 |
Martyrologium mieszkańców Ziemi
Rybnickiej, Wodzisławia Śl., Żor, Raciborza w latach
1939-1945
Kontakt
z Autorem: |
MACH LUDWIK,
Więzień w KL Auschwitz nr 28860.
Urodzony 15.08.1907 r. w Radlinie pow. rybnicki. Po aresztowaniu
przetransportowany do KL Auschwitz, zarejestrowany w obozowej
ewidencji dnia 9.04.1942 r. jako więzień nr 28860. Brak
informacji o dalszych losach tego więźnia.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
163.
MACHA
JÓZEF,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Bogunic k.Lysek pow. rybnicki. Aresztowany już w
pierwszym dniu okupacji hitlerowskiej i przekazany do obozu
koncentracyjnego. Wiadomo że został po jakimś czasie zwolniony
do domu. Dostał nakaz przymusowej pracy w Niemczech i tam zmarł
25.07.1945 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B
oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
MACHERSKI FRANCISZEK
ks.,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Dachau nr 12656, w KL
Mauthausen.
Urodzony 4.10.1883 r. w Katowicach-Dębiu. Do gimnazjum
uczęszczał w Bytomiu, a studia teologiczne ukończył we
Wrocławiu. Prymicje miał w 1903 r. Ze względu na słaby stan
zdrowia (był chory na płuca), otrzymał stanowisko kuratora
przy klasztorze sióstr zakonnych Marii Panny w Jastrzębiu
Zdroju (do Jastrzębia przybył w 1921 r.) - podczas okupacji
hitlerowskiej nadal pełnił tę funkcję. Na kazaniu w Boże
Narodzenie 1939 r. powiedział pod adresem władz okupacyjnych:
"... inni też byli pod Moskwą a jednak wojnę przegrali
...". Został więc aresztowany w Jastrzębiu 22.05.1040 r.,
przeiwziony na gestapo w Rybniku, a następnie przekazany do KL
Dachau gdzie zarejestrowano go jako więźnia nr 12656. Nie
wiadomo kiedy dostał się do KL Mauthausen, tam zginął 31.10.1940
r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją krewnej
księdza - Klary Kujawa z Katowic, także z książki Alfonsa
Mrowca), skor. 5; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL
Mauthausen nie figuruje.
MACHLA JAN,
Więzień w KL Auschwitz nr E-2455.
Urodzony 24.09.1909 r. w Hutkach, syn Adama i Franciszki,
mieszkaniec Czerwionki pow. rybnicki. Po aresztowaniu przekazany
do KL Auschwitz, gdzie zarejestrowany został w obozowej
ewidencji w maju 1942 r. jako więzień wychowawczy (Erziehungshäftling)
nr E-2455. Zginął 1.08.1942 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
837; PMA-B "Księga zgonów", t. 12, s. 1348, nr id.
16336.
MACHULIK ALOJZY,
Więzień więzienia w Czeskiej Lipie, w Rubniku, w Dreźnie, w
Meiszen.
Urodzony 27.06.1919 r. w Jankowicach k.Rybnika, syn Konstantyna i
Marii, mieszkaniec Chwałowic k.Rybnika. Po ukończeniu szkoły
powszechnej - do dwudziestego roku życia nie mógł znaleźć
pracy. 25.11.1939 r. wysłany przez Arbeitsamt na roboty
przymusowe do Niemiec - pracował w kopalni węgla brunatnego.
18.4.1943 r. powołany do wojska niemieckiego (Werhmacht),
jednostka stacjonowała w Czeskiej Lipie - obecne Czechy.
Zdezerterował z wojska i przez jakiś czas ukrywał się (pomogła
mu w ukryciu Bronisława Winnicka).
Został aresztowany 22.11.1943 r. przez Gestapo w Rybniku, a doraźny
sąd specjalny skazał go na karę śmieci. Wyrok miał być
wykonany przez powieszenie w egzekucji publicznej w Jankowicach.
Upomniał się jednak o niego Werhmacht - jako o żołnierza,
więc przekazany został do więzienia w Dreźnie, gdzie sąd
polowy orzekł karę trzech miesięcy ciężkiego więzienia.
Odesłano go do więzienia w Meiszen nad rzeką Elbe. Po trzech
miesiącach, wysłany został z jednostką wojskową do Grecji,
nastepnie Albanii, Bułgarii i Jugosławi - gdzie zastało go
zakończenie wojny. Po miesięcznym pobycie w obozie dla
niemieckich żołnierzy, przedostał się do Włoch i 18.06.1945
r. wstąpił do armii gen. Andersa. Do kraju - do Jankowic powrócił
6.12.1945 r. Od stycznia 1946 r. podjął pracę jako górnik w
kop. "Chwałowice". Po nawiązaniu kontaktu z Bronisławą
Winnicką - zawarł z nią związek małżeński (3.03.1946 r.).
18.02.1953 r. podjął pracę w Gminnej Spółdzielni w
Jankowicach, od 31.12.1954 r. ponownie pracował w kop. "Chwałowice".
W czerwcu 1962 r. uległ wypadkowi, po okresie leczenia wykonywał
pracę jako instruktor szkoły górniczej - gdzie pracował do
przejścia na emeryturę w 1974 r.
Bibliografia: Opis przeżyć pookupacyjnych Alojzego Machulika.
MACHULIK
BRONISŁAWA z d. WINNICKA,
Więźniarka więzienia w Czeskiej Lipie, w Dreźnie, w KL
Auschwitz-Birkenau nr 75306.
Urodzona 18.12.1921 r. w Pakoszówce, pow. sanocki, mieszkanka
Sanoka (do czasu okupacji). W 1942 r. wysłana przez Arbeitsamt
na roboty przymusowe do miejscowości Czeska Lipa (obecne Czechy)
- wioska Oberlibich, gdzie pracowała u niemieckich gospodarzy.
Wiosną 1943 r. poznała skoszarowanego w tej miejscowości żołnierza
niemieckiego, pochodzącego ze Śląska. Za kontakt z niemieckim
żołnierzem i pomoc w ukryciu (gdy zdezerterował z wojska),
została aresztowana 10.11.1943 r. i więziona w Czeskiej Lipie,
skąd 27.12.1943 r przewieziono ją do więzienia w Dreźnie.
Z Drezna, transportem zbiorowym przesłana została do KL
Auschwitz-Birkenau, gdzie 12.02.1944 r. zarejestrowano ją jako
więźniarkę nr obozowy 75306. Będąc w ciąży, urodziła 21.07.1944
r. syna Ryszarda, a dzięki pomocy współwięźniarek udało jej
się dziecko utrzymać przy życiu i wytrwać mimo bardzo ciężkich
warunków życia - do ostatnich dni funkcjonowania obozu.
Odzyskała wolność gdy Birkenau oswobodziły wojska rosyjskie.
Wraz z dzieckiem dostała się do Brzeszcz, a stamtąd do Krakowa
i dalej do Sanoka. Po wojnie, odszukawszy się z żołnierzem z
Czeskiej Lipki, pobrali się i zamieszkali w Rybniku-Chwałowicach.
Bibliografia: APMA-B ankieta wypełniona przez Bronisławę
Winnicką z 16.09.1971 r. (sygnatura: Mat./8542, nr inwentarzowy
157681). W zachowanych dokumentach APMA-B oraz byłego KL
Mauthausen nie figuruje.
MACHULIK
RYSZARD,
Więzień KL Auschwitz-Birkenau nr 189678.
Urodzony 21.07.1944 r. w Birkenau, syn Alojzego i Bronisławy z d.
Winnicka. Urodzony w obozie, zarejestrowany jako dziecko-więzień
nr 189678. Opuścił obóz wraz z matką na krótko przed
wyzwoleniem przez wojska radzieckie. Po wojnie zamieszkał w
Rybniku-Chwałowicach. Skończywszy szkołę podstawową,
wykonywał zawód górnika w kop. "Chwałowice" w Chwałowicach.
Bibliografia: APMA-B ankieta wypełniona przez Bronisławę
Winnicką z 16.09.1971 r. (sygnatura: Mat./8542, nr inwentarzowy
157681). W zachowanych dokumentach APMA-B oraz byłego KL
Mauthausen nie figuruje.
MACIEJCZYK
FRANCISZEK,
Więzień w KL Auschwitz nr 7444.
Urodzony 27.10.1909 r. w Olszowej - Strzelce Opolskie,
mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany 18.12.1940 r. w
Piotrowicach Śląskich za rozrzucanie ulotek oraz podejrzenie o
przemyt broni do Sosnowca. Tego samego dnia przekazany został do
KL Auschwitz i oznaczony jako więzień nr 7444. Mimo potwornych
warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał
wolność.
Bibliografia: PMA-B Ankieta z dn. 8.12.1966 r. wypełniona przez
syna Joachima Maciejczyka (sygn. Mat./5888, nr inw. 150625);
Zbiory J. Delowicza.
MACIEJEWSKI
KAZIMIERZ,
Więzień więzienia w Moabicie, w KL Oranienburg nr 67665.
Urodzony 5.12.1901 r. w Ocieszynie pow. szamotulski woj.
poznańskie. W 1924 r. przybył za pracą na Górny Śląsk i
otrzymał ją jako górnik kop. "Anna" w Pszowie. W tej
też miejscowości się ożenił i osiedlił. W pierwszych dniach
okupacji na prośbę o przyjęcie do pracy, słyszał
wielokrotnie powtarzane zdanie: "...dla polaków pracy nie
ma". Podjął pracę w Zarządzie Drogowym gminy Pszów.
Wiosną 1940 r. został skierowany do pracy przymusowej w porcie
Koźle n/Odrą. W zimie 1940-1941 r. nawiązał kontakt z
organizacją konspiracyjną ZWZ/AK w Rydułtowach. Wiosną 1941 r.
wyjechał do Schleswig-Holsztyna w miejscowości Heide aby
drążyć szyb naftowy. Co kilka miesięcy przyjeżdżał jednak
do domu na urlop i w tym też czasie odwiedzał komendanta AK w
Rydułtowach - Kraszynę. W lutym 1942 r. po powrocie do pracy w
Heide, został aresztowany i przewieziony do więzienia w Kolonii,
a stamtąd dostał się do więzienia w Moabicie w Berlinie. Dnia
15.04.1943 r. Sąd zarzucił mu szpiegostwo na szkodę Rzeszy
niemieckiej. Przekazany został do KL Oranienburg gdzie otrzymał
nr więźnia 67665. W obozie, ze względu na ciężkie warunki
pracy i ze względu na niedożywienie zachorował na gruźlicę,
wątrobę i inne choroby. Doczekał wyzwolenia przez wojska
radzieckie, ale mimo udzielonej mu pomocy lekarskiej, zmarł 30.06.1945
r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją żony -
Berty Maciejewskiej), skor. 10.
MACIOŃCZYK LUDWIK,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Świerklan Dolnych k.Żor. Aresztowany w pierwszych
dniach okupacji hitlerowskiej, przekazany do obozu
koncentracyjnego gdzie zginął. Brak informacji o nazwie obozu
do którego został przekazany.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B
oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
MACIOŃCZYK MARTA,
Więźniarka więzienia w Jastrzębiu Zdroju, w Rybniku, w KL
Ravensbrück.
Urodzona 6.04.1898 r. w Połomi pow. rybnicki. Posiadała
gospodarstwo rolne którym po śmierci jej męża, zajmował się
jej brat Alojzy Woryna. Znała się dobrze z rodziną Zdziebłów
z Jastrzębia, których córka w okresie okupacji należała do
organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK - pełniąc w niej funkcję
aprowizacyjną. Przez tę znajomość, członkowie organizacji
ZWZ/AK mieli stały dostęp do stodoły Maciończykowej,
wykorzystując ją dla potrzeb organizacji. Niestety, konfident
wiedzący o tych powiązaniach, złożył odpowiedni meldunek do
policji niemieckiej. Została aresztowana 13.08.1944 r. i w tym
samym czasie aresztowano w Jastrzębiu Katarzynę i Annę
Ździebło i ich matkę. Wpierw była przetrzymywana na policji w
Jastrzębiu Zdroju, stamtąd odwieziona została do wiezienia w
Rybniku. Po kilku dniach przekazano ją do KL Ravensbrück. Marta
jeszcze przed aresztowaniem chorowała na nerki, a w obozie przy
wyjątkowo niehigienicznym trybie życia choroba się nasiliła,
a nadto zachorowała na tyfus. Zmarła w obozie 25.03.1945 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Katarzyny i Anny Zdżiebło), skor. 7.
MAĆKOWIAK
FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Rybniku, w Katowicach, w Brzegu, w Rawiczu,
w Neanstrum.
Urodzony 11.11.1900 r. w Chwałkowie Kościelnym (Śrem Wlkp.).
Na Śląsk przywędrował w 1919 r. za pracą, którą otrzymał
jako górnik w kop. "Ignacy" w Niewiadomiu. Włączył
się do walki o Górny Śląsk dla Polski, uczestniczył w
trzecim powstaniu śląskim. Ożenił się z Marią w 1929 r. w
Radlinie. W pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej nadal
pracował na kopalni. Ubolewając nad okupacją polski
nieostrożnie na głos wypowiedział zdanie: ".... Niemcy
tak szybko z Polski będą uciekać - jak szybko do niej weszli".
Wypowiedź ta dotarła do policji więc 27.09.1939 r. został
aresztowany i odwieziono go do więzienia w Rybniku. Po sześciu
tygodniach odbyła się rozprawa w Rybniku przed Sądem
Specjalnym z Katowic i otrzymał wyrok dwóch lat ciężkiego
więzienia. Przetransportowany został do więzienia w Brzegu,
potem do Rawicza, a następnie do Neanstrum na holenderskiej
granicy. Stale oczywiście ciężko pracował. Przeżył w obozie
do wyzwolenia przez wojska amerykańskie w kwietniu 1945 r. Po
rekonwalescencji w obozie repatriacyjnym, powrócił do domu 12.06.1945
r. Do pracy nie był jednak zdolny więc przeszedł na rentę
inwalidzką. Zmarł w 1954 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Marii Maćkowiak),
skor. 3.
MAGRYS WIKTORIA z d.
JĘDRZEJCZAK
Więźniarka w KL Auschwitz.
Urodzona 3.11.1904 r. w Strzelinie k.Poznania, córka Tomasza i
Marii z d. Matjosek, mieszkanka Rybnika. Po aresztowaniu
przekazana do KL Auschwitz gdzie zginęła 20.10.1942 r. Według
wystawionego aktu zgonu nr 36675/1942 - potwierdzonego przez
lekarza obozowego, zmarła o godz. 15:14, określenie przyczyny
zgonu to "Herzschlag" (zawał serca).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 25, s. 671,
nr id. 34783.
MAINKA MAKSYMILIAN,
Więzień w KL Auschwitz nr 169408.
Urodzony 24.07.1902 r. w Rybniku, mieszkaniec Jejkowic k. Rybnika.
Po aresztowaniu przetransportowany do KL Auschwitz,
zarejestrowany w obozowej ewidencji dnia 17.12.1943 r. jako
więzień nr 169408. Zwolniony z obozu 2.06.1944 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
446; PMA-B Karta Personalna (Häftlings-Personal-Karte, tom 6, s.
17-18, sygn. D-AuI-3a/1020-1364, nr inw. 174145).
MAJNUSZ ?,
Więzień w KL Neuengamme.
Mieszkaniec Brzezia k.Raciborza. Aresztowany w okresie okupacji
hitlerowskiej i przekazany do KL Neuengamme k.Hamburga. Pod
koniec wojny był załadowany na jeden ze statków, które
zostały zatopione na pełnym morzu na wskutek prowokacji
angielskiego lotnictwa. Szczęśliwym trafem uratował się i
dostał do szpitala szwedzkiego. Przeżył i powrócił do domu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
MAJ WALTER,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz nr 84736.
Urodzony 22.10.1919 r. w Raciborzu, syn Izydora i Fredy z d.
Riesenfeld. Po aresztowaniu, przekazany najprawdopodobniej wpierw
do więzienia śledczego (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach,
a stamtąd po śledztwie przewieziony do KL Auschwitz i
zarejestrowany 19.12.1942 r. jako więzień nr 84736. Zginął w
tym obozie 21.01.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 2913/1943
- potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 9:50,
określenie przyczyny zgonu to "Bronchopneumonie" (zapalenie
oskrzeli i płuc).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
1138; PMA-B "Księga zgonów", t. 2, s. 1401, nr id.
41193.
MAJEWSKA HELENA,
Więźniarka w KL Auschwitz nr Z-6165.
Urodzona w 1936 r. w Boguszowicach k.Rybnika, córka Stanisławy.
Zamieszkała w czasie okupacji niemieckiej w Starej Wsi. Po
aresztowaniu przewieziona do KL Auschwitz z transportem Cyganów
polskich i zarejestrowana 29.03.1943 r. w obozowej ewidencji jako
więźniarka Z-6165 (Cyganka). Zginęła 29.10.1943 r. Według
wystawionego aktu zgonu nr 31150/1943 - potwierdzonego przez
lekarza obozowego, zmarła o godz. 8:35, określenie przyczyny
zgonu to "Herzschwäche bei Pneumonie" (niewydolność
serca przy zapaleniu płuc).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
1160; PMA-B "Księga zgonów", t. 21, s. 1118, nr id.
61527.
MALCHER GERARD pseud.
Zeflik,
Więzień więzienia w Katowicach.
Urodzony 19.08.1919 r. w Bziu Górnym k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki. Po ukończeniu szkoły powszechnej przeniósł się z
rodzicami do Jastrzębia Zdroju i zaczął uczęszczać do
rybnickiego gimnazjum, kończąc je w 1938 roku. Harcerz IV
Drużyny Harcerzy im. Henryka Sienkiewicza w Rybniku. Wojna
zastała go we Lwowie gdzie studiował na politechnice lwowskiej.
Z konieczności przerwał studia, lecz nie wrócił od razu do
domu rodzinnego, gdyż uczulony na ludzką biedę, zaangażował
się we Lwowie w działalność charytatywną. Stał się osobą
niewygodną dla niechętnych mu miejscowych władz miejskich,
zmuszony był opuścić Lwów i chciał dostać się na Węgry.
Gdy zamiar ten okazał się niemożliwy do zrealizowania,
powrócił na Śląsk, do Jastrzębia. Znowu zaangażował się w
pomoc biednym rodzinom - zbierając datki pieniężne na ten cel
u bogatszych przedstawicieli rodzinnej miejscowości.
Zaopiekował się biblioteką szkoły powszechnej w Jastrzębiu
Dolnym oraz prywatną biblioteką domu wypoczynkowego Spółki
Brackiej w Jastrzębiu Zdroju, którym groziło całkowite
zniszczenie. Zaangażował się w działalność ruchu oporu.
Wstąpił do ZWZ/AK, był inicjatorem uruchomienia druku gazetki
konspiracyjnej "ZEW". Osobiście uczestniczył w
redagowaniu i wydawaniu tej gazetki, która była czytana nie
tylko na terenie Rybnika, ale i w opolskiem. W wyniku zdrady
został aresztowany 31.03.1942 r. Wpierw był więziony w budynku
gestapo w Rybniku, a po kilku dniach przetransportowany do
siedziby gestapo w Katowicach. Świadomy, że mógłby w trakcie
przesłuchania nie wytrzymać wymyślnych tortur, a tym samym
zdradzić konspiracyjne tajemnice i przyczynić się do
aresztowania wielu osób, wyrwał się podczas przesłuchiwania z
rąk oprawców i wyskoczył z trzeciego piętra, ponosząc
śmierć na miejscu.
Bibliografia: "Rybnik. Zarys dziejów miasta od czasów
najdawniejszych do 1980 roku", Katowice 1986, s. 243; M.
Brzost "Rybnicki Inspektorat Armii Krajowej", Katowice
1995, s. 57,58,104,106; L. Musiolik "Rybniczanie słownik
biograficzny", Rybnik 2000, s. 105; "Księga
Pamiątkowa Państwowego Gimnazjum i Liceim w Rybniku 1922-1947",
1947 r., s. 34; J. Musioł "Ślązacy", Katowice 1987,
s. 246, 282; "Ziemia rybnicko-wodzisławska", red. J.
Ligenzy, Katowice 1970, s. 274.
MALCHERCZYK
FRANCISZEK,
Więzień w KL Auschwitz, w KL Dachau, w KL Majdanek.
Urodzony 20.10.1897 r., mieszkaniec Rybnika, pracownik umysłowy,
członek POW Górnego Śląska, były powstaniec - uczestnik
trzech powstań śląskich. W czasie okupacji hitlerowskiej był
żołnierzem organizacji konspiracyjnej ZWZ. Aresztowany 21.05.1940
r., skazany na pobyt w KL Auschwitz, następnie przekazany do KL
Dachau i dalej do KL Majdanek gdzie zginął 15.03.1945 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 105; "Ziemia rybnicko-wodzisławska",
pod red. J. Ligenzy Katowice 1970, s. 188, 214; L. Musiolik
"Od Związku Powstańców Śląskich do Związku
Kombatantów RP", s. 37; Zbiory J. Delowicza; W zachowanych
dokumentach PMA-B nie figuruje.
MALCHEREK FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Cieszynie, w Rawiczu, w KL Buchenwald, w
KL Gross-Rosen.
Urodzony 4.10.1904 r. w Wierzniowicach na Zaolziu, mieszkaniec
Pszowa pow. rybnicki. Aresztowany 9.10.1939 r. i wpierw osadzony
w więzieniu w Cieszynie. Z Cieszyna przekazany do więzienia w
Rawiczu, stamtąd do KL Buchenwald, i po pewnym czasie do KL
Gross-Rosen. Z tego ostatniego obozu został zwolniony 10.07.1943
r. Zmarł w 1966 r. w Pszowie, gdzie się osiedlił po powrocie z
obozu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza, skor. 10.
MALINOWSKI
WŁADYSŁAW,
Więzień w KL Auschwitz nr 111005.
Urodzony 5.03.1888 r. w Kurniku w woj. poznańskim, syn Juliusza
i Józefy z d. Kruk, mieszkaniec Rybnika. Studiował
architekturę w Lipsku i Heidelbergu. Przed I wojną światową
przybył do Rybnika i podjął pracę w firmie budowlanej
Martiniego w Rybniku. Gdy w okresie plebiscytowym ważyły się
losy Śląska, jako aktywny działacz Związku Polaków, brał
udział w "wymuszaniu" od Niemców najkorzystniejszych
warunków dla Ślązaków i Śląska. Gdy w końcu 1921 r.
dochodzi w Rybniku do tworzenia polskich władz cywilnych,
obejmuje funkcję architekta miejskiego oraz członka Rady Miasta.
W następnych latach, po unormowaniu się spraw polityczno-społecznych
w Rybniku, odkupił udziały w firmie Martiniego zostając w ten
sposób właścicielem przedsiębiorstwa. Dziełem firmy jest
wiele obiektów budowanych w Rybniku. W czasie okupacji
hitlerowskiej był żołnierzem organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK.
Aresztowany 12.02.1943 r., wywieziony został do KL Auschwitz, a
po okresie śledztwa przekazany 16.03.1943 r. i zarejestrowany
jako więzień nr 111005. Zachorował na tyfus i zmarł 2.04.1943
r. w tym obozie. Według wystawionego aktu zgonu, potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 13:15, określenie
przyczyny zgonu to "rozedma płuc przy osłabionym sercu".
Bibliografia: A. Mrowiec "Z dziejów okupacji hitlerowskiej
w rybnickiem", wyd. Katowice 1958, s. 25; "Rybnik.
Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980 roku",
Katowice 1986, s. 243, 244; L. Musiolik "Rybniczanie
słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 107; I. Pająk
"Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia
Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 308; J.
Klistała "Działacze rybnickiego ZWZ/AK w obozach
koncentracyjnych cz. II", Bielsko-Biała 2003, s. 135.
MAŁACHOWSKI
RYSZARD,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 9.06.1908 r. w Rybniku, syn Hermana i Teresy z d.
Dzierżawa, mieszkaniec Rybnika. Po aresztowaniu
przetransportowany do KL Auschwitz gdzie zginął 9.09.1942 r.
Według wystawionego aktu zgonu nr 29927/1942 - potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 7:50, określenie
przyczyny zgonu to "Herzschwäche bei Grippe" (niewydolność
serca przy grypie).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
661; PMA-B "Księga zgonów", t. 20, s. 1369, nr id.
28195.
MANDRYSZ JÓZEF,
Więzień w KL Auschwitz nr 15091.
Urodzony 11.09.1881 r. w Stassfurcie w Westfalii. Przebywając w
Westfalii, był założycielem Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół".
W 1911 r. powrocił na Śląsk - osiedlił się w Rybniku, gdzie
otworzył zakład rzemieślniczy. Był współorganizatorem POW
Górnego Śląska w powiecie rybnickim, powstańcem, działaczem
plebiscytowym - w Polskim Komitecie Plebiscytowym w powiecie
rybnickim. Z chwilą rozpoczęcia się okupacji hitlerowskiej,
ukrywał się przed poszukującymi go Niemcami - wpierw wyjechał
do Niemiec, a następnie na Śląsk Cieszyński. Został jednak
aresztowany w marcu 1941 r. i przesłany do KL Auschwitz, gdzie
był zarejestrowany 17.04.1941 r. jako więzień nr 15091.
Zginął w tym obozie 4.01.1944 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców
Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; L. Musiolik
"Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.
107.
MAŃDA
WOJCIECH,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 7.01.1894 r., rolnik ze wsi Świerszczyniec pow.
rybnicki. Były powstaniec - uczestnik trzech powstań śląskich,
członek Związku Powstańców Śląskich. W okresie okupacji
hitlerowskiej członek organizacji konspiracyjnej ZWZ.
Aresztowany w grudniu 1943 r. był więziony w Pszczynie a
następnie przewieziony do KL Auschwitz. Zmarł w obozie 18.01.1945
r. tuż przed ewakuacją więźniów przed zbliżającymi się
wojskami radzieckimi.
Bibliografia: M. Brzost "Rybnicki Inspektorat Armii Krajowej",
Katowice 1995, s. 21; W zachowanych dokumentach PMA-B nie
figuruje.
MAŃKA JAN,
Więzień w KL Dachau.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki, nauczyciel. Aresztowany w
pierwszym okresie okupacji hitlerowskiej, został przekazany do
KL Dachau. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie,
przeżył i odzyskał wolność.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
MAŃKA PAWEŁ,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Jejkowic k.Rybnika. Aresztowany w pierwszym okresie
okupacji hitlerowskiej, przekazany został do obozu
koncentracyjnego. Brak informacji o nazwie obozu w jakim
przebywał. Udało mu się przeżyć w obozie i wrócił do domu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B
oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
MARCINEK JAN,
Więzień więzienia w Raciborzu, w KL Auschwitz nr 171329, w KL
Mauthausen.
Urodzony 1.09.1873 r. w Lubomi k.Wodzisławia Śl. pow. rybnicki,
robotnik. Członek POW Górnego Śląska, były powstaniec -
uczestnik trzeciego powstania śląskiego. Aresztowany 5.04.1943
r. za pomoc jeńcom wojennym. Więziony w Raciborzu, następnie
od 24.12.1943 r. zarejestrowany w KL Auschwitz jako więzień nr
171329. Transportem zbiorowym 27.11.1944 r. przekazany do KL
Mauthausen. Zmarł z wycieńczenia po powrocie z obozu do domu
dnia 3.12.1945 r.
Bibliografia: M. Brzost "Rybnicki Inspektorat Armii Krajowej",
Katowice 1995, s. 21; I. Pająk "Mieszkańcy Śląska,
Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz",
Katowice 1998, s. 448; Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Karola Kozuba), skor. 7.
MARCISZ
WILHELM,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Auschwitz, w Gross-Rosen.
Urodzony 8.06.1915 r. w Boguszowicach k.Rybnika, gdzie
uczęszczał do szkoły powszechnej a następnie chodził do
rybnickiego gimnazjum, zdając maturę w 1937 r. Był harcerzem
XVII Drużyny Harcerskiej im. Karola Chodakiewicza w
Boguszowicach, zaś w gimnazjum należał do IV Drużyny
Harcerskiej im. Henryka Sienkiewicza w Rybniku. Ciężka sytuacja
materialna rodziców nie pozwoliła mu na dalsze studia, więc
podjął pracę w starostwie rybnickim. Po przeszkoleniu w szkole
oficerskiej - chorąży WP. Uczestniczył w kampanii wrześniowej
1939 r. i dostał się do niewoli niemieckiej w rejonie Lwowa.
Umieszczono go w obozie jenieckim na terenie Czech, skąd po roku
wywieziono go na roboty przymusowe do Nadrenii. Po powrocie do
domu pracował w kopalni "Chwałowice" i zaangażował
się w działalność dla organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK.
Zagrożony aresztowaniem, ukrywał się do 17.08.1944 r. gdy
gestapo wpadło na jego trop i został aresztowany. Przez pięć
tygodni przebywał w więzieniu rybnickim, a następnie
przewieziono go do KL Auschwitz. Z tego obozu, dnia 1.12.1944 r.
został wywieziony do KL Gross-Rosen. Ostatnią wiadomość
przesłał do rodziny w styczniu 1945 r. Zginął w nie
wyjaśnionych okolicznościach.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 107; "Księga Pamiątkowa Państwowego
Gimnazjum i Liceim w Rybniku 1922-1947", 1947 r., s. 34;
Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.
MARCOL
ALOJZY,
Więzień w KL Auschwitz nr 46154.
Urodzony 12.12.1892 r. w Krostoszowicach k.Wodzisławia Śl., syn
Jana i Karoliny z d. Orszulik, mieszkaniec miejscowości Mszana k.Jastrzębia
Zdroju pow. rybnicki. Aresztowany w okresie okupacji
hitlerowskiej i przekazany do KL Auschwitz¸ gdzie zarejestrowano
go 8.07.1942 r jako więźnia nr 46154. Zginął w tym obozie 31.07.1942
r. Według wystawionego aktu zgonu nr 17723/1942 - potwierdzonego
przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 20:30, określenie
przyczyny zgonu to "akuter Magendarmkatarrh" (ostry
katar/nieżyt żołądkowo-jelitowy).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
196; PMA-B "Księga zgonów", t. 12, s. 1215, nr id.
16203.
MARCOL JÓZEF,
Więzień więzienia w Kluczborku, w KL Auschwitz nr 166873, w KL
Gross-Rosen, w KL Dachau.
Urodzony 17.11.1900 r. w Moszczenicy k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki, syn Jana, mieszkaniec Moszczenicy. Z zawodu był
palaczem kotłów przemysłowych, a od siedemnastego roku życia
pracował jako palacz kotłów w kop. "Emma" w Radlinie.
Były powstaniec - brał udział w trzecim powstaniu śląskim.
Uczestniczył w kampanii wrześniowej w 1939 r. w Tarnowie i
dostał się do niewoli - wrócił do domu pod koniec 1939 r.
Zaraz na początku 1940 r. wysłany został przez Arbeitsamt na
roboty przymusowe do Linz w Austrii. Tam, w wielkim skupisku
Polaków, był współorganizatorem organizacji konspiracyjnej.
Na podstawie donosu został wraz z kolegami aresztowany 23.09.1943
r. Wpierw przebywał w więzieniu w Kluczborku, następnie
przekazano go do KL Auschwitz i zarejestrowano 27.12.1943 r. jako
więźnia nr 166873. Z KL Auschwtz przeniesiono go do KL Gross-Rosen,
a po jakimś czasie przekazany został do KL Dachau. Doczekał
się wyzwolenia przez wojska amerykańskie 29.04.1945 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją Teresa
Marcol), skor. 4.
MARCOL KAROL,
Więzień więzienia w Rybniku.
Mieszkaniec Żor pow. rybnicki, były powstaniec - uczestnik
powstań śląskich. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji
hitlerowskiej przetrzymywany był w więzieniu w Rybniku skąd po
jakimś czasie został zwolniony. Nieznane są jego dalsze losy.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
MARCOL WIKTOR,
Więzień obozu w Gratz - Austria.
Urodzony 26.07.1901 r. w Gołkowicach k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki, mieszkaniec Moszczenicy k.Jastrzębia Zdroju. Były
powstaniec - uczestnik trzeciego powstania śląskiego. Został
aresztowany 5.12.1943 r. i przekazany do obozu pracy o
zaostrzonym rygorze w miejscowości Gratz w Austrii, gdzie był
zatrudniony w kamieniołomach. Zginał na początku 1945 r.
trafiony przy pracy odłamkiem bomby podczas nalotu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją -
informacją Pawła Gleńska), skor. 4.
MAREK JÓZEF,
Więzień w KL Auschwitz nr 114719, w KL Sachsenhausen.
Urodzony 9.03.1904 r. w Leszczynach pow. rybnicki. Aresztowany 12.02.1943
r., został przekazany do KL Auschwitz i na okres śledztwa
umieszczony w bloku 2a. Po śledztwie skazany na pobyt w obozie i
zarejestrowany w obozowej ewidencji dnia 12.04.1943 r. jako
więzień nr 114719. Następnie przeniesiony do KL Sachsenhausen.
Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie przeżył i
doczekał się wyzwolenia obozu przez wojska amerykańskie w dniu
22.04.1945 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
321.
MARGICIOK JAN pseud.
August, Mazur, Mały, Dymitrow, Skowronek, Hans Joeschke,
Więzień więzienia w Rybniku, w Katowicach.
Urodzony 10.07.1915 r. w Kokoszycach k. Wodzisławia Śl., syn
Franciszka i Magdaleny z d. Bayer, mieszkaniec Rydułtów pow
rybnicki. Od dzieciństwa wykazywał zamiłowanie do pracy
społecznej. Podharcmistrz Hufca ZHP w Rydułtowach. W 1940 r. (mimo
kalectwa po wypadku jakiemu uległ w dzieciństwie) przeszedł
szkolenie wojskowe i podjął działalność konspiracyjną jako
żołnierz ZWZ. Początkowo wykonywał obowiązki kuriera w tej
organizacji, a następnie dostał polecenie zorganizowanie
wywiadu.
Utworzenie siatki wywiadowczej dawało możliwość zdobywania
cennych informacji o ruchach wojsk niemieckich, ich
rozmieszczeniu oraz rodzaju produkcji w niemieckich zakładach
zbrojeniowych. W lutym 1941 r. został aresztowany, ale udało mu
się zbiec podczas transportu z Rybnika do Katowic. Musiał się
ukrywać, lecz po przedostaniu się na Zaolzie nadal prowadził
działalność konspiracyjną. W wyniku zdrady, został
aresztowany 26.01.1943 r. i przewieziony na gestapo w Katowicach
gdzie poddany został długotrwałym przesłuchaniom. Następnie,
w grupie 71 osób został przewieziony 29.11.1943 r. do KL
Auschwitz - i tam rozstrzelany 29.11.1943 r. Według wystawionego
aktu zgonu nr 33212/1943 - potwierdzonego przez lekarza obozowego,
zmarł o godz. 17:49, określenie przyczyny zgonu to "plötzlicher
Herztod" (nagły zawał serca).
Bibliografia: "Rybnik. Zarys dziejów miasta od czasów
najdawniejszych do 1980 roku", Katowice 1986, s. 241, 243; M.
Brzost "Rybnicki Inspektorat Armii Krajowej", Katowice
1995, s. 27, 48, 54-58, 76-78, 83, 101-108, 116,117,119,123; I.
Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia
Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 699; J.
Musioł "Ślązacy", Katowice 1987, s. 246, 255; "Ziemia
rybnicko-wodzisławska", red. J. Ligenzy, Katowice 1970, s.
276; PMA-B "Księga zgonów", t. 23, s. 212, nr id.
63487.
MARIKITOŃ
KAROL,
Więzień w KL Mauthausen-Gusen.
Mieszkaniec Żor pow. rybnicki, urzędnik magistracki w Żorach.
Aresztowany został 1.05.1940 r. i przekazany do KL Mauthausen-Gusen
gdzie zginął 6.12.1940 r. Brak innych informcji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
MARSZOLIK FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Wodzisławiu, w KL Dachau, w KL Mauthausen-Gusen
nr 3028.
Urodzony 2.12.1889 r. w Biertułtowach k.Rybnika, mieszkaniec
Biertułtów. Jeszcze przed pierwszą wojną światową pracował
jako górnik w kopalniach: w Niewiadomiu, Rydułtowach, i
Niedobczycach. Ożenił się w 1914 r. z Agnieszką z d. Kuban.
Po pierwszej wojnie światowej włączył się do pracy
propagandowej na rzecz plebiscytu. Stanowił postrach dla
bojówkarzy niemieckich. Był pierwszym dyrygentem Chóru "Słowiki"
w Biertułtowach. Członek POW Górnego Śląska, były
powstaniec - uczestnik trzech powstań śląskich. W trzecim
powstaniu był dowódcą 3 baonu 5 pułku rybnickiego. Po
podziale Górnego Śląska na część polską i niemiecką był
urzędnikiem celnym w Knurowie. Przed 1939 r. pracował w Hucie
"Silesia" w Rybniku. W sierpniu tegoż roku pełnił
służbę w Obronie Narodowej w Rybniku. We wrześniu
przemieszczając się do granicy wschodniej - przedostał się do
Rumunii. W październiku wrócił do Biertułtów i już 4.11.1939
r. został aresztowany. Przetrzymywany był w więzienia w
Wodzisławiu Śl., gdzie podczas przesłuchań poddawany był
okrutnym torturom. Następnie, przekazano go do KL Dachau. Po
krótkim pobycie w tym obozie, trafił do KL Mauthausen-Gusen i
został zarejestrowany jako więzień nr 3028. Zginął w tym
obozie 27.06.1941 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Agnieszki Marszolik).
MARTINUS ANTONI,
Więzień w KL Oranienburg.
Mieszkaniec Suminy pow. rybnicki. Aresztowany już w pierwszym
miesiącu okupacji hitlerowskiej tj. 30.09.1939 r. i przekazany
do KL Oranienburg gdzie zginął 3.05.1945 r. Brak innych
informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
MASANCZYNKA,
Więzień KL Buchenwald
Mieszkaniec Knurowa pow. rybnicki, pracownik umysłowy -
urzędnik. Aresztowany w pierwszym dniu okupacji hitlerowskiej i
przekazany do KL Buchenwald gdzie zginął. Brak innych
informacji o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
MASŁOWSKA GERTRUDA,
Więźniarka w KL Auschwitz nr 38423, w KL Ravensbrück nr 55839.
Urodzona 7.03.1908 r. w Żorach, córka Teofila i Marty z d.
Herok, mieszkanka Żor pow. rybnicki. Po ukończeniu ośmiu klas
szkoły powszechnej pomagała rodzicom w gospodarstwie rolnym.
Zawarła związek małżeński w 1927 r. W okresie okupacji
hitlerowskiej razem z mężem zaangażowana była w
działalność dla organizacji konspiracyjnej - pełniła
funkcję łączniczki, od grudnia 1939 r. pomagała znajdować
schronienie ukrywającym się Polakom. Aresztowana 12.02.1043 r.,
przekazana została do KL Auschwitz gdzie wpierw przebywała w
czasie śledztwa w bloku 2a, a następnie skierowana 16.03.1943 r.
na pobyt w obozie jako więźniarka nr 38423. 14.08.1944 r.
przetransportowana do KL Ravensbrück i zarejestrowana jako
więźniarka nr 55839. Mimo ciężkich warunków jakie panowały
w obozie przeżyła i doczekała się wyzwolenia obozu przez
wojska amerykańskie w dniu 29.04.1945 r. Powróciła do domu, a
po rekonwalescencji podjęła pracę w Zakładzie Gospodarki
Komunalnej i Mieszkaniowej.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
541; PMA-B Ankieta z dn. 11.07.1991 r. (sygn. Mat./16557, nr inw.
172044; J. Delowicz "Żory - ludzie i wydarzenia", rok
1999, s. 95; Zbiory J. Delowicza, segr. II.
MASŁOWSKI
KAROL pseud. Filhauer,
Więzień w KL Auschwitz nr 114722.
Urodzony 1.01.1904 r. w Podlesiu Pszczyńskim, syn Jana i
Wiktorii z d. Machulec, mieszkaniec Żor pow. rybnicki. Po
ukończeniu szkoły powszechnej, rozpoczął pracę od 2.10.1917
r. do 1930 r. w odlewni żeliwa w Hucie "Pawła" w
Żorach, a jednocześnie uczęszczał do trzyletniej szkoły
zawodowej. Członek Towarzystwa Śpiewu "Feniks". Był
bardzo zaangażowany podczas akcji plebiscytowej, brał udział w
drugim i trzecim powstaniu śląskim. W trzecim powstaniu
śląskim walczył w 6 kompanii II baonu 13 pułku powstańczego
Żory pod dowództwem Nikodema Sobika - został ranny. Odznaczony
Śląskim Krzyżem Powstańczym. Dnia 1.02.1930 r. zawarł
związek małżeński z Gertrudą z d. Kieczka. W tymże 1930 r.
otworzył własny warsztat usługowo-reperacyjny maszyn
rolniczych (warsztat ten prowadził do czasu aresztowania). Od
grudnia 1939 r. do lutego 1943 r. kierownik "Opieki
Społecznej" w żorskiej placówce ZWZ/AK. Organizował
pomoc dla rodzin, których członkowie zginęli lub doznali
innych represji ze strony okupanta, udzielał także pomocy
ukrywającym się przed okupantem. Aresztowany dnia 12.02.1943 r.
i przekazany do KL Auschwitz, a na okres śledztwa osadzony w
bloku 2a. Po zakończonym śledztwie przekazany na pobyt w obozie
i zarejestrowany 12.04.1943 r. jako więzień nr 114722.
Przebywał w tym, obozie do ostatnich dni jego funkcjonowania.
Został wyzwolony przez Armię Radziecką
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
321; J. Delowicz "Żory - ludzie i wydarzenia", rok
1999, s. 95; PMA-B List obozowy z dn. 25.05.1944 r. (zespół:
Listy obozowe - oryginały, tom 62, sygn. D-AuI-1/9092, nr inw.
175987); Zbiory J. Delowicza, segr. II.
MATEJA
TEODOR,
Więzień w KL Mauthausen.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki, były powstaniec -
uczestnik powstań śląskich. Aresztowany w pierwszych dniach
okupacji hitlerowskiej, przekazany został do KL Mauthausen.
Nieznane są dalsze jego losy.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece
wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
MATULA TEOFIL,
Więzień więzienia w Katowicach.
Mieszkaniec Szczygłowic k.Knurowa pow. rybnicki. Aresztowany w
trzecim roku trwania okupacji hitlerowskiej, przekazany został
do więzienia w Katowicach i tam dnia 11.06.1943 r. po wyroku
sądu doraźnego - zgilotynowany.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
MATUSIAK JÓZEF,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony w 1902 r., nauczyciel, a następnie kierownik szkoły w
Bziu Zameckim k.Jastrzębia Zdroju pow. rybnicki. Aresztowany w
początkowym okresie okupacji hitlerowskiej przekazany został do
KL Auschwitz gdzie zginął.
Bibliografia: S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy
polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga
Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 80; W zachowanych
dokumentach PMA-B nie figuruje.
MATUSZEK WINCENTY,
Więzień w KL Auschwitz nr 7544.
Urodzony 21.03.1887 r. w Pszowie pow. rybnicki. Były powstaniec
- uczestnik powstań śląskich. Aresztowany w Rydułtowach za to,
że był przedwojennym działaczem społecznym i aktywnym
powstańcem śląskim. Przekazany do KL Auschwitz, zarejestrowany
został 18.12.1940 r. jako więzień nr 7544. Zwolniony z obozu
16.05.1941 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
64; PMA-B Ankieta z dn. 4.06.1976 r. (sygn. Mat./11204, nr inw.
162707); Zbiory J. Delowicza.
MATUSZCZYK ANTONI,
Więzień obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkaniec Rybnika. Aresztowany w drugiej połowie 1942 r.,
osadzony w obozie przejściowym w Lyskach. Brak innych informacji
o tym więźniu.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.
MAZANEK ALEKSANDER,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Urodzony 13.05.1921 r., mieszkaniec Rybnika. Uczeń rybnickiego
gimnazjum - zdał maturę tuż przed wybuchem drugiej wojny
światowej w 1939 r. W okresie okupacji hitlerowskiej
zaangażował się w działalność ruchu oporu, za co został
aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym - nieznana nazwa
obozu. Zginął w tym obozie 17.12.1941 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 109.
MAŻEWSKI
WŁADYSŁAW,
Jeniec Oflagu w Murnau.
Urodzony 6.09.1896 r. w Stanisławowie, major Wojska Polskiego.
Od 1914 r. służył w Legionach. W okresie międzywojennym był
oficerem zawodowym WP. W maju 1939 r. skierowany na stanowisko
dowódcy I batalionu 75 Pułku Piechoty i dowodcy Oddziału
Wydzielonego Rybnik, w skład którego wchodził również
batalion Obrony Narodowej. Dowodził obroną Rybnika 1.09.1939 r.
Pod Tomaszowem Lubelskim został ranny, dostał się do
niemieckiej niewoli i osadzony został w oflagu C II A w Murnau
gdzie przebywał do zakończenia wojny 1945 r. Po wyzwoleniu
obozu przez wojska alianckie, służył do 1948 r. w Poskich
Siłach Zbrojnych na Zachodzie, a następnie wrócił do kraju. W
1951 r. osiedlił się na stałe w Gliwicach. Zmarl 11.05.1980 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny",
Rybnik 2000, s. 109; Zbiory J. Delowicza.
MENCEL JERZY,
Więzień w KL Auschwitz nr 7539.
Urodzony 9.06.1917 r. w Rybniku. Aresztowany w drugim roku
trwania okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Auschwitz gdzie
zarejestrowany był w obozowej ewidencji dnia 18.12.1940 r. jako
więzień nr 7539. Brak innych informacji o losie tego więźnia.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia,
Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s.
64; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.
MENCEL MICHAŁ,
Więzień w KL Dachau, w KL Mauthausen-Gusen.
Mieszkaniec gminy Pstrążna w pow. rybnickim. Aresztowany 15.04.1940
r. przekazany do KL Dachau, a następnie przeniesiony do
Mauthausen-Gusen gdzie pracował w kamieniołomach. Dzięki
staraniom żony o jego uwolnienie, zwolniony z obozu 25.11.1940 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece
wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
MENCNER AUGUSTYN,
Więzień więzienia w Raciborzu.
Urodzony 7.05.1903 r. w Gołkowicach k.Jastrzębia Zdroju pow.
rybnicki, mieszkaniec Godowa k.Jastrzębia Zdroju, z zawodu
murarz. Był członkiem POW Górnego Śląska, uczestnik drugiego
i trzeciego powstania śląskiego. W trzecim powstaniu, walczył
w 9 kompanii 14 pp wodzisławskiego pod dowództwem kompanijnego
Józefa Balcara. Był współzałożycielem Towarzystwa
Gimnastycznego "Sokół" w Gołkowicach. Po podziale
Górnego Śląska w 1922 r., pracował w swoim zawodzie i
pomagał matce w gospodarstwie. Był członkiem Związku
Powstańców Śląskich pełniąc w nim stanowisko sekretarza. Za
zasługi w powstaniach otrzymał Śląski Krzyż Powstańczy.
Dnia 1.09.1939 r. uchodził na wschód i zawędrował do Tręboli,
skąd powrócił do domu 11.11.1939 r. W zimie 1940 r. w domu
wśród kobiet które przyszły skubać pierze, opowiadał o tym
co widział i co przeżywał podczas wojny Polsko-Niemieckiej.
Wypowiedział też zdanie, że Hitler wojnę przegra a Rosjanie
przyjdą do Polski. Jedna z kobiet przekazała tę informację
policji, skutkiem czego został oskarżony o sianie propagandy
antyhitlerowskiej. Otrzymał wyrok i przebywał za to w
więzieniu w Raciborzu przez sześć miesięcy. Po powrocie z
więzienia pracował jako murarz w Łabędach aż do wyzwolenia
tj. do 2.05.1945 r. Po wojnie był długoletnim naczelnikiem
gminy w Godowie. Posiadał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (kserokopia z relacją
Augustyna Mecnera), skor. 4.
MĘŻYK JÓZEF,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Rybnika-Ligoty. Aresztowany w pierwszych dniach
okupacji hitlerowskiej, przekazany został do obozu
koncentracyjnego, gdzie zginął mając 46 lat. Brak
dokładniejszych informacji w jakim obozie przebywał.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B
oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.
|
webmajster - Gabriela Bonk bibliofilur@poczta.onet.pl |
