuletnie wyższe studia
pedagogiczne we Lwowie. Po powrocie ze studiów otrzymał
nominację na kierownika szkoły powszechnej w Radlinie-Biertułtowach
pow. rybnicki i pracował na tym stanowisku do drugiej wojny
światowej. Po śmierci pierwszej żony, zawarł ponownie
związek małżeński w 1936 r. z Marią Kolarczyk. W
Biertułtowach był uważany za bardzo dobrego organizatora i
wspaniałego społecznika. Był prezesem TCL, członkiem zarządu
chóru "Słowacki", instruktorem oświatowym Związku
Powstańców Śląskich. Gdy rozpoczęła się okupacja
hitlerowska, 8.10.1939 r. został zatrzymany i przesłuchiwany.
Za namową teściów wyprowadził się w październiku 1939 r. do
Kęt. Zimą tego roku, zaangażował się w działalność
organizacji konspiracyjnej ZWZ. Jeździł w sprawach
konspiracyjnych do Krakowa, Wadowic do Bielska. Na skutek
dekonspiracji organizacji, 17.04.1940 r. został aresztowany.
Przekazano go do Katowic a następnie do więzienia śledczego (Ersatzpolizeigefängnis)
w Mysłowicach. Z Mysłowic przewieziony był do KL Auschwitz, a
stamtąd do KL Dachau i dalej do KL Mauthausen-Gusen. Podczas
prac strzałowych w kamieniołomach kawałek skały zmiażdżył
mu przedramię prawej ręki, zmarł w wyniku zakażenia - 21.11.1941
r.
Bibliografia: S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy
polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga
Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 106; Zbiory J. Delowicza (relacja
Adama Szeji i Pawła Gleńska), skor. 2; W zachowanych
dokumentach PMA-B oraz w kartotece więźniów byłego KL
Mauthausen nie figuruje.
SZENK ALOJZY,
Więzień w KL Auschwitz nr 111030.
Urodzony 9.04.1924 r. w Wodzisławiu Śl. Aresztowany dnia 12.02.1943
r. i w transporcie zbiorowym z Rybnika przekazany został do KL
Auschwitz, gdzie na okres śledztwa przebywał w bloku 2a. Po
śledztwie przekazano go na pobyt w obozie i zarejestrowano 26.03.1943
r. jako więznia nr 111030. Informacja obozowa o nim kończy się
na wypisie 13.10.1943 r. - prawdopodobnie chodzi o przekazanie do
innego obozu lub zwolnienie do domu.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
308.
SZENK JAN,
Więzień w KL Mauthausen.
Urodzony 8.11.1895 r. w Lubomi k.Wodzisławia Śl. pow. rybnicki,
kolejarz. Był uczestnikiem trzeciego powstania śląskiego.
Został aresztowany 5.03.1943 r. i przekazany do KL Mauthausen.
Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i
odzyskał wolność - wrócił do domu 28.07.1945 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Karola
Kozuba), skor. 7; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL
Mauthausen nie figuruje.
SZENK STANISŁAW,
Więzień w KL Auschwitz nr 111031.
Urodzony 4.09.1925 r. Wodzisławiu Śl. Po aresztowaniu 12.02.1943
r., przekazany do KL Auschwitz w transporcie zbiorowym z Rybnika,
przebywał przez okres śledztwa w bloku 2a. Po śledztwie
skazany na pobyt w obozie i zarejestrowany 26.03.1943 r. jako
więzień nr 111031. Ewidencja obozowa o nim kończy się na
informacji o wypisie dnia 4.07.1943 r. - prawdopodobnie chodzi o
przekazanie do innego obozu lub zwolnienie do domu.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
308.
SZEWCZYK ALOJZY,
Więzień w KL Auschwitz nr 3757.
Urodzony 7.02.1891 r., zamieszkały w Kamieniu pow. rybnicki, syn
Antoniego i Liliany, mieszkaniec Kamienia. Członek POW Górnego
Śląska, powstaniec - uczestnik trzech powstań śląskich,
działacz plebiscytowy. W okresie międzywojennym pracownik PKP,
następnie naczelnik Urzędu Gminy w Kamieniu. Członek Związku
Powstańców Śląskich oraz Związku Obrony Kresów Zachodnich.
Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. Aresztowany 20.06.1940 r.
i więziony wpierw w Rybniku, a następnie przekazany 6.09.1040 r.
do KL Auschwitz., gdzie zarejestrowany został jako nr obozowy
3757. Zginął w tym obozie 8.09.1942 r. Według wystawionego
aktu zgonu nr 29295/1942 - potwierdzonego przez lekarza obozowego,
zmarł o godz. 7:45, określenie przyczyny zgonu to "Pleuropneumonie"
(rozległe zapalenie płuc).
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 173; L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; I. Pająk
"Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia
Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 47; L.
Musiolik "Śląscy patroni rybnickich ulic", Wyd. 1994
r. s. 46; PMA-B "Księga zgonów", t. 20, s. 757, nr id.
27583.
SZEWCZYK
GUSTAW,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 26.11.1920 r. w dzielnicy Knurowa - Krywałdzie pow.
rybnicki, syn Rudolfa i Marii z d. Dreja, mieszkaniec Czuchowa k.Dębieńska
pow. rybnicki. Po aresztowaniu przekazany do KL Auschwitz gdzie
zginął 19.04.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 19034/1943
- potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 19:50,
określenie przyczyny zgonu to "Herzschwäche bei Pneumonie"
(niewydolność serca przy zapaleniu płuc).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 13, s. 1016.
54011.
SZKRÓBKA JOANNA,
Więźniarka w KL Auschwitz.
Urodzona 13.07.1878 r. w Jastrzębiu Górnym pow. rybnicki,
córka Jana i Józefy z d. Nogoljy, w okresie okupacji
zamieszkała w Szerokiej k.Jastrzębia Zdroju pow. rybnicki. Po
aresztowaniu przetransportowana do KL Auschwitz i od 4 do 29.06.1943
r. prawdopodobnie więziona w bloku 11. Zginęła 29.06.1943 r.
Według wystawionego aktu zgonu nr 24180/1943 - potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarła o godz. 10:33, określenie
przyczyny zgonu to "plötzlicher Herztod" (nagły
zawał serca).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
689; PMA-B Ankieta z dn. 21.01.1991r. (sygn. Mat. 16425, nr inw.
171677); PMA-B "Księga zgonów", t. 17, s. 178, nr id.
57622.
SZLESINGER WIKTOR,
Więzień w KL Auschwitz nr 115562.
Urodzony 1.04.1919 r. w Rybniku, syn Walentego i Matyldy z d.
Ogon, mieszkaniec Rybnika. Po aresztowaniu przekazany do KL
Auschwitz gdzie zarejestrowany został 16.04.1943 r. w obozowej
ewidencji jako więzień nr 115562. Zginął 30.10.1943 r.
Według wystawionego aktu zgonu nr 31200/1943 - potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 11:45, określenie
przyczyny zgonu to "Lungentuberkulose" (gruźlica płuc).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
327; PMA-B "Księga zgonów", t. 21, s. 1168, nr id.
61577.
SZLOSAREK HENRYK,
Więzień w KL Dachau.
Urodzony 10.11.1915 r., mieszkaniec Rybnika, uczeń rybnickiego
gimnazjum, zdał maturę w 1936 r. Od początku okupacji
hitlerowskiej, aktywny uczestnik ruchu oporu - był żołnierzem
organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK. Aresztowany pod koniec 1940 r.
i przetransportowany do KL Dachau. W trzy miesiące od
aresztowania został zwolniony z obozu. Po zakończeniu okupacji
w 1945 r. pełnił funkcję dyrektora Komunalnej Kasy
Oszczędności w Rybniku, był członkiem ZBoWiD. Zmarł w 1992 r.
i spoczywa na rybnickim cmentarzu.
Bibliografia: Relacja Józefa Sobika, jego pamiętnik i wykazy
członków ZWZ, A. Mrowiec "Z dziejów okupacji
hitlerowskiej w rybnickiem",. Katowice 1958 s. 26; "Rybnik.
Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980 roku",
Katowice 1986, s. 244; L. Musiolik "Nasza mała ojczyzna -
kronika gminy Smolna", Rybnik 1995, s. 62; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.
173; Informacja uzyskana od syna Henryka Szlosarka.
SZMATA WIKTOR,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 5.03.1906 r. w Orzegowie pow. katowicki, syn Adalberta i
Agnieszki z d. Kuta, mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Po
aresztowaniu przekazany do KL Auschwitz gdzie zginął 30.11.1942
r. Według wystawionego aktu zgonu nr 42237/1942 - potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 16:20, określenie
przyczyny zgonu to "Herz - und Kreislaufschwäche" (niewydolność
serca i układu krążenia).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 29, s. 155,
nr id. 37237.
SZMID FRANCISZEK,
Więzień więzienia we Wrocławiu, w Katowicach.
Urodzony 27.08.1920 r. w Połomi pow. rybnicki, był studentem
gimnazjum w Żorach. W okresie okupacji hitlerowskiej przymusowo
wcielony do niemieckiego wojska. Gdy przyjechał do domu na urlop
z frontu wschodniego, nie wrócił do jednostki. Za symulowanie i
samookaleczenie się, w marcu 1944 r. został aresztowany i
odwieziony do więzienia we Wrocławiu. Następnie przekazany do
więzienia w Katowicach i tam dnia 25.08.1944 r. został
rozstrzelany.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją prezes
Koła ZBoWiD w Połomi - Józef Gąsior), skor. 7.
SZÓSTEK KRYSTYNA,
Więźniarka w KL Ravensbrück.
Mieszkanka Rybnika. W okresie okupacji hitlerowskiej,
zaangażowana w działalność konspiracyjną - żołnierz ZWZ/AK
Inspektoratu Rybnik. Gospodyni kwater konspiracyjnych i punktu
kontaktowego, pomocnica w sekcji wywiadowczej. Aresztowana,
wywieziona została do KL Ravensbrück i tam zginęła.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; M. Brzost "Rybnicki
Inspektorat Armii Krajowej", Katowice 1995, s. 104.
SZRAMKA JAN,
Więzień - brak informacji dot. miejsca.
Urodzony 13.05.1898 r., mieszkaniec Rybnika. Członek POW
Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik trzeciego powstania
śląskiego. W latach międzywojennych członek Związku
Powstańców Śląskich oraz innych organizacji narodowych i
społecznych. Wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec, tam
został aresztowany, więziony i tam zginął. Brak bliższych
informacji o losach tego więźnia.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.
174.
SZRAMKE JAN,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Rybnika-Ligoty. Aresztowany w pierwszych dniach
okupacji hitlerowskiej i przekazany do obozu koncentracyjnego (nie
jest znana jego nazwa). Zginął w obozie mając 44 lata.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B
oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
SZROMEK BOLESŁAW,
Więzień w KL Auschwitz nr 26489.
Urodzony 30.12.1917 r. w Czerwionce pow. rybnicki, syn Tomasza i
Klary z d. Zielonka, mieszkaniec Czuchowa k.Dębieńska pow.
rybnicki. Po aresztowaniu przewieziony w transporcie zbiorowym do
KL Auschwitz, zarejestrowany w obozowej ewidencji dnia 6.03.1942
r. jako więzień nr 26489. Zginął w tym obozie 23.03.1942 r.
Według wystawionego aktu zgonu nr 3532/1942 - potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 14:55, określenie
przyczyny zgonu to "Lungentuberkulose" (gruźlica płuc).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
150, PMA-B "Księga zgonów", t. 3, s. 528, nr id. 5152.
SZTRAMEK
FRANCISZEK,
Więzień w KL Auschwitz.
Mieszkaniec Rybnika. Od rozpoczęcia okupacji hitlerowskiej,
bardzo zaangażowany w działalność ruchu opory. Po
dekonspiracji siedziby komendy ZWZ w mieszkaniu Andrzeja i
Stefani Kaszubów, to w jego mieszkaniu przy ul. Raciborskiej
odbywały się zebrania władz tejże organizacji. Aresztowany
wraz z pozostałymi członkami rybnickiego ZWZ, przewieziony
został do KL Auschwitz. Brak jest innych informacji o tym
więźniu.
Bibliografia: A. Mrowiec "Z dziejów okupacji hitlerowskiej
w rybnickiem", Katowice 1958, s. 25, 26; "Rybnik. Zarys
dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980 roku",
Katowice 1986, s. 244; "Ziemia rybnicko-wodzisławska",
pod red. J. Ligenzy, Katowice 1970, s. 274; W zachowanych
dokumentach PMA-B nie figuruje.
SZTUDLAPSKI IGNACY,
Więzień w KL Oranienburg.
Urodzony 11.09.1895 r., mieszkaniec Rybnika. Członek POW
Górnego Ślaska, powstaniec - uczestnik powstań śląskich.
Członek Związku Powstańców Ślaskich. Uczestniczył w
kampanii wrześniowej 1939 r. Aresztowany 2.02.1940 r.,
przekazany został do KL Oranienburg gdzie zginął 26.06.1941 r.
Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.174.
SZUBERT CECYLIA,
Więźniarka w KL Auschwitz.
Urodzona 28.05.1902 r. w Rybniku, córka Ignaca i Cecylii. W
okresie okupacji mieszkała w Berlinie-Marzahn. Po aresztowaniu
przekazana do KL Auschwitz, tam 1.08.1943 r. zginęła. Według
wystawionego aktu zgonu nr 26235/1943 - potwierdzonego przez
lekarza obozowego, zmarła o godz. 9:00, określenie przyczyny
zgonu to "Fleckfieber" (tyfus plamisty).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 18, s. 727,
nr id. 59650.
SZUBERT JÓZEF ks.,
Więzień w KL Dachau, w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 21.02.1906 r. w Ostrzeszowie woj. poznańskie. Szkołę
powszechną ukończył w Ostrzeszowie i tam rozpoczał naukę w
gimnazjum, ale maturę zdawał w gimnazjum w Wąbrzeźnie na
Pomorzu w 1925 r. W latach 1925-1928 studiował filozofię
klasyczną na uniwersytecie w Poznaniu, a później w Krakowie,
aż w końcu przeniósł się do Seminarium Duchownego
Śląskiego w Krakowie. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1933
r. Był katechetą szkolnym przy Gimnazjum w Chorzowie do 1936 r.
a po 1939 r. wikarym - przez kilka jeszcze miesięcy okupacji
hitlerowskiej w Wodzisławiu Śl. W tej miejscowości dał się
poznać jako przyjaciel młodzieży - pełen młodzieńczej werwy,
dobroci i życzliwości. Wobec bezprawia hitlerowskiego, zajął
czynną postawę patriotyczną, używając w rozmowie z
ludnością - języka polskiego, ucząc dzieci religii w języku
polskim. Stał się wobec tego wrogiem władz niemieckich. Zimą
na przełomie 1930 i 1940 r. gestapo spowodowało jego
przeniesienie do Pawłowic bez prawa nauczania religii. W maju
1940 r. został aresztowany i wywieziony do Pszczyny a stamtąd
26.05.1040 r. do KL Dachau. Po dziesięciu tygodniach tj. 15.08.1940
r. przewieziony został do KL Mauthausen-Gusen. W tym ostatnim
obozie miał wyjątkowo ciężkie przeżycia, ale dzięki pomocy
współwięźniów przetrwał i doczekał się zwolnienia 22.11.1940
r. Zwolnienie z obozu ks. Szuberta nastąpiło na skutek starań
mieszkańców z Wodzisławia oraz Wandy Brodzkiej. Po zwolnieniu,
pracował w biurach kurii biskupiej w Katowicach z prawem
odprawiania Mszy św. Od maja 1945 r. do sierpnia 1947 r. był
administratorem parafii w Wełnowcu, w 1946 r. uzyskał doktorat
z teologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1947 r. do
śmierci 2.02.1973 r. był proboszczem w Goduli - Piekary
Śląskie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją brata -
Stanisława Szuberta, Emilii Szweblik z d. Tatuś), skor. 6; W
ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje;
"Pięć lat Kacetu" Stanisław Grzesiak, Wydawnictwo
Książka i Wiedza, Wyd. III 1964 r. s. od 109.
SZUBERT MELCHIOR,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 5.01.1939 r. w Wielopolu k.Rybnika, syn Magdaleny (aresztowany
prawdopodobnie wraz z matką). W okresie okupacji zamieszkały w
Piekarach Śląskich pow. Tarnowskie Góry. Po aresztowaniu
przekazany do KL Auschwitz gdzie zginął 29.04.1943 r. Według
wystawionego aktu zgonu nr 22859/1943 - potwierdzonego przez
lekarza obozowego, zmarł o godz. 8:00, określenie przyczyny
zgonu to "Pneumonie" (zapalenie płuc).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 6, s. 351, nr
id. 56313.
SZULC JÓZEF,
Więzień w KL Auschwitz.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany i przekazany do
KL Auschwitz, tam zginął. Brak innych informacji o losie tego
więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
SZULIK JAN,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Auschwitz.
Urodzony 30.04.1893 r. w Bottrop, syn Emanuela i Antoniny z d.
Bielaczek. Od pierwszej wojny światowej mieszkaniec Radlina-Biertułtów
pow. rybnicki. Był aktywnym członkiem organizacji katolickich w
Radlinie-Głożynach, które pielęgnowały polskie tradycje
narodowe. W 1916 r. ożenił się z Walerią z d. Lach. Podczas
plebiscytu, był komisarzem plebiscytowym w Raciborzu. W trzecim
powstaniu śląskim był członkiem kompanii wartowniczej w
Radlinie-Głożynach. Otrzymał miedzy innymi odznaczenia:
Gwiazdę Śląską, Krzyż Powstańczy. Po pierwszej wojnie
światowej był początkującym górnikiem w kop. w Rydułtowach,
później obsługiwał maszynę wyciągową w tejże kopalni. Od
1928 r. był wójtem w miejscowości Czernica k.Rydułtów. Od
1930 r. był posłem na sejm Śląski, a w roku 1936 r. posłem
na sejm warszawski. Kandydował do obu sejmów jako kandydat
Stronnictwa Pracy. Był prezesem chrześcijańskich związków
zawodowych na powiat Rybnik. Po wygaśnięcia jego mandatu do
sejmu warszawskiego wycofał się z życia politycznego. Już w
drugim dniu okupacji hitlerowskiej został aresztowany i
zamknięty w piwnicach Urzędu Gminnego obok kop. "Emma"
w Radlinie a po trzech dniach wypuszczony na wolność. Wstąpił
do organizacji konspiracyjnej i współpracował ze Skowronkami z
Biertułtów. Dnia 18.05.1942 r. został ponownie aresztowany i
przewieziony do więzienia w Rybniku (dzień wcześniej dokonano
rewizji w jego domu i zabrano wszystkie polskie książki i
materiały poselskie, śpiewniki, jego odznaczenia). 10.08.1942 r.
przekazany został do KL Auschwitz gdzie zginął 10.09.1942 r.
Według wystawionego aktu zgonu nr 29809/1942 - potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 8:25, określenie
przyczyny zgonu to "Myocardinsuffizienz" (zapalenie
mięśnia sercowego).
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Stanisława Szulika);
PMA-B "Księga zgonów", t. 20, s. 1265, nr id. 28091.
SZULIK JÓZEF,
Więzień w KL Gross-Rosen.
Urodzony 8.03.1902 r. w Radlinie-Głożynach pow. rybnicki,
mieszkaniec Chwałowic k.Rybnika. Pracując w kopalni, był
współzałożycielem kopalnianej komórki PPS, natomiast w
okresie wyprzedzającym wybuch wojny w 1939 r. aktywnie działał
w Związku Zawodowym Górników na terenie kopalni. Z chwilą
rozpoczęcia okupacji hitlerowskiej, zaangażował się w
Chwałowicach w działalność organizacji konspiracyjnej "Czerwona
Pomoc". Aresztowany 30.05.1944 r. i przetransportowany do KL
Gross-Rosen - zginął 9.03.1945 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Śląscy patroni rybnickich ulic",
Wyd. 1994 r. s. 46; Zbiory J. Delowicza.
SZUTZ JAKUB,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 19.03.1886 r. w woj. katowickim, syn Moritza i Rozalii,
mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany i przekazany do
KL Auschwitz gdzie zginął 17.02.1943 r. Według wystawionego
aktu zgonu nr 8342/1943 - potwierdzonego przez lekarza obozowego,
zmarł o godz. 10:00, określenie przyczyny zgonu to "Gehirnschlag"
(udar mózgu/apopleksja).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 6, s. 834, nr
id. 45070; Zbiory J. Delowicza.
SZUTZ KURT,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 2.11.1919 r. w Rydułtowach pow. rybnicki, syn Jakuba i
Pauliny z d. Szuter, mieszkaniec Rydułtów. Po aresztowaniu
przekazany do KL Auschwitz, tam zginął 21.03.1942 r. Według
wystawionego aktu zgonu nr 3353/1942 - potwierdzonego przez
lekarza obozowego, zmarł o godz. 18:00, określenie przyczyny
zgonu to "Lungenentzündung" (zapalenie płuc).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 3, s. 351, nr
id. 4975.
SZWEDA KONRAD ks.,
Więzień w KL Auschwitz nr 7669, w KL Dachau nr 30312.
Urodzony 31.12.1912 r. w Rybnickiej Kuźni, ksiądz, prałat. Po
ukończeniu w 1922 r. szkoły powszechnej w Orzepowicach,
rozpoczął naukę w gimnazjum w Rybniku i zdał maturę 27.06.1934
r. Studia teologiczne odbywał w okresie 1934-1939 na Wydziale
Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Święcenia
kapłańskie otrzymał 25.06.1939 r. Pracę duszpasterską
rozpoczął 10.07.1939 r. w rodzinnej parafii Matki Boskiej
Bolesnej w Rybniku. Z dniem 30.09.1939 r. przeniesiony został do
Świętochłowic. Od początku okupacji hitlerowskiej, był
aktywnym działaczem Polskiej Organizacji Podziemnej w Chorzowie,
zajmował się między innymi kolportażem pisma "Zryw".
18.12.1940 r. został aresztowany i więziony w
Świętochłowicach oraz Chorzowie, gdzie był wstępnie
przesłuchiwany. Następnie, przekazano go do KL Auschwitz i
zarejestrowano 18.12.1940 r. jako więźnia nr 7669. 3.06.1942 r.
przetransportowany z grupą 59 polskich duchownych do KL Dachau i
tam zarejestrowany jako więzień nr 30312. W tym obozie
doczekał się w dniu 29.04.1945 r. wyzwolenia obozu. Od 26.05.1945
r. do marca 1946 r. przebywał we Francji. Wrócił do kraju w
1946 r. W latach 1946-1953 był wikariuszem w Świętochłowicach,
Cieszynie i Piekarach Śląskich, a następnie w okresie 1953-1957
proboszczem w Chudowie, w latach 1957-1980 w Chorzowie, od 1980
do 1988 r. w Łaziskach Górnych. W 1964 r. otrzymał godność
prałata. Zmarł 28.07.1988 r. w Łaziskach Górnych.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
69; L. Musiolik "Śląscy patroni rybnickich ulic", Wyd.
1994 r. s. 46; L. Musiolik "Rybniczanie słownik
biograficzny", Rybnik 2000, s. 175.
SZWEDA
RUFIN,
Więzień w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 1.11.1903 r. w Jejkowicach k. Rybnika, nauczyciel.
Studia nauczycielskie rozpoczął w 1929 r. w Węgrowcu woj.
poznańskie, a ukończył je w 1925 r. w seminarium
nauczycielskim w Pszczynie. Pierwszą posadę jako nauczyciel
objął w Jastrzębiu Górnym, gdzie pracował do drugiej wojny
światowej. Uczył matematyki i fizyki. Pracował także
społecznie z młodzieżą - uczył jej wartości patriotycznych.
1.09.1939 r. uchodził na wschód i dostał się do Lwowa, ale
wrócił do Jastrzębia Górnego 15.05.1940 r. Gdy poszedł się
zameldować na policję 16.05.1940 r., został aresztowany i
przekazany do KL Mauthausen-Gusen gdzie zmarł z wycieńczenia 5.07.1941
r.
Bibliografia: S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy
polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga
Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 108; Zbiory J. Delowicza (skrót
informacji z księgi pamiątkowej uczniów Seminarium
Nauczycielskiego w Pszczynie), skor. 5; W ocalałej kartotece
wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
SZYMAŃSKI WACŁAW,
Więzień miejscowego aresztu w Radlinie, w Rybniku, w Raciborzu,
w Zgorzelcu, w Rawiczu, w KL Buchenwald.
Urodzony 1889 r. w woj. poznańskim, mieszkaniec Radlina pow.
rybnicki. Gimnazjum niemieckie ukończył w pierwszych latach
pierwszej wojny światowej - jako eksternista. Zaciągnięty
przez Niemców obowązkowo do wojska - dosłużył się rangi
oficera. Był jednak wychowywany przez rodziców w duchu
polskości, więc gdy tylko dostał się do niewoli francuskiej
zgłosił się jako ochotnik do armii gen. Hallera. Po powrocie
do kraju, studiował w Akademii Górniczej w Krakowie - kończąc
ją w 1926 r. Poprzez różne szczeble kariery w zawodzie
górniczym doszedł do stanowiska dyrektora kop. "Rymer"
w Niedobczycach.
Następnie był dyrektorem kop. "Emma" w Radlinie. W
lipcu 1939 r. powołany został do służby wojskowej do Będzina
i objął stanowisko dowódcy bataliony - był majorem rezerwy. 1.09.1939
r. przybył do Radlina by załatwić jakieś sprawy związane z
pełnionym w kopalni stanowiskiem, i miejscowi renegaci
natychmiast spowodowali jego aresztowanie. Wpierw przetrzymywany
był w budynku Urzędu Gminnego w Radlinie, a stamtąd
przewieziony do więzienia w Rybniku. Z Rybnika przekazywany był
do kolejnych więzień w Raciborzu, Zgorzelcu, Rawiczu i w końcu
przekazany do KL Buchenwald. W Buchenwaldzie zginął w drodze
pomiędzy dworcem kolejowym, gdzie wyładowano przybyły
transport więźniów, a obozem. Zasłabł i osunął się na
pobocze drogi. Na polecenie ss-mana by biegł dalej,
odpowiedział że nie jest w stanie dalej biec więc został
zastrzelony - zginął 16.10.1939 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 176; Zbiory J. Delowicza (relacja inż. Kazimierz
Kuźminski, Jan Pieczka, Jan Stania), skor. 2.
SZYMIK
AUGUST,
Więzień w KL Auschwitz nr E-2453.
Urodzony 12.08.1888 r. w Bełku pow. rybnicki, syn Juliusza i
Franciszki z d. Hanak, mieszkaniec Leszczyn pow. rybnicki. Po
aresztowaniu przekazany do KL Auschwitz, zarejestrowany w maju
1942 r. jako więzień wychowawczy "Erziehungshäftling"
nr E-2453. Zginął 1.08.1942 r. Według wystawionego aktu zgonu
nr 17871/1942 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o
godz. 13:00, określenie przyczyny zgonu to "Herzmuskeldegeneration"
(zawał mięśnia sercowego).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
837; PMA-B "Księga zgonów", t. 12, s. 1363, nr id.
16351.
SZYMURA EDWARD,
Więzień w KL Dachau.
Urodzony 10.09.1899 r. w Rybniku-Ligocie. Członek POW Górnego
Śląska, powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Przed
pierwszą wojną światową pracował w Hucie "Silesia"
w Rybniku, natomiast w okresie międzywojennym jako górnik. W
pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej został aresztowany i
przekazany do KL Dachau, skąd jednak udało mu się zbiec. Brak
jest informacji o jego dalszym losie.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 38; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.176.
SZYMURA JAN,
Więzień w KL Auschwitz nr 47719.
Urodzony 16.05.1903 r. w Gotartowicach k.Rybnika. Po aresztowaniu
przekazany został transportem zbiorowym do KL Auschwitz,
zarejestrowany w obozowej ewidencji 17.07.1942 r. jako więzień
nr 47719. Wypisany "na transport" do innego obozu 30.06.1943
r. Brak dokładniejszych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
199.
SZYMURA
LEON,
Więzień w KL Auschwitz nr 108657, w KL Mauthausen nr 12497,
podobozu Wiener Neustadt nr 33173, podobozów Vöcklabruck i Linz
III.
Urodzony 20.02.1922 r. w Czerwionce pow. rybnicki, mieszkał w
okresie okupacji hitlerowskiej w miejscowości Giszowiec Północ.
Aresztowany, przetransportowany został do KL Auschwitz i
umieszczony na okres śledztwa w bloku 2a. Po śledztwie skazany
na pobyt w obozie i zarejestrowany 16.03.1943 r. w obozowej
ewidencji jako więzień nr 108657. Następnie przekazany do KL
Mauthausen gdzie zarejestrowany został 13.04.1943 r. jako
więzień nr 12497. Przebywał także w podobozach: Wiener
Neustadt i tam oznaczony jako nr 33173, a także Vöcklabruck i
Linz III. Przeżył i doczekał się wyzwolenia w dniu 5.05.1945
r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
299; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.
SZYNDZIELORZ JÓZEF,
Więzień w KL Auschwitz.
Mieszkaniec Niedobczyc k.Rybnika. Aresztowany w pierwszych dniach
okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Auschwitz gdzie
zginął. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B
nie figuruje.
SZYNDZIELORZ KAROL,
Więzień w KL Dachau, w KL Mauthausen.
Urodzony 26.09.1901 r., mieszkaniec Leszczyn pow. rybnicki. Były
powstaniec - uczestnik trzeciego powstania śląskiego, członek
Związku Powstańców Śląskich. Od 1939 r. członek
Ochotniczych Oddziałów Powstańczych, uczestnik walk z
oddziałami Freikorpusu oraz wojskiem niemieckim w okolicy
Szczygłowic i Knurowa-Krywałdu. W tymże 1939 r. wraz z
wojskiem wycofał się na wschód, ale wrócił na Śląsk i
osiadł na terenie Zabrza i tam podjął pracę w jednej z
kopalń. Wytropiony przez gestapo, został aresztowany 5.05.1940
r. i przekazany do KL Dachau, a następnie przeniesiony do KL
Mauthausen gdzie zginął 20.04.1945 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece
wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
ŚLADEK FLORIAN,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz nr 47722.
Urodzony 3.04.1913 r. w Wielopolu k.Rybnika, syn Konstantego i
Rozalii z d. Hanek, mieszkaniec Wielopola. Po aresztowaniu pod
zarzutem udziału w ruchu oporu, przewieziony został
najprawdopodobniej wpierw na okres śledztwa do więzienia
śledczego (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach, a stamtąd w
transporcie zbiorowym do KL Auschwitz, gdzie zarejestrowano go 17.07.1942
r. jako więźnia nr 47722. Zginął w tym obozie 23.09.1942 r.
Według wystawionego aktu zgonu nr 33237/1942 - potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 13:30, określenie
przyczyny zgonu to "Fleckfieber" (tyfus plamisty).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
199; PMA-B "Księga zgonów", t. 23, s. 231, nr id.
31424.
ŚMIEJA
WINCENTY,
Więzień w KL Mauthausen.
Urodzony 5.04.1893 r., mieszkaniec Rybnika-Ligoty. Aresztowany w
pierwszym okresie okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL
Mauthausen gdzie zginął 27.11.1940 r. - mając 47 lat. Brak
jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
ŚMIETANA LEON,
Więzień Więzienia w Rybniku, w Raciborzu, KL Buchenwald.
Urodzony 7.04.1909 r. w Katowicach, mieszkaniec Marklowic k.Radlina
pow. rybnicki. Z zawodu był szewcem, Wpierw pracował w Rybniku
u mistrza, który go wyuczył zawodu, a następnie do okupacji
hitlerowskiej prowadził warsztat u siebie w domu. W 1932 r.
ożenił się z Anną z d. Piszczan. W pierwszych dniach
września wraz z ojcem, bratem i krewnym chciał z opuszczonego
przez wujka mieszkania, wynieść za zgodą tegoż wujka
cenniejsze rzeczy i uchronić przed kradzieżą. Gdy więc
usiłowali dostać się do tego mieszkania, przybyła policja
zawiadomiona przez wrogiego im folksdojcza, że usiłują zabrać
z tego mieszkania ukrytą tam broń i amunicją. Zostali więc
aresztowani i osadzeni w więzieniu w Rybniku a następnie
trafili do KL Buchenwald. Rodzina występowała do władz
niemieckich o ich zwolnienie. Zostali zatem zwolnienieni, gdy
policja uwzgledniła uzasadnienie, że donos był niewłaściwy i
sprawa nie miała charakteru włamania tylko dotyczyła spraw
rodzinnych. Po tym wydarzeniu, zupełnie przypadkowo, lekko
podpity Leon zaśpiewał na podwórzu domu w którym mieszkał
"Jeszcze Polska nie zginęła.....". Sąsiadka Niemka
doniosła o tym na policję, więc został aresztowany i
przewieziony do więzienia w Rybniku. Z Rybnika bardzo pobitego
przewieziono do szpitala w Raciborzu gdzie zmarł po trzech
dniach tj. 7.05.1941 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Anny Śmietana), skor.
2.
ŚMIETANA WAWRZYN,
Więzień więzienia w Rybniku, w Raciborzu, w Zgorzelcu, w
Rawiczu, w KL Buchenwald.
Urodzony 16.08.1883 r. w Katowicach, z zawodu górnik. Ożenił
się w 1907 r. z Marią z d. Dola, mieszkanką Kuźni
Raciborskiej. Osiedliwszy się w Marklowicach k.Radlina w 1912 r.,
pracował w kop. "Emma" w Radlinie. Brał udział w
pierwszej wojnie światowej. Brał też udział w trzech
powstaniach śląskich - w kompanii obszarskiej. W 1938 r. z
pracy w kop. "Emma" - przeszedł na emeryturę. Został
aresztowany przez donos na policję, że włamuje się do obcego
mieszkania (było to mieszkanie szwagra Doli z Rybnika, z
którego chciał zabrać na przechowanie cenniejsze przedmioty -
gdy szwagier wraz ze swoją rodziną ewakuował się). Był
więziony w Rybniku, Raciborzu w Zgorzelcu, Rawiczu i w końcu w
KL Buchenwald. W obozie pracował w tartaku. Żona jednak nie
ustawała w staraniach o zwolnienie męża, więc został
zwolniony w kwietniu 1940 r. Zmarł w 1965 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Henryka Śmietany),
skor. 3.
ŚPIEWOK BOLESŁAW,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz nr 47718.
Urodzony 9.05.1924 r. w Gotartowicach k. Rybnika, syn Mikołaja i
Anny z d. Podleśny, mieszkaniec Gotartowic, uczeń żorskiego
gimnazjum. Harcerz w XIII Drużynie ZHP im. Witolda Regera w
Gotartowicach. Od pierwszych dni okupacji hitlerowskiej działał
w ruchu oporu w szeregach PTOP. Był współredaktorem gazetki
podziemnej "Zew Wolności", wydawanej przez tę
organizację. Aresztowany przez gestapo i przetransportowany
wpierw do wiezienia śledczego (Ersatzpolizeigefängnis) w
Mysłowicach, skąd po śledztwie przekazany został 17.07.1942 r.
do KL Auschwitz i tam zarejestrowany jako więzień 47718. Po
wyroku policyjnego sądu doraźnego z dnia 4.09.1942 r.
rozstrzelany 5.09.1942 r. Według wystawionego aktu zgonu nr
28110/1942 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o
godz. 10:40, określenie przyczyny zgonu to "Nierenentzündung"
(zapalenie nerek).
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 179, "Rybnik. Zarys dziejów miasta od
czasów najdawniejszych do 1980 roku", Katowice 1986, s. 242,
A. Mrowiec "Z dziejów okupacji hitlerowskiej w rybnickiem",
Katowice 1958 s. 24, I. Libura "Z dziejów domowych powiatu
- gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 298, 299, 309,
I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia
Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 199, 660;
PMA-B "Księga zgonów", t. 19, s. 1054, nr id. 26440;
J. Delowicz "Żory - ludzie i wydarzenia", rok 1999, s.
103.
ŚPIEWOK
KAROL,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 5.06.1899 r. w Paruszowcu k.Rybnika. Inżynier mechanik,
pracownik Huty "Silesia" w Rybniku. Członek POW
Górnego Śląska, uczestnik powstań śląskich, dowódca
kompanii. Obrońca robotników w latach międzywojennych w
okresie redukcji i bezrobocia, organizator wieców w obronie
robotników. W okresie okupacji hitlerowskiej był żołnierzem
organizacji konspiracyjnej ZWZ. Aresztowany przez gestapo i
więziony w KL Auschwitz. Przeżył okrucieństwa życia
obozowego, wrócił do domu.
Po wyzwoleniu działacz ZBoWiD. Za udział w powstaniach
odznaczony Krzyżem Walecznych. Zmarł 16.12.1975 r., pochowany
jest na rybnickim cmentarzu.
Bibliografia: Relacja Józefa Sobika, jego pamiętnik i wykazy
członków ZWZ; A. Mrowiec "Z dziejów okupacji
hitlerowskiej w rybnickiem", wyd. Katowice 1958, s. 26; L.
Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku
Kombatantów RP", s. 37; L. Musiolik "Rybniczanie
słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 179; I. Libura
"Z dziejów domowych powiatu - gawęda o ziemi rybnickiej",
Opole 1984, s. 299; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.
ŚWIENTY
JAN,
Więzień w KL Buchenwald.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w początkowym
okresie okupacji hitlerowskiej, został przekazany do KL
Buchenwald. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie,
przeżył i odzyskał wolność.
Bibliografia: Materiały archiwalne J. Delowicza.
ŚWIERCZYNA JÓZEF,
Więzień w KL Auschwitz nr E-2958.
Urodzony 15.09.1907 r. w miejscowości Orłowa pow. cieszyński,
syn Piotra i Elżbiety z d. Nowak, mieszkaniec Radlina pow.
rybnicki. Po aresztowaniu przekazany do KL Auschwitz,
zarejestrowany w lipcu 1942 r. jako więzień wychowawczy
Erziehungshäftling nr E-2958. Zginął 17.08.1942 r. Według
wystawionego aktu zgonu nr 21394/1942 - potwierdzonego przez
lekarza obozowego, zmarł o godz. 14:40, określenie przyczyny
zgonu to "Fleckfieber" (tyfus plamisty).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
857; PMA-B "Księga zgonów", t. 15, s. 394, nr id.
19836.
|
webmajster - Gabriela Bonk bibliofilur@poczta.onet.pl |
