 |
Martyrologium mieszkańców Ziemi
Rybnickiej, Wodzisławia Śl., Żor, Raciborza w latach
1939-1945
Kontakt
z Autorem: |
PLASZCZYK
KAROL,
Więzień w KL Auschwitz nr 11108.
Urodzony 12.12.1876 r. w miejscowości Wilcza pow. rybnicki. Po
aresztowaniu przetransportowany do KL Auschwitz, zarejestrowany w
obozowej ewidencji dnia 27.03.1941 r. jako więzień nr 11108.
Zginął w tym obozie 27.11.1941 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
89; PMA-B Lista więźniów z dn. 27.03.1941 r. (Zuganglisten,
tom 1, s. 93, sygn. D-AuI-2/1, nr inw. 4129).
PLESZKA
JÓZEF, (nie pasuje
numer obozowy do tego nazwiska)
Więzień w KL Auschwitz nr ~ 114746.
Urodzony 17.03.1904 r. w Raciborzu, syn Franciszka i Klary z d.
Olszówka, zamieszkały w Rybniku-Ligocie. Aresztowany za
działalność w ruchu oporu ZWZ/AK. Przewieziony do KL Auschwitz
zbiorowym transportem i przetrzymywany na okres śledztwa w bloku
2a. Przekazany na pobyt w obozie 12.02.1943 r. i zarejestrowany
jako więzień nr 114746. Zginął 22.05.1943 r. Według
wystawionego aktu zgonu nr 20688/1943 - potwierdzonego przez
lekarza obozowego, zmarł o godz. 20:00, określenie przyczyny
zgonu to "Parotitis bei Fleckfieber" (wyczerpanie
organizmu przy tyfusie).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
1144; PMA-B "Księga zgonów", t. 14, s. 1210, nr id.
55650; Zbiory J. Delowicza.
PLEWNIA BOLESŁAW,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Dachau.
Urodzony 3.10.1920 r. w Wodzisławiu, syn Emila, mieszkaniec
Jedłownika k.Wodzisławia Śl. W czerwcu 1939 r. ukończył
czteroletnią Szkołę Handlową w Rybniku. Na początku
października chciał wyjechać na Węgry, został jednak
zawrócony przez straż graniczną. Aresztowano go 4.01.1940 r.
za przynależność do organizacji konspiracyjnej. Był katowany
w rybnickim gestapo, lecz mimo że znał nazwiska kolegów z
organizacji, nikogo nie wydał. Z gestapo przewieziono go do
więzienia w Rybniku. Stamtąd został przekazany 14.04.1940 r.
do KL Dachau. Po roku pobytu w obozie, skierowany był do
podobozu Dachau w Eirksau gdzie wykonywał roboty drogowe, a
następnie pracował w warsztacie stolarskim. Dzięku
życzliwości SS-mana pochodzącego z Jejkowic, wiodło mu się w
podobozie nieco lepiej niż współwięźniom, mógł być nawet
odwiedzany przez matkę, siostrę i narzeczoną. Przebywał w
podobozie do wyzwolenia przez wojska francuskie, do domu przybył
13.10.1945 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Emila
Plewni i jego żony Zofii), skor. 6.
PLUTA EMANUEL,
Więzień w KL Buchenwald, w KL Mauthausen.
Urodzony 13.10.1915 r. w Kokoszycach k. Wodzisławia Śl.
Uczęszczał do gimnazjum w Rybniku i ukończył je w 1937 r.
Następnie studiował na Uniwersytecie krakowskim na Wydziale
Handlu. 1.09.1939 r. uchodzi na wschód docierając do Krakowa.
Końcem września tegoż roku wrócił do domu w Kokoszycach. 14.04.1943
r. został aresztowany i przekazany do KL Dachau, 26.05.1943 r.
przeniesiono go do KL Mauthausen. Przeżył obóz, mimo że
chorował na tyfus, gruźlicę, reumatyzm. Został wyzwolony
przez wojska amerykańskie 5.05.1945 r. Do domu przybył 4.06.1945
r. Rozpoczął pracę w handlu na terenie Raciborza - i pracę
tę wykonywał do przejścia na emeryturę.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Jana
Pluty), skor. 8.
PLUTA FRANCISZEK,
Więzień w KL Auschwitz nr 112725, w KL Mauthausen-Gusen nr
48620.
Urodzony 19.11.1910 r. w Bottrop w Westfalii. Jego rodzina
wróciła z końcem pierwszej wojny światowej na ziemię
rybnicką. Był wyróżniającym się uczniem rybnickiego
gimnazjum, maturzystą z 1930 r. W latach 1932-1937 studiował
filozofię na Uniwersytecie Poznańskim - z roczną przerwą (1933-1934)
na służbę wojskową w podchorążówce piechoty w Zambrowie.
Następnie został urzędnikiem Starostwa w Tarnowskich Górach.
Na początku drugiej wojny światowej był ewakuowany wraz z
całym starostwem do Lwowa, skąd wrócił do domu w grudniu 1939
r.
Zagrożony aresztowaniem schronił się w Krakowie podejmując
pracę na kolei. Działał także w studenckiej organizacji ruchu
oporu i w konspiracyjnej organizacji ZWZ/AK. Aresztowany przez
gestapo w 1943 r., został wywieziony do KL Auschwitz gdzie
zarejestrowano go jako więźnia nr 112725. Po krótkim okresie
pobytu w KL Auschwitz bo już 14.04.1943 r. przetransportowany
był do KL Mauthausen-Gusen gdzie otrzymał nr obozowy 48620. W
Gusen zachorował na płuca i został umieszczony w szpitalu
obozowym. Na trzy dni przed wkroczeniem wojsk alianckich 22.04.1945
r. wraz z pozostałymi chorymi obozowego szpitala został
uśmiercony przez zagazowanie.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 138; "Księga Pamiątkowa Państwowego
Gimnazjum i Liceim w Rybniku 1922-1947", 1947 r., s. 40; Ks.
Konrad Szweda "Ponieśli swój krzyż", Poznań 1989, s.
100; I. Libura "Z dziejów domowych powiatu - gawęda o
ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 381; Zbiory J. Delowicza (w
oparciu o relację Jadwigi Piontek z d. Pluta), skor. 2.
PLUTA
JÓZEF,
Wiewień więzienia w Niemczech.
Urodzony 3.05.1924 r. w Rybniku. Po ukończeniu szkoły
powszechnej na Smolnej w Rybniku, podjął pracę w Fabryce
Sygnałów Kolejowych w Gotartowicach. W okresie okupacji
hitlerowskiej, zmuszony był wstąpić do wojska niemieckiego w
1943 r. i służył w lotnictwie w Niemczech zachodnich jako
mechanik. Tam zaangażował się we współpracę z niemieckim
ruchem opory i partyzantką antyhitlerowską - dostarczał im
broń. W wyniku zdrady aresztowany, a po krótkim pobycie w
wiezieniu wyrokiem sądu w Dreźnie skazany na karę śmierci.
Wyrok został wykonany w październiku 1944 r. w Hale an der Sale
- został rozstrzelany.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 139.
PLUTA LEON,
Więzień więzienia w Sosnowcu.
Urodzony 20.06.1917 r. w Bottrop Westfalia, brat Franciszka,
mieszkaniec Biertułtów k.Radlina pow. rybnicki. Po ukończeniu
szkoły podstawowej w 1931 r. rozpoczął pracę w handlu,
dokształcając się w szkole zawodowej. Bardzo aktywny harcerz.
Do okresu okupacji hitlerowskiej pracował w handlu w
Biertułtowach. W 1940 r. został przez okupacyjny Arbetzamt
skierowany do pracy przymusowej w miejscowości Blachownia - do
robót ziemnych. W 1943 r. samowolnie opuścił firmę w której
dotychczas pracował i zaangażował się w przynależność do
partyzantki na terenach woj. dąbrowskiego i woj. krakowskiego.
Niestety, wraz z kolegą podczas jednej z akcji zostali
rozpoznani przez szupoka, którego rozbroili. Został aresztowany,
przekazany do więzienia w Sosnowcu i tam bardzo torturowany. 5.05.1944
r. powieszony w publicznej egzekucji - wraz z czterema innymi
kolegami.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (w oparciu o relację Jadwigi
Piontek z d. Pluta), skor. 2.
PLUTA ROBERT,
Więzień w KL Mauthausen.
Urodzony 25.05.1895 r., mieszkaniec Czerwionki pow. rybnicki,
kolejarz. Członek POW Górnego Śląska, były powstaniec -
uczestnik trzeciego powstania śląskiego, działacz społeczny z
terenu Czerwionki. W przededniu wybuchu drugiej wojny światowej
uczestniczył w walkach z Freikorpusem w okolicach Krywałdu -
Wilczy. W okresie okupacji hitlerowskiej był członkiem
organizacji konspiracyjnej POP. Aresztowany 21.05.1940 r. i
przekazany do KL Mauthausen. Zginął w tym obozie 18.03.1942 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
PLUTOŃSKI DOMINIK,
Więzień w KL Dachau.
Urodzony 2.08.1911 r. w Mszanie k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki, z zawodu krawiec. Jego brat Franciszek który był w
sztabie organizacji konspiracyjnej Polska Tajna Organizacja
Narodowa w Katowicach, wciągnął do niej także Dominika.
Założono więc PTON w Mszanie i członkowie tej organizacji
składali deklarację przynależności do niej (na druku z
pieczątką i orłem białym). Gdy więc u Dominika gestapo
przeprowadziło rewizję w poszukiwaniu materiałów ubraniowych,
natknęło się zupełnie przypadkowo na druk takiej deklaracji.
Został aresztowany 25.04.1941 r. i przez Sąd Specjalny skazany
na "... izolację od społeczeństwa". Po kilku dniach
pobytu w więzieniu, przekazany został do KL Dachau. Przeżył i
doczekał się wyzwolenia przez wojsko amerykańskie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Franciszka Wala i nauczycielki Wandy Sitek), skor. 4.
PLUTOWSKI FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Katowicach.
Urodzony w Mszanie k.Jastrzębia Zdroju pow. rybnicki. Tuż przed
wojną przeniósł się z rodziną do Katowic i tam w okresie
okupacji hitlerowskiej zaangażował w działalność dla
organizacji konspiracyjnej Polska Tajna Organizacja Narodowa,
należał do sztabu tej organizacji. Poprzez niefortunny
przypadek, za przynależność do organizacji został aresztowany
i posądzony o zdradę stanu, a następnie wyrokiem Specjalnego
Sądu skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano w więzieniu w
Katowicach - przez ścięcie na gilotynie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Franciszka Wala i nauczycielki Wandy Sitek), skor. 4.
PLUTOWSKI GERTRUDA,
Więźniarka - brak informacji dot. miejsca.
Urodzona 27.07.1914 r. w Delwig - Westfalia. Aresztowana została
razem z mężem Dominikiem 25.04.1941 r. za to, że nie złożył
donosu do policji o istnieniu organizacji konspiracyjnej PTON w
Mszanie. Skazana została na przebywanie w więzieniu przez dwa
lata. Zwolniona z więzienia 10.06.1943 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Franciszka Wala i nauczycielki Wandy Sitek), skor. 4.
PŁACZEK FELIKS,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Dachau nr 2997.
Urodzony 17.02.1901 r. w Gladbeck - Westfalia. Przyjechał w 1903
r. wraz z rodzicami do Marklowic k.Radlina pow. rybnicki, z
zawodu krawiec. Były powstaniec - uczestnik trzech powstań
śląskich. W powstaniu został ranny w prawą rękę, więc nie
mógł wykonywać swojego zawodu. Otrzymał pracę w kop. "Ignacy"
w Niewiadomiu - obsługując maszynę wyciągową. 3.09.1939 r.
uchodził na wschód, ale w Lublinie został zatrzymany przez
wojsko niemieckie i musiał wracać na Śląsk. Przybył do domu
w październiku 1939 r. Gdy zameldował się w gminie, otrzymał
nakaz meldowania się codziennie na policji niemieckiej w
Świerklanach Dolnych. Podczas kolejnego zameldowania 13.11.1939
r. został aresztowany i przewieziony do więzienia w Rybniku. W
kwietniu 1940 r. został wywieziony do KL Dachau gdzie był
zarejestrowany jako więzień nr 2997. Gdy w 1942 r. Niemcy
dokonywali selekcji inwalidów i chorych by wywozić ich do
zagazowania, świadomy swojego inwalidztwa załamał się
psychicznie. Jego przewidywania były uzasadnione - 23.02.1942 r.
został wywieziony do zagazowania
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją córki
Marii Wojaczek z d. Płaczek), skor. 4.
PŁACZEK WIKTOR,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Urodzony 23.07.1907 r. w Mszanie k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki, rolnik. Aresztowany 24.04.1941 r. i przekazany do obozu
koncentracyjnego. Nieznana jest nazwa tego obozu, zwolniony 2.09.1942
r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Franciszka Wala i nauczycielki Wandy Sitek), skor. 4; W
zachowanych dokumentach PMA-B oraz w kartotece więźniów
byłego KL Mauthausen nie figuruje.
PŁONKA WOJCIECH,
Więzień więzienia w Rybniku, w Żorach, w KL Sachsenhausen, w
KL Auschwitz.
Urodzony 16.04.1899 r. w woj. poznańskim, mieszkaniec Rybnika,
pracownik PKP w Rybniku. Uczestnik powstania wielkopolskiego. W
pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej kilkakrotnie aresztowany
i zwalniany - więziony w Rybniku i Żorach. Ponownie aresztowany
21.05.1940 r. i przekazany do KL Sachsenhausen, a stamtąd
przesłany do KL Auschwitz gdzie zginął 22.02.1942 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.
140; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.
POCHOPIEŃ
WŁADYSŁAW,
Więzień więzienia w Mysłowicach.
Urodzony 28.02.1894 r. w Stryszawie pow. żywiecki, mieszkaniec
Knurowa pow. rybnicki. Aresztowany w 1942 r. i przekazany do
więzienia śledczego. Zginął w więzieniu śledczym (Ersatzpolizeigefängnis)
w Mysłowicach dnia 24.11.1942 r., wg. orzeczenia lekarskiego
zmarł na "osłabienie serca".
Bibliografia: "Więzienia hitlerowskie na Śląsku, w
Zagłębiu Dąbrowskim i w Częstochowie 1939-1945",
Katowice 1983 r., s. 149.
PODKOWA JÓZEF,
Wiezień posterunku w Lyskach.
Mieszkaniec Lysek pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych dniach
okupacji hitlerowskiej i zamordowany na posterunku żandarmerii w
Lyskach.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
PODLEŚNY AUGUSTYN,
Wiezień wiezienia w Bytomiu.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych
dniach okupacji hitlerowskiej i więziony w Bytomiu. Brak
bliższych informacji o tym więźniu. Wiadomo jedynie że
przeżył i odzyskał wolność.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
PODLEŚNY CZESŁAW,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 16.07.1901 r. w Gotartowicach k.Rybnika, syn Wiktora i
Albiny Fröhlich, mieszkaniec Gotartowic. Członek POW Górnego
Ślaska, powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Po
aresztowaniu przetransportowany do KL Auschwitz gdzie zginął 25.08.1942
r. Według wystawionego aktu zgonu nr 25202/1942 - potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 9:15, określenie
przyczyny zgonu to "Herz - und Kreislaufschwäche" (niewydolność
serca i układu krążenia).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
656; L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do
Związku Kombatantów RP", s. 37; L. Musiolik "Rybniczanie
słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 140; PMA-B "Księga
zgonów", t. 17, s. 1200, nr id. 23591.
PODLEŚNY IGNACY,
Więzień w KL Mauthausen.
Urodzony 14.01.1898 r., mieszkaniec Chwałęcic k.Rybnika,
górnik. Członek POW Górnego Śląska, powstaniec - uczestnik
powstań śląskich. Aresztowany 1.09.1939 r. gdy hitlerowskie
wojska wkroczyły do Chwałęcic. Przekazany został do KL
Mauthausen i tam zginął 25.06.1941 r. Brak jest innych
informacji o tym więźniu.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37.
PODLEŚNY JAN,
Więzień w KL Auschwitz nr 108555, w KL Mauthausen nr 118188.
Urodzony 24.11.1885 r. w Ligockiej Kuźni - dzielnica Rybnika.
Członek POW Górnego Śląska. Uczestnik trzech powstań
śląskich w batalionie Nikodema Sobika. Dowódca grupy
szturmowej działającej w Rybniku, Dziergowicach aż po Stare
Koźle. W latach międzywojennych członek Związku Powstańców
Śląskich. Niemcy po wkroczeniu 1.09.1939 r. do Rybnika
rozsyłali za nim listy gończe. Ukrywał się przez dwa lata. W
1943 r. został aresztowany i osadzony 16.03.1943 w KL Auschwitz
gdzie został zarejestrowany jako więzień nr 108555. Następnie,
przetransportowany do KL Mauthausen i tam zarejestrowany jako
więzień nr 118188. Doczekał się wyzwolenia 5.05.1945 r. i
wrócił do Rybnika. Działacz ZBoWiD, długoletni członek Koła
ZBoWiD w Ligocie. Zmarł w 1983 r. w wieku 98 lat. Spoczywa na
cmentarzu w Ligockiej Kuźni.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 140; I. Pająk "Mieszkańcy Śląska,
Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz",
Katowice 1998, s. 296; L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; J. Klistała
"Działacze rybnickiego ZWZ/AK w obozach koncentracyjnych",
Bielsko-Biała 2002, s. 58, 150, 152, 216; Relacja Józefa Sobika,
jego pamiętnik i wykazy członków ZWZ.
PODLEŚNY PAWEŁ,
Więzień w KL Auschwitz nr 47714.
Urodzony 17.05.1925 r. w Gotartowicach k.Rybnika, syn Czesława i
Berty z d. Szymura, mieszkaniec Gotartowic. Harcerz XIII Drużyny
Harcerzy im. Witolda Regera w Gotartowicach. Członek Polskiej
Tajnej Organizacji Powstańczej od pierwszych dni okupacji
hitlerowskiej. Kolporter prasy podziemnej ("Zew Wolności").
Aresztowany 13.06.1942 r. i przekazany do KL Auschwitz, gdzie
zarejestrowany został 17.07.1942 r. jako więzień nr 47714.
Zginął 21.08.1942 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 23694/1942
- potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 8:55,
określenie przyczyny zgonu to "akuter Magendarmkatarrh"
(ostry katar/nieżyt żołądkowo-jelitowy).
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 140; "Rybnik. Zarys dziejów miasta od
czasów najdawniejszych do 1980", red. Jan Walczak, Katowice
1986, s. 242; A. Mrowiec "Z dziejów okupacji hitlerowskiej
w rybnickiem", Katowice 1958, s. 24; I. Libura "Z
dziejów domowych powiatu - gawęda o ziemi rybnickiej",
Opole 1984, s. 309; I. Pająk "Mieszkańcy Śląska,
Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz",
Katowice 1998, s. 199, 402; PMA-B "Księga zgonów", t.
16, s. 1150, nr id. 22090.
POJDA ADOLF
ks.,
Więzień w KL Dachau, w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 12.06.1881 r. w Ligockiej Kuźni - dzielnica Rybnika.
Studiował teologię na Uniwersytecie Wrocławskim. Świącenia
kapłańskie otrzymał 22.06.1907 r. W czasie studiów należał
do polskich - patriotycznych organizacji. Aresztowany 10.04.1940
r. został przekazany do KL Dachau, a stamtąd do KL Mauthausen-Gusen
gdzie zginął 25.05.1942 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 139; Zbiory J. Delowicza.
POLNIK IGNACY,
Więzień więzienia w Zabrzu, obostrzonego obozu pracy.
Urodzony 29.07.1894 r. w Krostoszowicach k.Wodzisławia Śl.,
mieszkaniec Wilchw k.Wodzisławia Śl., rolnik. Brał udział w
trzech powstaniach śląskich. Znał się z Dominikiem Plutowskim
z Mszanej, który namówił go by wstąpił do organizacji
konspiracyjnej. Wiosną 1942 r. aresztowany i do rozprawy
przetrzymywany w więzieniu w Zabrzu. Po wyroku Sądu Specjalnego
od 13.05.1942 r. do 31.10.1943 r. przebywał w więzieniu.
Powróciwszy z więzienia do domu nie podjął pracy przymusowej
jaką mu wyznaczył Arbeitsamt, został więc ponownie
aresztowany - tym razem z żoną Marią. Dostał się do
obostrzonego obozu pracy. Przeżył w tym obozie do wyzwolenia.
Zmarł w 1970 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Antoniego Trzebowskiego), skor 7.
POLNIK MARIA,
Więźniarka w KL Auschwitz, w KL Ravensbrück.
Urodzona 8.12.1896 r. w Komorowicach k.Bielska, żona Ignacego,
mieszkanka Wilchw k.Wodzisławia Śl. Za ukrywanie męża - gdy
nie chciał podjąć pracy wyznaczonej przez Arbeitsamt,
więziona w KL Auschwitz. W wyniku ewakuacji obozu w styczniu
1945 r. dostała się do Ravensbrück. Wyzwolona została przez
wojska amerykańskie w pobliżu KL Bergen-Belsen. Z obozu
wróciła z prawie 90% utratą wzroku. Zmarła 1967 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Antoniego Trzebowskiego), skor 7; W zachowanych dokumentach PMA-B
nie figuruje.
POLOCZEK FRANCISZEK,
Więzień w KL Dachau.
Urodzony w 1887 r., mieszkaniec i nauczyciel w Grabowni pow.
rybnicki. Aresztowany w 1942 r., i przekazany do KL Dachau gdzie
zginął 18.12.1942 r. Brak jest innych informacji o tym
więźniu.
Bibliografia: S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy
polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga
Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 94; L. Musiolik "Rybniczanie
słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 139.
POLOCZEK WIKTOR,
Więzień w KL Oranienburg, w KL Dachau.
Urodzony 31.10.1889 r. w Gołkowicach k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki, mieszkaniec Grabowni k.Rybnika. Przed 1920 r. dotarł w
poszukiwaniu pracy - do Westfalii gdzie pracował w kopalni jako
górnik. W 1920 r. wrócił na Śląsk i zaangażował się w
działalność Powstańczej Organizacji Wojskowej. Uczestniczył
w trzech powstaniach śląskich, był aktywnym działaczem
plebiscytowym. Od 1923 r. rozpoczął pracę jako nauczyciel, a
następnie do wybuchu wojny w 1939 r. pracował jako kierownik
szkoły w Grabowni pow. rybnicki. W tym też czasie ukończył
wyższe studia pedagogiczne w Krakowie. Bardzo aktywny w życiu
polityczno-społecznym, był członkiem Związku Powstańców
Śląskich, założył i prowadził Katolickie Stowarzyszenie
Młodzieży Męskiej w Grabowni, założył zespół sportowy.
Już 29.11.1939 r. został aresztowany i wywieziony do KL
Oranienburg, a następnie do KL Dachau gdzie zginął 20.12.1942
r. Odznaczony Śląskim Krzyżem Powstańczym.
Bibliografia: L. Musiolik "Śląscy patroni rybnickich ulic",
1994 r. s. 32; L. Musiolik"Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 36, S. Kędra i
A. Szefer "Nauczyciele śląscy polegli i zamordowani w
latach hitlerowskiej okupacji - Księga Pamiątkowa",
Katowice 1971 r. s. 94; L. Musiolik "Rybniczanie słownik
biograficzny", Rybnik 2000, s. 141.
POLOK JAN,
Więzień więzienia w Rybniku, w Raciborzu, w Zgorzelcu, w
Rawiczu, w KL Buchenwald, w KL Mauthausen.
Urodzony w 1901 r. w Bełku w pow. rybnickim, mieszkaniec Radlina
pow. rybnicki. Był członkiem POW Górnego Śląska, powstaniec
- uczestnik trzech powstań śląskich. Po plebiscycie, był
długoletnim komendantem policji w Radlinie. Posiadał stopień
sierżanta. Już w pierwszym dniu okupacji hitlerowskiej został
rozbrojony i wraz z policjantami Laryszem i Cieślikiem
aresztowany. Jeden dzień byli przetrzymywani w więzieniu
miejscowego Urzędu Gminnego w Radlinie, a następnego dnia
przekazani do więzienia w Rybniku. Z Rybnika został przekazany
do więzienia w Raciborzu a stamtąd do obozu polskich jeńców
wojennych w Zgorzelcu. Kolejny raz został przeniesiony do
więzienia w Rawiczu, do KL Buchenwald i ostatecznie do KL
Mauthausen, gdzie wycieńczony zachorował na biegunkę i zmarł
1.05.1940 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Jana Pieczki więźnia
KL Buchenwald i KL Mauthausen), skor. 2; W ocalałej kartotece
wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
POŁAP RUFIN,
Więzień w KL Auschwitz nr 28875.
Urodzony 10.05.1924 r. w Ornontowicach pow. rybnicki, syn Jana i
Albiny z d. Adamczyk, mieszkaniec Ornontowic. Aresztowany i
przekazany 10.04.1942 r. do KL Auschwitz i zarejestrowany jako
więzień nr 28875. Zginął w tym obozie 20.05.1942 r. Według
wystawionego aktu zgonu nr 8749/1942 potwierdzonego przez lekarza
obozowego, zmarł o godz. 23:20, określenie przyczyny zgonu to
Darmkatarrh bei Körperschwäche (katar/ nieżyt jelit przy
wyczerpaniu organizmu).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 6, s. 1225,
nr id. 8758; Zbiory J. Delowicza.
POŁOMSKI
JÓZEF,
Więzień więzienia w Raciborzu.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych
dniach okupacji hitlerowskiej i więziony w Raciborzu. Przetrwał
trud więziennej egzystencji i odzyskał wolność.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
POPEK FELIKS,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 22.05.1914 r. w Rybniku. Były uczeń rybnickiego
gimnazjum - maturę zdawał w 1934 r. Od pierwszych dni okupacji
hitlerowskiej zaangażowany w działalność w ZWZ. Aresztowany w
kwietniu 1940 r. (wówczas organizacja ZWZ w Rybniku była
organizowana przez S. Sobika) i przekazany do KL Auschwitz.
Zwolniony w listopadzie tego roku i wysłany na przymusowe roboty
w głąb Niemiec. Po wyzwoleniu w 1945 r. nauczyciel, a
następnie dyrektor Technikum Górniczego w Rybniku, funkcję tę
pełnił do przejścia na emeryturę. Zmarł w styczniu 1990 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 142.
POPELA FRANCISZEK,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 30.09.1887 r. w Brzeziu nad Odrą k.Raciborza, syn
Mateusza i Franciszki z d. Psota, mieszkaniec Brzezia.
Aresztowany przez gestapo i przekazany do KL Auschwitz gdzie
zginął 9.03.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 14654/1943
- potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 17:30,
określenie przyczyny zgonu to "Gehirnschlag" (udar
mózgu/apopleksja).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
1144; PMA-B "Księga zgonów", t. 10, s. 1112, nr id.
51184.
POPIOŁEK KAZIMIERZ,
Wiezień w KL Gross-Rosen, obozu w Litomierzycach.
Urodzony 25.02.1903 r. w Cieszynie. Absolwent Uniwersytetu
Jagiellońskiego w Krakowie, profesor. Przed drugą wojna
światową był mieszkańcem Rybnika i nauczycielem w szkołach
średnich - również rybnickiego gimnazjum. W okresie okupacji
hitlerowskiej, zaangażował się w działalność ruchu oporu,
uczestniczył w powstaniu warszawskim. Aresztowany i więziony w
KL Gross-Rosen oraz w Litomierzycach. Mimo ciężkich warunków
jakie panowały w obozach, w których przebywał, przeżył i
odzyskał wolność. Po wyzwoleniu w 1945 r. był dyrektorem
Ślaskiego Instytutu Naukowego w Katowicach, prorektorem
Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie pierwszym rektorem
nowo powstałego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autor
wielu historycznych prac i dzieł z dziejów Śląska. Zmarł 28.12.1986
r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 142.
PORĘBSKI JAN,
Więzień więzienia w Rybniku, w Raciborzu, w Zgorzelcu, w
Rawiczu, w KL Buchenwald, w KL Dachau nr 20761.
Urodzony 6.08.1877 r. w Radoszowach k.Rydułtów pow. rybnicki,
mieszkaniec Radlina pow. rybnicki. Wykonywał zawód górnika. W
1900 r. wyjechał do Bottrop w Westfalii do pracy w górnictwie.
Było tam większe skupisko Polaków. Jako aktywny społecznik,
był współzałożycielem Towarzystwa Katolickiego w Bottrop,
uczestniczył w pracy kulturalno-oświatowej i działał w
polskich związkach zawodowych. Gdy trwała akcja agitacyjną i
głosowanie plebiscytowe, przyjeżdżał z rodziną do Radlina by
wspierać tę akcję i zadośćuczynić swoim przekonaniom
politycznym. Po plebiscycie 20.03.1921 r. pozostał w Radlinie
wstępując do POW Górnego Śląska - będąc do dyspozycji 14
pułku powstańczego w Wodzisławiu. Był odznaczony Krzyżem
Powstańczym i Gwiazdą Śląską. Po trzecim powstaniu,
osiedlił się na stałe z rodziną w Radlinie Górnym. Pracował
jako górnik w kop. "Emma" do emerytury czyli do 1933 r.
Tuż przed okupacją 2.05.1939 r. był jednym z trzech osób
które ostentacyjnie spaliły na biwaku powstańczym kukłę
Hitlera (zdjęcie tego wyczynu wykonał zagorzały hitlerowiec z
Biertułtów). Gdy hitlerowcy wkraczali do Polski wraz z rodziną
ewakuował się na wschód i zawędrował aż do Przemyśla.
Rozumiejąc jednak bezsens dalszej ewakuacji wrócił do domu 30.09.1939
r. tego samego dnia został aresztowany i osadzony w gminnym
więzieniu. Stamtąd przetransportowany został do więzienia w
Rybniku, następnie do Raciborza, Zgorzelca, Rawicza. Z Rawicza
przesłany był do KL Buchenwald, i w niedługim czasie do KL
Dachau gdzie figurował jako więzień 20761. Zginął w tym
obozie 13.05.1942 r. (Według relacji jednego ze
współwięźniów z Dachau, Jan Porębski uwierzył w kłamstwo
blokowych, że osoby powyżej 60 roku mają się zgłaszać na
wyjazd na podleczenie i następnie zwolnieni zostaną do domu.
Mając 65 lat, zgłosił się i wsiadł do samochodu, którym
miał pojechać na leczenie, tymczasem był to samochód z
przenośną komorą gazową, z której po kilkunastu minutach
wyrzucano ciała martwych więźniów.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (w oparciu o relację Erwin
Porębski, Płaczek z Gorzyc), skor. 2.
PORWOŁ ALOJZY,
Więzień w KL Auschwitz nr 17242.
Urodzony 21.06.1915 r. w Pszowie pow. rybnicki, mieszkaniec
Popielowa pow. rybnicki. Po aresztowaniu 8.04.1941 r. wpierw
więziony w Rybniku, a następnie przekazany do KL Auschwitz,
gdzie został zarejestrowany w obozowej ewidencji 13.06.1941 r.
jako więzień nr 17242, i gdzie zginął 19.09.1941 r. Brak
innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
105; Zbiory J. Delowicza.
PORWOŁ JÓZEF,
Więzień w KL Auschwitz nr 67161, w KL Flossenburg nr 57961.
Urodzony 18.04.1912 r. w Raciborzu. Po aresztowaniu
przetransportowany do KL Auschwitz i zarejestrowany w obozowej
ewidencji 9.10.1942 r. jako więzień nr 67161. Następnie,
przeniesiony 28.10.1944 r. do KL Flossenburg gdzie oznaczony był
jako więzień nr 57961. Mimo ciężkich warunków jakie
panowały w obozach, w których przebywał, przeżył i doczekał
się wyzwolenia obozu przez wojska amerykańskie w dniu 23.04.1945
r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
215; Zbiory J. Delowicza.
POŚPIECH
RUFIN,
Więzień w KL Auschwitz nr 28876.
Urodzony 5.04.1923 r. w Ornontowicach pow. rybnicki, syn Józefa
i Eufemii z d. Kornas, mieszkaniec Ornontowic. Aresztowany i
przekazany do KL Auschwitz gdzie zarejestrowany został 10.04.1942
r. jako więzień nr 28876. Zginął w tym obozie 30.09.1042 r.
Według wystawionego aktu zgonu nr 33620/1942 potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 18:15, określenie
przyczyny zgonu to Versagen des Herzens und Kreislaufes (niewydolność
serca i układu krążenia).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 23, s. 598,
nr id. 31792; Zbiory J. Delowicza.
POŚPIECH
WALENTY,
Więzień w KL Auschwitz nr 47710.
Urodzony 14.02.1885 r. w miejscowości Zawada k.Wodzisławia Śl.
pow. rybnicki, syn Wincentego i Marii z d. Pośpiech, mieszkaniec
Pszowa pow. rybnicki. W wieku 15 lat rozpoczął pracę jako
młodociany na powierzchni kop. "Anna" w Pszowie i tam
wyuczył się zawodu ślusarza mechanika a potem szofera. W 1912
r. wstąpił w szeregi Polskiego Zjednoczenia Zawodowego,
którego był aktywnym członkiem. Był także członkiem
Towarzystwa Św. Jacka które pielęgnowało polskie tradycje
narodowe - wystawiając polskie sztuki ludowe. Brał udział w
pierwszej wojnie światowej, a po jej zakończeniu włączył
się do dzieła odzyskania Górnego Śląska dla Polski. Na
przełomie 1918-1919 r. wraz z Franciszkiem Jaźwcem założył w
Pszowie Pszowskie Doły Towarzystwa Św. Jacka. W styczniu 1919 r.
w związku z wyborami do parlamentu niemieckiego został wraz z
kolegami aresztowany i oskarżony o zdradę stanu i za
przynależność do Polskiej Rady Robotniczej w kop. "Anna".
Więziony był w Raciborzu i Brzegu. Na skutek strajku całej
załogi kop. "Anna" został zwolniony. W marcu 1919 r.
wstąpił do POW Górnego Śląska, był powstańcem -
uczestnikiem powstań śląskich. Brał udział w pierwszym
powstaniu w kampanii Pawła Włoczka, a po upadku powstania
uchodził na Zaolzie. Przebywał w obozie dla uchodźców w
Piotrowicach k.Skrbeńska, a potem w obozie uchodźców w
Oświęcimiu. Po wydaniu amnestii w październiku 1919 r.
wrócił do domu. Brał udział w drugim powstaniu i w akcji
plebiscytowej, a podczas plebiscytu był członkiem komisji
plebiscytowej ze strony polskiej na Pszowskich Dołach. Brał
udział w trzecim powstaniu w II kompanii pszowskiej 14 pp. w
charakterze kuriera. Za zasługi dla Polski otrzymał między
innymi: Śląski Krzyż Powstańczy oraz Medal Niepodległości.
Po podziale Górnego Śląska na część polską i niemiecką w
1922 r., pracował w kop. "Anna". W pierwszych dniach
okupacji hitlerowskiej nadal pracował w kopalni, lecz zwolniony
został w połowie września 1939 r. i skierowany przez
Arbeitsamt do pracy przymusowej w Porcie w Koźlu. Tam zetknął
się z organizacją konspiracyjną ZWZ/AK i stał się jej
członkiem. Rozprowadzał między zaufanych Polaków ulotki i
gazetki podziemne "ZEW WOLNOŚCI", które z Rybnika
przywoził kolega Kąkol. W wyniku przypadkowej rewizji w
pociągu, w ręce Niemców dostały się ulotki oraz listy (wykazy)
członmów - nastąpiły aresztowania. Pośpiech, który
przebywał w domu na urlopie 13.06.1942 r. został aresztowany w
Pszowie i przekazany do KL Auschwitz gdzie zarejestrowany był w
obozowej ewidencji 17.07.1942 r. jako więzień nr obozowy 47710.
Zginął 28.09.1942 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 33553/1942
- potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 8:40,
określenie przyczyny zgonu to "akuter Magendarmkatarrh"
(ostry nieżyt/katar żołądkowo-jelitowy).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
198, 666; PMA-B "Księga zgonów", t. 23, s. 531, nr id.
31724; Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją córki - Marty
Krakowczyk z d. Pospiech), skor. 10.
POTYSZ FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Dachau, w Mauthausen-Gusen.
Urodzony 24.09.1900 r. w Godowie k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki, mieszkaniec tej miejscowości. Członek POW Górnego
Śląska, były powstaniec - uczestnik trzech powstań śląskich.
Był odznaczony Śląskim Krzyżem Powstańczym. Do drugiej
wojnie światowej pracował jako pracownik umysłowy na poczcie w
Wodzisławiu Śl. Był członkiem Związku Powstańców
Śląskich. Aresztowany 9.03.1940 r. przebywał wpierw w
więzieniu w Rybniku do 3.05.1940 r., a następnie przekazany do
KL Dachau, potem do KL Mauthausen-Gusen. Został zwolniony z
obozu 25.11.1940 r. Po wojnie brał czynny udział w pracach
społeczno-kulturalnych gminy Godów, był pierwszym wójtem tej
gminy, potem prezesem kółka rolniczego. Posiadał także
odznaczenie: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Franciszka Potysza) , skor. 4; W ocalałej kartotece wieźniów
byłego KL Mauthausen nie figuruje.
POTYSZ FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Rybniku, w Katowicach.
Urodzony 29.06.1906 r. w Grodziszczu pow. cieszyński,
mieszkaniec Radlina pow. rybnicki. Był nauczycielem polskim w
Mostach na Zaolziu. Ostatnie dwa lata przed drugą wojną
światową zamieszkiwał i pracował w Radlinie pow. rybnicki. W
latach okupacji hitlerowskiej był jednym z czołowych działaczy
konspiracyjnych AK na terenie Radlina. Za działalność
konspiracyjną - przez donos, został aresztowany 8.12.1940 r. i
po przetrzymaniu przez kilka dni w wiezieniu w Rybniku,
przewieziono go do więzienia w Katowicach. Tam policyjny sąd
skazał go na śmierć i wyrok ten wykonano 31.10.1942 r. przez
ścięcie na gilotynie.
Bibliografia: S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy
polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga
Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 94.
POTYSZ JÓZEF,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Dachau, w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 13.03.1913 r. w Godowie k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki. Z zawodu rolnik, lecz pracował jakiś czas przy
budowie sieci telefonicznej napowietrznej. Aresztowany 9.03.1940
r. razem z bratem Franciszkiem za swoją propolską
działalność. Po krótkotrwałym przebywaniu w więzieniu w
Rybniku, przekazany do KL Dachau, następnie KL Mauthausen-Gusen.
Zwolniony z obozu 25.11.1940 r. Zmarł w 1973 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Franciszka Potysza), skor. 4; W ocalałej kartotece wieźniów
byłego KL Mauthausen nie figuruje.
POWAŁA ALOJZY,
Więzień w KL Auschwitz nr 61618.
Urodzony 31.01.1923 r. w Knurowie pow. rybnicki, syn Augusta i
Marii z d. Mazurek. Po aresztowaniu przetransportowany do KL
Auschwitz, zarejestrowany w obozowej ewidencji dnia 26.08.1942 r.
jako więzień nr 61618. Zginął w tym obozie 15.09.1942 r.
Według wystawionego aktu zgonu nr 30749/1942 - potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 20:40, określenie
przyczyny zgonu to "Darmkatarrh bei Körperschwäche" (katar/nieżyt
jelit przy wyczerpaniu organizmu).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
207; PMA-B "Księga zgonów", t. 21, s. 743, nr id.
28952.
POWIECKO PAWEŁ,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Sachsenhausen.
Urodzony 14.08.1900 r. w Zabrzu, mieszkaniec Jedłownika k.Wodzisławia
Śl. W młodych latach pracował już jako górnik. Brał udział
w drugim i trzecim powstaniu śląskim. Po powstaniu osiedlił
się w Wodzisławiu Śl. Wziął ślub z Franciszką w 1922 r.,
przyjął pracę jako konduktor kolejowy. Był członkiem
Związku Powstańców Śląskich. W pierwszym dniu okupacji
hitlerowskiej wraz z innymi uchodźcami udał się na wschód i
znalazł się za Bugiem na terytorium Związku Radzieckiego.
Powrócił stamtąd do domu 7.12.1939 r. i już następnego dnia
został aresztowany. Przebywał w więzieniu w Rybniku, a
stamtąd przekazano go do KL Sachsenhausen - Oranienburg. W
wyniku skutecznych starań żony i braku dowodów winy, został
zwolniony 15.11.1940 r. Po powrocie do domu zaczął pracować na
kolei w Wodzisławiu jako pomocnik konduktora. W dniu 13.06.1941
r. jadąc z załogą SS obozu koncentracyjnego Kraków-Płaszów,
został powieszony i położony wzdłuż torów. Jak zdołano
ustalić po wojnie, wśród SS-manów był jego przedwojenny
sąsiad i w ten sposób chciał się na nim zemścić za
przedwojenną patriotyczną działalność. Wystawiony akt zgonu
informował, że zmarł 13.06.1941 r. o godź. 3:00 w Krakowie-Płaszowie
Dworzec. Zwłoki jego przewieziono do Jedłownika i pochowano na
miejscowym cmentarzu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją żony
Franciszki Powiecko, Stanisław Powała), skor. 6.
PÓŁCHŁOPEK
JEREMIASZ,
Więzień więzienia w Bielsku, w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 3.07.1904 r. w Krośnie n/Wisłokiem. Był nauczycielem
w Gołkowicach k.Jastrzębia Zdroju pow. rybnicki, a od 1934 r.
do wybuchu drugiej wojny światowej był kierownikiem szkoły w
Czuchowie k.Dębieńska pow. rybnicki. Brał udział w kampanii
wrześniowej 1939 r. W listopadzie 1939 r. podjął pracę
nauczyciela w Zatorze k.Oświęcimia. Na tym terenie
zorganizował ruch oporu i tajne nauczanie. Aresztowany 9.03.1940
r. i osadzony w więzieniu w Bielsku, a potem wywieziony do obozu
KL Mauthausen-Gusen gdzie zginął 2.04.1942 r. Brak innych
informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza, skor. 4.
PRAGER ERNEST,
Więzień w KL Auschwitz nr 25506
Urodzony 18.10.1881 r. w Rydułtowach pow. rybnicki, syn Adolfa i
Ernestyny z d. Schindler. Po aresztowaniu przekazany do KL
Auschwitz gdzie zarejestrowany został w obozowej ewidencji 26.02.1942
r. jako więzień nr 25506. Zginął 6.03.1942 r. Według
wystawionego aktu zgonu nr 2045/1942 - potwierdzonego przez
lekarza obozowego, zmarł o godz. 14:15, określenie przyczyny
zgonu to "Myocardinsuffizienz" (zapalenie mięśnia
sercowego).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
148; PMA-B "Księga zgonów", t. 5, s. 543, nr id. 3675.
PROCEK
EMANUEL,
Więzień więzienia w Rybniku
Mieszkaniec Lysek pow. rybnicki. Aresztowany 1.01.1940 r. i
więziony w Rybniku do 16.05.1940 r. i następnie zwolniony do
domu. Brak innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
PROCEK FLORIAN,
Więzień więzienia - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Rybnika. Uczeń rybnickiego gimnazjum. Harcerz I
Drużyny Harcerzy im. Adama Mickiewicza w Rybniku. Od początku
okupacji hitlerowskiej, członek Polskiej Organizacji
Powstańczej. W patriotycznym porywie, 11.11.1939 r. wywiesił
nocą na kominie garbarni w Rybniku polską flagę. Chcąc
przedostać się na zachód gdzie formowało się wojsko polskie,
dostał się w 1940 r. do Generalnej Guberni a stamtąd
zamierzał podążać przez Węgry dalej - na zachód. Został
jednak przyłapany na próbie przekraczania granicy i po
przetrzymywaniu przez jakiś czas w więzieniu, rozstrzelano go
wraz z innymi Polakami w lipcu 1940 r. w lesie pod Olsztynem k.Częstochowy.
Zwłoki ofiar tej egzekucji pochowano dopiero w grudniu 1946 r.
na cmentarzu wojskowym w Częstochowie.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 143.
PROCEK STEFAN,
Więzień w KL Dachau, w KL Mauthausen.
Urodzony 24.12.1881 r., mieszkaniec Rybnika. Członek POW
Górnego Ślaska, były powstaniec - uczestnik powstań
śląskich. W latach międzywojennych Członek Związku
Powstańców Śląskich. Aresztowany 2.05.1940 r. i przekazany do
KL Dachau, a stamtąd do KL Mauthausen gdzie zginął 8.11.1940 r.
Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.
143; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie
figuruje.
PROFASKA PAWEŁ,
Więzień w KL Auschwitz nr 21915.
Urodzony 14.09.1888 r. w miejscowości Zawada k.Wodzisławia Śl.,
syn Franciszka i Jadwigi z d. Mansfeld, mieszkaniec Dębieńska
pow. rybnicki. Po aresztowaniu przekazany do KL Auschwitz,
zarejestrowany w obozowej ewidencji 13.02.1942 r. jako więzień
nr 21915. Zginął 22.03.1942 r. Według wystawionego aktu zgonu
nr 3321/1942 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o
godz. 20:15, określenie przyczyny zgonu to "Herzmuskeldegeneration"
(zawał mięśnia sercowego).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
126; PMA-B "Księga zgonów", t. 3, s. 319, nr id. 4943.
PROKSZA
GERTRUDA,
Więźniarka w KL Auschwitz nr 24137.
Urodzona 29.01.1921 r. w Rybniku. Po aresztowaniu
przetransportowana do KL Auschwitz, zarejestrowana w obozowej
ewidencji 9.11.1942 r. jako więźniarka nr 24137. Brak innych
informacji o tej więźniarce.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
506; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.
PROKOP WOJCIECH (WILHELM),
Więzień więzienia w Wodzisławiu, w Rybniku, w Bremie, w KL
Auschwitz nr 127846, w KL Oranienburg-Sachsenhausen.
Urodzony 26.09.1897 r. w Raciborzu, mieszkaniec Wodzisławia Śl.
Po ukończeniu 4 klas gimnazjum w Raciborzu, przeniósł się do
szkoły drogistów, a po jej ukończeniu rozpoczął praktykę w
drogeriach. W 1914 r. praktykował we Wrocławiu. Tam nawiązał
kontakt z Towarzystwem Gimnastycznym "Sokół" i stał
się jego aktywnym członkiem. W 1915 r. dostał wezwanie do
wojska niemieckiego i walczył na froncie zachodnim, został
ranny, po wyleczeniu udało mu się uniknąć powtórnego
wysłania na front. W następnych latach, brał udział w
powstaniach śląskich. W lutym 1920 r. rozpoczął pracę u
drogerzysty w Wodzisławiu i w tym mieście był
współzałożycielem towarzystwa gimnastycznego "Sokół".
Organizacja szybko się rozrastała licząc 120 osób, a w jej
skład wchodzili przeważnie byli wojskowi. Pod pretekstem
przynależności do "Sokoła" stworzyli bardzo silną
jednostkę POW Górnego Śląska. W okresie plebiscytowym 1920-1921
był czynnym polskim agitatorem działając równocześnie w
zarządach polskich organizacji i towarzystw kulturalno-oświatowych.
Brał udział w drugim powstaniu. W trzecim powstaniu pracował w
charakterze oficera sztabowego w aprowizacji 14 pp
wodzisławskiego. Po włączeniu części Górnego Śląska do
Polski w 1922 r., uczestniczył w ruchu narodowo-społecznym w
zarządach szeregu towarzystw. W 1924 r. był założycielem i
prezesem Związku Powstańców Śląskich w Wodzisławiu. W tym
też roku zawarł związek małżeński z Martą z d. Gardian,
członkinią towarzystwa śpiewaczego "Wiosna". Od 1928
r. był radnym miasta Wodzisław Śl., a w 1930 r. wybrany
został na posła do sejmu śląskiego w Katowicach. W 1935 r.
stanął na czele komitetu budowy Domu Powstańca Śląskiego w
Wodzisławiu. W dniu wybuchu drugiej wojny światowej uchodził w
kierunku Pszczyny razem z 4 batalionem Obrony Narodowej, którego
twórcą był Augustyn Korzuch. Po rozbiciu batalionu, wrócił
28.09.1939 r. do Wodzisławia, meldując się na policji
niemieckiej. Został tego samego dnia aresztowany i
przetrzymywano go jakiś czas w wiezieniu w Wodzisławiu,
następnie przeniesiony został do więzienia w Rybniku. Jego
nazwisko figurowało w "księdze gończej"
Sonderfahndungsbuch Polen (strona zarejestrowania 127P), czyli
był przewidziany przez hitlerowców do "likwidacji" w
pierwszej kolejności. Sąd Specjalny w Katowicach na sesji
wyjazdowej w styczniu 1940 r. w Rybniku skazał go na trzy lata
ciężkiego więzienia. Po wyroku przetransportowany został do
Raciborza, a stamtąd do więzienia w Bremie w północnych
Niemczech (do podobozu Neusustrum nad rzeką Ems). Na gwiazdkę
1941 r. Polacy odprawiali skromną wigilie i śpiewali kolędy, a
Prokop wygłosił do rodaków przemówienie patriotyczne. Ktoś
doniósł o tym komendantowi. Otrzymał więc dodatkową
ciężką karę i przeniesiony został do pracy przy budowie
dróg koło Koronowa w woj. bydgoskim. Gdy w 1943 r. kończyła
mu się trzyletnia kara, przewieziono go do Katowic i przekazano
do KL Auschwitz gdzie zarejestrowany był jako więzień nr
127846. W październiku 1944 r. został wysłany do KL
Oranienburg-Sahsenhausen gdzie pracował przy budowie torów
kolejowych. Dnia 3.05 1945 r. odzyskał wraz z innymi
współwięźniami wolność - obóz oswobodzili Amerykanie.
Posiadał odznaczenia: Śląski Krzyż Powstańczy, Złoty,
Srebrny i Brązowy Krzyż Zasługi, Medal Zwycięstwa i Wolności,
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w 1969 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją żony
Marty Prokop, córki Anieli Paba z d. Prokop), skor. 6; W
zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.
PRONTKI STEFAN,
Więzień w KL Buchenwald.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Przedwojenny funkcjonariusz
straży granicznej. Aresztowany i przekazany do KL Buchenwald,
zginął w tym obozie. Brak innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
PRÓCHNICKI
MIECZYSŁAW,
Więzień więzienia Montelupich w Krakowie, w KL Auschwitz nr
25530.
Urodzony 30.11.1905 r. w Sanoku, mieszkaniec Rybnika. Był
długoletnim nauczycielem Szkoły Handlowej i Szkoły Powszechnej
nr 5 w Rybniku. Aresztowany 19.05.1941 r. w Krakowie za udział w
ruchu oporu, więziony na Montelupich w Krakowie, a następnie
przekazany do KL Auschwitz gdzie zarejestrowany został jako
więzień nr 25530. Zginął w tym obozie 11.02.1942 r.
Bibliografia: S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy
polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga
Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 95; PMA-B Ankieta
wypełniona przez Helenę Próchnicką z dn. 4.08.1959 r. (sygn.
Mat./1475, nr inw. 44099).
PRUS
BOLESŁAW,
Więzień w KL Buchenwald, w KL Dachau.
Mieszkaniec Rybnika, syn Alojzego Prusa. Aresztowany w
początkowym okresie okupacji hitlerowskiej, przekazany do KL
Buchenwald, a stamtąd do KL Dachau. Brak dodatkowych informacji
o tym więźniu.
Bibliografia: I. Libura "Z dziejów domowych powiatu -
gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 210; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.
144.
PRUS KONSTANTY pseud.
Jacenty Pyrlik,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 14.04.1872 r. w Wielopolu k.Rybnika. Działacz
plebiscytowy, dziennikarz, historyk, bibliofil. Rozpoczął
studia teologiczne w Turynie (Włochy), które przerwał w 1900 r.
Wrócił na Śląsk, został dziennikarzem "Katolika",
"Gazety Opolskiej", "Kuriera" i "Nowin
Raciborskich". Od 1904 r. przez 11 lat kierował redakcją
"Katolika". Należał do najaktywniejszych dziennikarzy
i publicystów na Śląsku. W czasie plebiscytu wydawał na
własny koszt broszury propagandowe i za tę działalność był
szykanowany przez Niemców.
Po odzyskaniu niepodległości zamieszkał w Mikołowie,
kierował zorganizowaną przez siebie Biblioteką Urzędu
Wojewódzkiego w Katowicach. Współorganizował archiwum
wojewódzkie w którym pracował do 1937 r. W okresie okupacji
hitlerowskiej pracował fizycznie w szpitalu. Aresztowany w 1943
r. przekazany został do KL Auschwitz, a po zwolnieniu z obozu
powrócił do Mikołowa. Po wojnie odznaczony Krzyżem
Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 5.10.1961 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 144-145.
PRUS
WILHELM,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Zebrzydowic k.Rybnika. Aresztowany 1.05.1940 r. i
przekazany do obozu koncentracyjnego, lecz nieznana jest nazwa
tego obozu. Przeżył trud obozowego życia i doczekał się
wyzwolenia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B
oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
PRUSZKOWSKI ALFRED,
Więzień w KL Buchenwald.
Mieszkaniec miejscowości Pniówek k.Jastrzębia pow. rybnicki.
Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i wpierw
więziony w Gliwicach, a następnie przekazany do KL Buchenwald.
Brak innych informacji o losie tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
PRZEŹDZING BRUNO,
Więzień w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 16.12.1913 r. w Wielopolu k.Rybnika. Po szkole
powszechnej uczeń gimnazjum w Rybniku, gdzie zdał maturę w
1934 r. Harcerz XI Drużyny Harcerzy im. Żwirki i Wigury w
Wielopolu, nastepnie IV Drużyny Harcerzy im. Henryka
Sienkiewicza w Rybniku. Pracował w rybnickim Starostwie, zaś od
1936 r. jako sekretarz w Urzędzie Gminny w Wielopolu i tam
wykazywał wielką aktywność społeczną - założył między
innymi Organizację Młodzieży Powstańczej, był prezesem
Związku Obrony Kresów Zachodnich.
Od rozpoczęcia okupacji hitlerowskiej ostentacyjnie
demonstrował swoją polskość za co został aresztowany i
wywieziony do Mauthausen-Gusen gdzie zginął 11.12.1941 r.
Bibliografia: "Księga Pamiątkowa Państwowego Gimnazjum i
Liceim w Rybniku 1922-1947", 1947 r., s. 45; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.
145; Ks. K. Szweda "Ponieśli swój krzyż", Poznań
1989, s. 100; I. Libura "Z dziejów domowych powiatu -
gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 381; W ocalałej
kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
PRZYBYŁA
EDWARD,
Więzień w KL Buchenwald, w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 20.02.1902 r. w Godowie k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki. Uczęszczał do niemieckiej szkoły w Godowie.
Aresztowany został 16.10.1939 r., i przebywał w obozie KL
Buchenwald, następnie w KL Mauthausen-Gusen. Zwolniony został z
obozu 3.07.1940 r., a po powrocie do domu pracował w Rybniku
jako kapitan Straży Pożarnej.
Bibliografia: Informacje syna; W ocalałej kartotece wieźniów
byłego KL Mauthausen nie figuruje..
PRZYBYŁA JAN,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 12.03.1881 r. Zabrzu, syn Jana i Marii z d. Gläser,
mieszkaniec w pow. raciborskim. Aresztowany w początkowym
okresie okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Auschwitz.
Zginął 14.06.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 22942/1943
- potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 17:50,
określenie przyczyny zgonu to "Herzschwäche bei
Bronchopneumonia" (niewydolność serca przy zapaleniu płuc
i oskrzeli).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 16, s. 434,
nr id. 56396.
PTAK ANTONI,
Więzień (prawdopodobnie KL Dachau).
Mieszkaniec Czerwionki pow. rybnicki. Aresztowany w okresie
okupacji hitlerowskiej i przekazany do obozu koncentracyjnego (prawdopodobnie
do KL Dachau). Brak innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
PUKOWIEC ALOJZY,
Więzień w KL Neuengamme.
Urodzony 8.11.1915 r. W Chwałowicach k.Rybnika, mieszkaniec tej
miejscowości. Harcerz IX Drużyny Harcerzy im. Tadeusza
Kościuszki w Chwałowicach. Porucznik Wojska Polskiego,
uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. Zbiegł z niewoli
niemieckiej i działał w ruchu oporu na terenie Generalnej
Guberni. Z ramienia ZWZ/AK, pełnił funkcję łącznika między
Górnym Śląskiem i Warszawą. Przedostawał się też jako
kurier na Węgry, a stamtąd do Anglii do przedstawicieli rządu
emigracyjnego. Aresztowany przez gestapo 11.08.1943 r. w
Warszawie, więziony był w KL Neuengamme i innych obozach
hitlerowskich. Zginął w maju 1945 r. prawdopodobnie w zatoce
Lubeckiej gdy więźniów ewakuowano drogą morską i statki te
zostały zatopione wraz z więźniami.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 146; I. Libura "Z dziejów domowych powiatu
- gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 170-179, 308;
"Księga Pamiątkowa Państwowego Gimnazjum i Liceim w
Rybniku 1922-1947", 1947 r., s. 10; "Ziemia rybnicko-wodzisławska",
red. J. Ligenzy, Katowice 1970, s. 263; Zbiory J. Delowicza.
PUKOWIEC BRONISŁAW,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz.
Urodzony 27.09.1913 r. w Chwałowicach k.Rybnika, mieszkaniec tej
miejscowości. Harcerz IX Drużyny Harcerzy im. Tadeusz
Kościuszki w Chwałowicach. Ukończył rybnickie gimnazjum z
maturą w 1932 r. Przez dwa lata był pracownikiem kopalni "Chwałowice"
w Chwałowicach. Następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie
Jagiellońskim w Krakowie. Studia ukończył w 1937 r.
otrzymując dyplom magistra filozofii.
Przez krótki okres pracował jako asystent w Akademii
Umiejętności. Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r. i
dostał się do niewoli niemieckiej, z której udało mu się
zbiec. Po powrocie w rodzinne strony, podjął pracę w Urzędzie
Pośrednictwa Pracy, a pod koniec 1940 r. otrzymał zatrudnienie
na poczcie w Sosnowcu, angażując się równocześnie do pracy
konspiracyjnej - pełnił funkcję komendanta ZWZ w Mysłowicach.
Zdradzony przez jednego z członków organizacji, został
aresztowany 15.09.1942 r. i więziony w (Ersatzpolizeigefängnis)
w Mysłowicach. Następnie, 25.01.1943 r. został wywieziony do
KL Auschwitz, gdzie tego samego dnia, na podstawie orzeczenia
sądu doraźnego został rozstrzelany.
Bibliografia: I. Libura "Z dziejów domowych powiatu -
gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 170-179, 308;
"Księga Pamiątkowa Państwowego Gimnazjum i Liceim w
Rybniku 1922-1947", 1947 r., s. 10; "Ziemia rybnicko-wodzisławska",
red. J. Ligenzy, Katowice 1970, s. 263; I. Pająk "Mieszkańcy
Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz",
Katowice 1998, s. 675; L. Musiolik "Śląscy patroni
rybnickich ulic", 1994 r. s. 34, S. Kędra i A. Szefer
"Nauczyciele śląscy polegli i zamordowani w latach
hitlerowskiej okupacji - Księga Pamiątkowa", Katowice 1971
r. s. 95; Zbiory J. Delowicza.
PUKOWIEC
JÓZEF (ojciec),
Więzień - brak informacji dot. miejsca.
Urodzony w Bziu k.Jastrzębia Zdroju pow. rybnicki, mieszkaniec
Chwałowic k.Rybnika. Przed pierwszą wojną światową pracował
w Świętochłowicach. W 1910 r. Był działaczem Polskich
Związków Zawodowych. Członek POW Górnego Śląska, były
powstaniec - uczestniczył w trzecim powstaniu śląskim. W
okresie okupacji hitlerowskiej aresztowany, ale staraniem rodziny
został zwolniony z więzienia.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.
146.
PUKOWIEC JÓZEF
pseud. Chmura, Pukoc,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 14.09.1904 r. w Świętochłowicach. Zamieszkały w
Chwałowicach k.Rybnika. W okresie 1921-1925 r. uczeń seminarium
nauczycielskiego w Wągrowcu i Pszczynie, a następnie w 1925 r.
podjął pracę w Baranowicach, od 1926 r. pracował w
Chwałowicach. W tej też miejscowości rozpoczyna się jego
kontakt z harcerstwem - od członkowstwa w IX Drużyny ZHP im.
Tadeusza Kościuszki w Chwałowicach. Pełnił coraz ważniejsze
funkcje w drużynie, uzyskał stopień instruktorski harcmistrza.
W latach 1927-1929 i 1930-1935 pełnił funkcję komendanta Hufca
ZHP w Rybniku.
Od 1930 r. pracował w szkole w Załężu-Katowice, a następnie
studiował w Instytucie Pedagogicznym w Katowicach. W okresie 26.08.
- 3.09.1939 był komendantem Śląskiej Chorągwi Harcerzy,
natomiast od rozpoczęcia okupacji hitlerowskiej do 18.08.1940 r.
pełnił funkcję komendanta Tajnej Śląskiej Chorągwi Harcerzy.
Zorganizował konspiracyjną sieć harcerską, był główny
redaktorem tajnych wydawnictw "Świt" i "Zryw".
Był członkiem Związku Walki Zbrojnej. Aresztowany przez
gestapo 18.12.1940 r. wraz z kilkunastoma harcerzami i
dowództwem Śląskiego Okręgu Sił Zbrojnych Polski.
Przetransportowany do KL Auschwitz, sądzony w lipcu 1942 r. w
Bytomiu, gdzie skazano go na śmierć "... za
przygotowywanie zdrady stanu". Wyrok kary śmierci wykonano
18.08.1942 r. w Katowicach - został ścięty na gilotynie.
Bibliografia: I. Libura "Z dziejów domowych powiatu -
gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 170-179, 308;
"Rybnik. Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do
1980", red. Jan Walczak, Katowice 1986, s. 240; A. Mrowiec
"Z dziejów okupacji hitlerowskiej w rybnickiem",
Katowice 1958, s. 23; Ziemia rybnicko-wodzisławska, red. J.
Ligęzy, Katowice 1970, s. 184, 263, 271; L. Musiolik "Rybniczanie
słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 147; L. Musiolik
"Śląscy patroni rybnickich ulic", 1994 r. s. 34; S.
Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy polegli i
zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga Pamiątkowa",
Katowice 1971 r. s. 95; Zbiory J. Delowicza; W zachowanych
dokumentach PMA-B nie figuruje.
PUKOWIEC
PAWEŁ,
Więzień - brak informacji dot. miejsca.
Urodzony 1.01.1894 r. w Mszanie k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki, mieszkaniec tej miejscowości. Pracował w PKP jako
dróżnik. Aresztowany 25.04.1941 r. - brak jest informacji o
nazwie więzienia w jakim przebywał. Zwolniony z więzienia 27.05.1942
r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Franciszka Wala i nauczycielki Wandy Sitek), skor. 4.
PUKOWIEC STANISŁAW,
Więzień więzienia w Gerlic, w KL Mauthausen, w KL Buchenwald.
Urodzony w 1910 r. w Chwałowicach k.Rybnika. W latach
międzywojennych był pracownikiem Urzędu Miejskiego w Rybniku.
Aresztowany we wrześniu 1939 r. i więziony w więzieniu w
Gerlic, w KL Mauthausen, w KL Buchenwald. Mimo ciężkich
warunków jakie panowały w obozach, w których przebywał,
przeżył i doczekał się wyzwolenia. Po powrocie do domu,
zamieszkał w Bełku i tam podjął pracę w Urzędzie Gminy.
Utrata zdrowia i stosowane na nim zabiegi pseudomedyczne (w
obozach), spowodowały, że zmarł w 1948 r.
Bibliografia: I. Libura "Z dziejów domowych powiatu -
gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 177, L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.
147; L. Musiolik "Śląscy patroni rybnickich ulic",
Wyd. 1994 r. s. 34; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL
Mauthausen nie figuruje.
PUSZER HERBERT,
Więzień więzienia Montelupich w Krakowie, w KL Auschwitz nr
25531.
Urodzony 9.04.1908 r. w Rybniku, syn Maksymiliana i Józefy z d.
Olbrich. Wpierw zamieszkały w Rybniku, a następnie w
miejscowościach w których pracował. Był nauczycielem
gimnazjum w Katowicach i Bielsku. W okresie okupacji
hitlerowskiej ukrywał się w Katowicach-Piotrowicach, następnie
w Krakowie gdzie działał w szeregach AK. Aresztowany w 1941 r.
i więziony wpierw na Montelupich w Krakowie, a następnie
przetransportowany do KL Auschwitz gdzie zarejestrowany został w
obozowej ewidencji dnia 14.01.1942 r. jako więzień nr 25531.
Zginął w tym obozie 4.03.1942 r. Według wystawionego aktu
zgonu nr 1895/1942 - potwierdzonego przez lekarza obozowego,
zmarł o godz. 9:55, określenie przyczyny zgonu to "septischer
Darmkatarrh" (septyczny katar/nieżyt jelit).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
148; S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy polegli i
zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga Pamiątkowa",
Katowice 1971 r. s. 95; L. Musiolik "Rybniczanie słownik
biograficzny", Rybnik 2000, s. 147; PMA-B "Księga
zgonów", t. 2, s. 393, nr id. 3525.
PYKA PIOTR,
Więzień w KL Auschwitz.
Mieszkaniec Żor pow. rybnicki. Były powstaniec - uczestnik
powstań śląskich. Aresztowany 17.12.1940 r. i osadzony w KL
Auschwitz. Dnia 5.04.1941 r. zwolniono go z obozu. Brak jest
innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B
nie figuruje.
PYPEĆ ADOLF,
Więzień więzienia w Rybniku.
Urodzony 18.07.1887 r. w Piecach k.Gaszowic pow rybnicki,
mieszkaniec Gaszowic pow. rybnicki. Przed przewidywaną okupacją
hitlerowską w 1939 r., postanowił uciekać na wschód, ale
zrozumiawszy bezsensowność takiej decyzji, wrócił do domu.
Został aresztowany 17.10.1939 r. i przebywał do maja 1940 r. w
więzieniu w Rybniku. Zmarł 21.09.1960 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
PYRTEK JÓZEF,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz.
Urodzony 14.02.1888 r. w Kobiórze pow. pszczyński, syn
Grzegorza i Zuzanny z d. Maz, od 1920 r. mieszkaniec Rybnika.
Zatrudniony w Szpitalu Psychiatrycznym w Rybniku jako
pielęgniarz. Działacz społeczny. Od początku okupacji
hitlerowskiej działał w ruchu oporu jako żołnierz ZWZ/AK.
Aresztowany w lutym 1942 r., najprawdopodobniej
przetransportowany wpierw do wiezienia śledczego (Ersatzpolizeigefängnis)
w Mysłowicach, a stamtąd przekazany do KL Auschwitz. Podczas
posiedzenia sądu doraźnego, dnia 14.04.1943 r., wraz z 77
osobami został skazany na śmierć. Wyrok wykonano w tym samym
dniu. Według wystawionego aktu zgonu nr 18648/1943 -
potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 19:35,
określenie przyczyny zgonu to "Sepsis bei Drüseneiterung"
(ogólne zakażenie organizmu przy ropieniu gruczołów).
Bibliografia:; L. Musiolik "Rybniczanie słownik
biograficzny", Rybnik 2000, s. 148; I. Pająk "Mieszkańcy
Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz",
Katowice 1998, s. 680; PMA-B "Księga zgonów", t. 13,
s. 642, nr id. 53637; Relacja Józefa Sobika, jego pamiętnik i
wykazy członków ZWZ.
PYSZ (imię?),
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Żor pow. rybnicki. Z zawodu nauczyciel. Aresztowany
w drugim miesiącu okupacji hitlerowskiej - 6.11.1939 r. i
osadzony w obozie koncentracyjnym.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
PYSZNY ADAM,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 16.12.1887 r. w Radlinie pow. rybnicki, mieszkaniec
Biertułtów k.Radlina pow. rybnicki. Był górnikiem w kop.
"Ignacy" w Niewiadomiu. Aktywny członek POW Górnego
Śląska, były powstaniec - uczestnik trzech powstań śląskich,
był członkiem komisji plebiscytowej w Biertułtowach. W 1934 r.
przeszedł na rentą inwalidzką. W okresie okupacji
hitlerowskiej w 1940 r. wraz z rodziną Gruszczyków i Pyszów
zaangażował się w działalność organizacji konspiracyjnej
ZWZ/AK. W mieszkaniach wymienionych rodzin mieścił się stały
punkt kontaktowy dla tej organizacji z terenów Radlina, Pszowa i
Rydułtów. Dnia 18.12.1940 r. wraz z synem i córką Agatą
został aresztowany i przetransportowany do KL Auschwitz.
Zginął w tym obozie 1.02.1941 r. o godz. 16:30. Przyczyna
śmierci: udar mózgu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (w oparciu o relację Agaty
Antończyk z d. Pyszny), skor. 2; W zachowanych dokumentach PMA-B
nie figuruje.
PYSZNY-ANTOŃCZYK
AGATA,
Więźniarka w KL Auschwitz nr 39466, w KL Ravensbruck nr 100366,
w KL Neustadt-Glewe.
Urodzona 30.01.1921 r. w Biertułtowach k.Radlina pow. rybnicki.
Była drużynową drużyny harcerek przy szkole podstawowej w
Biertułtowach, w okresie od 1936-1939 r. pracowała jako
bibliotekarka w bibliotece TCL (Towarzystwa Czytelni Ludowych). W
1940 r. wstąpiła do organizacji konspiracyjnej. Była
łączniczką komendanta Władysława Kuboszka w Inspektoracie
Rybnickim ZWZ/AK, przechowywała materiały konspiracyjne. Gdy 18.12.1940
r. aresztowano ojca, brata i rodzinę Gruszczyków, Agata nie
została zabrana do więzienia - prawdopodobnie gestapo było
zorientowane o jej roli łączniczki i chciało dzięki
obserwacji dotrzeć do większej ilości konspiratorów. Została
aresztowana dopiero 12.02.1943 r. wraz z matką. Odwieziono je do
Urzędu Gminnego w Radlinie i osadzono w piwnicy tego budynku.
Matkę zwolniono następnego dnia do domu, natomiast Agatę
odwieziono do gestapo w Rybniku, skąd w transporcie zbiorowym z
ok. 60 innymi aresztowanymi dostała się do KL Auschwitz.
Ulokowana była w bloku 2a na okres śledztwa, a następnie 26.03.1943
r. przekazano ją na pobyt w obozie i przewieziono do Birkenau
blok BIIG. Zarejestrowana była jako więźniarka 39466. W obozie
wykonywała różne prace. Przeżyła trud obozowej egzystencji
do ostatniego dnia funkcjonowania obozu. W styczniu 1945 r.
uczestniczyła w "marszu śmierci" z Oświęcimia do
Wodzisławia Śl. a stamtąd w transporcie zbiorowym wywieziono
ją do KL Ravensbrück gdzie została zarejestrowana jako
więźniarka nr 100366. Po trzech tygodniach tj. 13.02.1945 r.
przekazana była do KL Neustadt-Glewe i tam została wyzwolona 3.
05.1945 r. przez Armię Czerwoną.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
545; PMA-B Ankieta z dn. 15.01.1974 r. (sygn. Mat./9736, nr inw.
160134); Zbiory J. Delowicza(w oparciu o relację Agaty
Antończyk z d. Pyszny), skor. 2.
PYSZNY ALEKSY,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 7.07.1922 r., syn Adama, mieszkaniec Biertułtów k.Radlina
pow. rybnicki, harcerz drużyny Biertułtowskiej. Z chwilą
rozpoczęcia okupacji hitlerowskiej, został zwolniony z pracy.
Dopiero po kilku miesiącach otrzymał zatrudnienie jako robotnik
w niemieckiej firmie Schulza w Bytomiu. Firma wykonywała roboty
ziemne na kolei. Aresztowany został 18.12.1940 r. wraz z ojcem i
siostrą i przewieziony do KL Auschwitz. Zginął w tym obozie 24.07.1941
r. o godz. 14:15.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (w oparciu o relację Agaty
Antończyk z d. Pyszny), skor. 2; W zachowanych dokumentach PMA-B
nie figuruje.
PYSZNY RYSZARD,
Więzień w KL Dachau.
Urodzony 15.11.1897 r., mieszkaniec Rybnika-Ligoty. Członek POW
Górnego Ślaska, były powstaniec - uczestnik powstań
śląskich, członek Związku Powstańców Śląskich.
Aresztowany w 1940 r. i przekazany do KL Dachau gdzie zginął 18.07.1942
r. Brak jest innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 36; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.148;
Zbiory J. Delowicza.
PYTLIK EMANUEL,
Więzień w KL Auschwitz nr 22348.
Urodzony 19.12.1896 r. w Rydułtowach pow. rybnicki. Członek POW
Górnego Śląska, były powstaniec - uczestnik powstań
śląskich. Aresztowany w okresie okupacji hitlerowskiej,
przekazany transportem zbiorowym do KL Auschwitz i tam
zarejestrowany w obozowej ewidencji dnia 31.10.1941 r. jako
więzień nr 22348. Zginął w tym obozie 30.11.1941 r. Brak jest
innych informacji o tym więźniu.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
129.
PYTLIK
JÓZEF,
Więzień więzienia w Rybniku.
Urodzony 10.05.1884 r. w Nowej Wsi k.Lysek pow. rybnicki,
mieszkaniec Krzyżkowic k.Pszowa pow. rybnicki. Z zawodu był
murarzem, prowadził później roboty murarskie jako mistrz.
Brał udział w pierwszej wojnie światowej - kończąc ją w
stopniu podoficera. Był bardzo aktywny w akcjach agitacyjnych
wspierających przynależność Górnego Śląska do Polski.
Należał do najaktywniejszych członków POW Górnego Śląska.
W Krzyżkowicach organizator kompanii powstańczej, komendant i
dowódca w tej kompanii na początku trzeciego powstania
śląskiego. W jego stodole gromadzono broń dla powstańców. Za
zasługi dla Polski otrzymał Śląski Krzyż Powstańczy oraz
inne odznaczenia. W niepodległej Polsce był aktywnym członkiem
Związku Powstańców w Krzyszkowicach. Gdy zbliżała się druga
wojna światowa i miejscowi Niemcy coraz śmielej sobie poczynali
-zwolennicy Hitlera, zdecydowanie interweniował na antypolskie
wystąpienia. Gdy jednak okupacja stała się faktem, miejscowi
renegaci nie zapomnieli o nim i w połowie września 1939 r.
został aresztowany, lecz po krótkim pobycie w wiezieniu
zwolniony. W 1940 r. ponownie został aresztowany i także po
kilku dniach zwolniony. Po raz trzeci został aresztowany 4.08.1943
r. i przewieziony na gestapo w Rybniku. Tam został skatowany i
pobity do tego stopnia, że zmarł po sześciu tygodniach od
powrotu do domu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją córki -
Reginy Mandera z d. Pytlik), skor. 10.
|
webmajster - Gabriela Bonk bibliofilur@poczta.onet.pl |
