Jerzy Klistała: Martyrologium mieszkańców Ziemi Rybnickiej, Wodzisławia Śl., Żor, Raciborza w latach 1939-1945 Słownik Biograficzny - nazwiska na literę D Kontakt z Autorem: jerzy2212@interia.pl

Dadaczyński Jerzy, Dajerling Jan, Dalgiewicz Stefan, Danel Franciszek (Wilhelm), Danel Franciszek, Danielska Anda Z D. Donie, Dąbrowa Antoni, Dąbrowa Jan, Dec Józef, Dejas Andrzej, Dejas Elżbieta Z D. Mrzyk, Dejas Józef, Delowicz Józef, Depta Franciszek, Depta Franciszek, Depta Jan (Ojciec), Depta Jan, Derwisz Władysław, Długi Stanisław, Dobrowolski Tadeusz, Domin Agnieszka, Domin Franciszek, Domin Jan, Domin Marianna Z D. Matuszyński, Donie Jerzy, Donie Maria Z D. Kirkiewicz, Drapiewski Teodor Kś., Dreja Walenty, Drewniok Alfons, Drobik Robert, Dronszczyk Emil, Drozdowski Jan, Drozdowski Teodor, Drzymała Józef, Dubiel Antoni, Dubiel Franciszek, Dubiel Franciszka Z D. Dyrda, Duda Augustyn, Duda Czesław, Duda Erwin Ks., Duda Józef, Duda Józef, Duda Karol, Duda Maria, Duda Roman, Dudacy Józef, Dudacy Józef, Dudek Emil, Dudek Łucjan, Dworniczek Władysław, Dyba Domicela Z D. Herman, Dyja Franciszek, Dyja Jan, Dyja Marianna Z D. Gruszka, Dyjas Franciszek, Dykacz Roman, Dyrszka Marian, Dzierżęga Alfred, Dzięciołowski Stefan, Dziwoki Franciszek, Dziwoki Franciszek, Dziwoki Joanna Z D. Steier, Dziwoki Joanna Z D. Steuer, Dziwoki Józef, Dzwigal Karol, Dzwigal Roman, Dzwigal Tekla Z D. Rybczyńska,

DADACZYŃSKI JERZY,
Więzień w KL Auschwitz.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w początkowym okresie okupacji hitlerowskiej, przekazany został do KL Auschwitz. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.

DAJERLING JAN,
Więzień obozu przejściowego w Nieborowicach.
Urodzony w 1899 r., mieszkaniec Knurowa pow.rybnicki. Kierownik placówki straży granicznej. Po aresztowaniu w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej, przetransportowany został do obozu koncentracyjnego w pobliżu Rybnika (powstałego w 1939 r. po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Polski) a usytuowanego w lesie między Krywałdem - Nieborowicami - Pilchowicami. W tym obozie został rozstrzelany i pochowany we wspólnej mogile w Pilchowicach.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

DALGIEWICZ STEFAN,
Więzień w KL Auschwitz nr E-5428.
Urodzony 15.12.1922. r. w Rybniku. Aresztowany w pierwszej połowie 1943 r. przekazany został do KL Auschwitz i zarejestrowany w lipcu 1943 r. w obozowej ewidencji jako więzień (wychowawczy - Erziehungshäftling) nr E-5428. (nazwisko tego więźnia figuruje w spisie chorych więźniów obozu KL Auschwitz III-Monowitz tzw. "Buna" - w szpitalu obozowym na Bunie przebywał od 30.08.-5.09.1943 r.). Wypisany 5.09.1943 r. do transportu - do innego obozu. Brak informacji o dalszym losie tego więźnia.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 939; Buna Qurantäne-liste, tom 1, s. 63, sygn. D-AuIII-3/1. nr inw. 31968 PMA-B.

DANEL FRANCISZEK (WILHELM),
Więzień w KL Auschwitz nr 114658, w KL Sachsenhausen nr 76067.
Urodzony 13.08.1920 r. w Rybniku, mieszkaniec Popielowa pow. rybnicki. Wykształcenie średnie górnicze. Do 1939 r. pracował w Hucie "Silesia" w Paruszowcu. Po rozpoczęciu okupacji hitlerowskiej, wpierw wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec, a następnie aresztowany w lutym 1943 r. i przekazany do KL Auschwitz gdzie zarejestrowany został w obozowej ewidencji dnia 12.04.1943 r. jako więzień nr 114658. Po jakimś czasie przeniesiony do KL Sachsenhausen i tam zarejestrowany jako więzień nr 76067. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność w dniu 22.04.1945 r. Po zakończeniu okupacji w 1945 r. pracował w Milicji Obywatelskiej w Rybniku w stopniu kapitana. Był radnym MRN w Rybniku. Zmarł nagle 27.04.1988 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 319; Zbiory J. Delowicza.

DANEL FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Katowicach, w KL Dachau.
Urodzony 7.06.1898 r. w Radlinie pow. rybnicki. Pracował jako ślusarz w koksowni w Radlinie. Były powstaniec - brał udział w trzech powstaniach śląskich. W trzecim powstaniu był członkiem załogi pociągu pancernego "Piorun", walczącego pod Górą św. Anny. Na początku okupacji nadal pracował w koksowni w Radlinie. Aresztowany 13.10.1939 r. pod zarzutem udziału w powstaniach śląskich, więziony pół roku w więzieniu w Katowicach a następnie przekazany do KL Dachau. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność - wyzwolony przez wojska amerykańskie 29.04.1045 r. Niestety nie wrócił do domu, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach na terenie Niemiec.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (w oparciu o relację Wilhelma Danela - syna), skor. 3.

DANIELSKA ANDA z d. DONIE,
Więźniarka w KL Auschwitz.
Urodzona 23.12.1899 r. w Charkowie (Rosja), córka Jerzego i Marii z d. Kirkiewicz, mieszkanka Rybnika. Po aresztowaniu w okresie okupacji hitlerowskiej, przekazana została do KL Auschwitz. Zginęła 26.12.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 36547/1943 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarła o godz. 12:00, określenie przyczyny zgonu to "akuter Magendarmkatarrh" (ostry nieżyt/katar żołądkowo-jelitowy).
Bibliografia: PMA-B "Księga zgonów", t. 25, s. 531, nr id. 66792.

DĄBROWA ANTONI,
Więzień w KL Buchenwald, w KL Mauthausen, w KL Linzert, w KL Dachau.
Mieszkaniec Niewiadomia pow. rybnicki. Aresztowany w Rybniku w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej (5.09.1939 r.), przekazywany był kolejno do różnych obozów - do KL Buchenwald, KL Mauthausen, KL Linzert, KL Dachau. W tym ostatnim obozie zginął 28.06.1941 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje..

DĄBROWA JAN,
Więzień obozu - brak informacji dot. nazwy obozu.
Mieszkaniec wioski Radoszowy w pow. rybnickim. Aresztowany w początkowym okresie okupacji hitlerowskiej, przekazany został do obozu koncentracyjnego. Brak jest niestety informacji o nazwie obozu w jakim przebywał i w którym zginął.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

DEC JÓZEF,
Więzień więzienia w Rychwałdzie.
Urodzony 10.03.1893 r., był nauczycielem w Pszowie pow. rybnicki. W okresie okupacji hitlerowskiej zaangażował się w działalność konspiracyjną w organizacji ZWZ/AK. Aresztowany w styczniu 1943 r. w Orłowej na Zaolziu, zginął w czerwcu 1943 r. w Rychwałdzie.
Bibliografia: S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 45.

DEJAS JÓZEF,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 25.03.1876 r. w Łaziskach Średnich k.Mikołowa Górny Śląsk, syn Andrzeja i Elżbiety z d. Mrzyk, mieszkaniec Czerwionki k.Rybnika. Aresztowany w okresie okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Auschwitz gdzie zginął 18.07.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 25245/1943 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 8:30, określenie przyczyny zgonu to "Bronchopneumonia" (zapalenie płuc i oskrzeli).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 1124; PMA-B "Księga zgonów", t. 17, s. 1233, nr id. 58676.

DELOWICZ JÓZEF,
Więzień w KL Flossenburg.
Mieszkaniec Niedobczyc pow. rybnicki. W pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej skierowany do robót przymusowych w Bockwitz. Zdezerterował i starał się przedostać na zachód, lecz został zatrzymany przez straż graniczną i przekazany do KL Flossenburg. W tym obozie był poddawany pseudomedycznym zabiegom, skutkiem czego nawet po odzyskaniu wolności odczuwał poważne dolegliwości zdrowotne.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

DEPTA FRANCISZEK,
Więzień w KL Auschwitz nr 5920.
Urodzony 18.07.1899 r. w Turzy k.Raciborza. Aresztowany w początkowym okresie okupacji hitlerowskiej, przekazany został do KL Auschwitz i zarejestrowany 8.10.1940 r. jako więzień nr 5920. Rodzina otrzymała powiadomienie o jego zgonie w dniu 22.12.1940 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; PMA-B Ankieta z 21.09.1954 r. wypełniona przez Marię Depta, wdowę po Franciszku (sygn. Mat./302, nr inw. 42906).

DEPTA FRANCISZEK,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 18.07.1888 r., mieszkaniec Paruszowca k.Rybnika, pracownik PKP w Rybniku. Członek POW Górnego Śląska, były powstaniec - uczestnik powstań śląskich, działacz społeczny. Wpisany już przed wybuchem wojny (w 1939 r.) do "księgi gończej" Sonderfahndungsbuch Polen (strona zarejestrowania 26D), czyli przewidziany przez hitlerowców do likwidacji w pierwszej kolejności. Aresztowany 28.04.1940 r. i skazany na pobyt w KL Auschwitz. Zginął w tym obozie.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s.38; A. Mrowiec "Z dziejów okupacji hitlerowskiej w rybnickiem" wyd. Katowice 1958, s. 30; Zbiory J. Delowicza.

DEPTA JAN (ojciec),
Więzień w KL Buchenwald, w KL Dachau.
Urodzony 29.08.1875 r., mieszkaniec Rybnika-Ligoty. Pracownik umysłowy. Były powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Działacz społeczny, członek Związku Powstańców Śląskich, członek Związku Obrony Kresów Zachodnich. Aresztowany 19.09.1939 r. i przekazany do KL Buchenwald a stamtąd do KL Dachau gdzie zginął 25.10.1942 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 36; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 38; Zbiory J. Delowicza.

DEPTA JAN,
Wiezień w KL Dachau.
Urodzony 4.01.1908 r. w Ligockiej Kuźni k.Rybnika, syn Jana. Działacz harcerski, w okresie okupacji hitlerowskiej członek ruchu oporu. Aresztowany wraz z ojcem 19.09.1939 r. o przekazany do KL Dachau, tam zginął 13.01.1942 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 38

DERWISZ WŁADYSŁAW,
Więzień obozu przejściowego w Lyskach.
Mieszkaniec Rybnika, siostrzeniec Stefanii Kaszubowej-Łęgowskiej. Aresztowany wraz z Kaszubami w drugiej połowie 1942 r. i osadzony w obozie przejściowym Polenlager nr 56 w Lyskach. Brak informacji o jego losie.
Bibliografia: Pamiętnik Stefani Kaszubowej-Łęgowskiej

DŁUGI STANISŁAW,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz nr 172457, w KL Mauthausen nr 117659, w podobozie Melk.
Urodzony 5.10.1900 r. w Wielkopolsce. Członek POW Wielkopolskiego, uczestnik powstania wielkopolskiego, następnie mieszkaniec Rybnika. Przed 1939 r. do czasu aresztowania, pracował na stacji PKP w Rybniku. Od początku okupacji hitlerowskiej zaangażował się w działalność organizacji konspiracyjnej ZWZ/AK. Aresztowany 25.06.1943 r. został przetransportowany do więzienia śledczego (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach. Po śledztwie, przekazany 18.01.1944 r. na pobyt w KL Auschwitz i zarejestrowany jako więzień nr 172457. W styczniu 1945 r. uczestnik "marszu śmierci" z Oświęcimia do Wodzisławia Śl., a stamtąd w transporcie zbiorowym wagonami towarowymi wywieziony do KL Mauthausen gdzie został zarejestrowany jako więzień nr 117659. Po krótkim czasie przeniesiony do podobozu w Melku gdzie zginął na kilka dni przed wyzwoleniem obozu.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 39; I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 450; J. Klistała "Działacze rybnickiego ZWZ/AK w obozach koncentracyjnych", Bielsko-Biała 2002, s. 58, 76, 208; L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; Relacja J. Sobika, jego pamiętnik i wykazy członków ZWZ.

DOBROWOLSKI TADEUSZ
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony ok. 1890 r., profesor Państwowego Gimnazjum w Rybniku. Organizator teatrzyków szkolnych wraz z profesorem Żelawskim (ze szkoły handlowej) - wystawiał sztuki o charakterze patriotycznym. Wspaniały mówca i działacz lewicowy. W okresie okupacji hitlerowskiej bardzo zaangażowany w działalność rewolucyjnego - lewicowego ruchu oporu. Został aresztowany w 1940 r. i przekazany do KL Auschwitz, gdzie zginął w czerwcu 1942 r.
Bibliografia: S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 45; I. Libura "Z dziejów domowych powiatu - gawęda o ziemi rybnickiej", Opole 1984, s. 302, 347; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000", s. 39.

DOMIN AGNIESZKA,
Więźniarka więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz.
Urodzona 9.04.1922 r. w Czerwionce pow. rybnicki, córka Franciszka, zamieszkała w Czerwionce. Do drugiej wojny światowej pracowała w Hucie "Silesia" w Rybniku. W 1940 r. zaangażowała się w działalność konspiracyjną w ZWZ/AK. Aresztowana wraz z ojcem 12.06.1942 r., wpierw była więziona w więzieniu śledczym (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach, a następnie przekazana do KL Auschwitz. Zginęła w tym obozie 2.03.1943 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

DOMIN FRANCISZEK,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz.
Urodzony 18.04.1882 r. w Pawłowicach pow. pszczyński, syn Jana i Marianny z d. Matuszyński, zamieszkały w Czerwionce pow. rybnicki. Górnik z kop. "Dębieńsko", były powstaniec - uczestnik trzech powstań śląskich, działacz plebiscytowy. W okresie okupacji hitlerowskiej członek ruchu oporu - organizacji Rewolucyjny Ruch Oporu. Aresztowany 12.06.1942 r. prawdopodobnie wpierw więziony w więzieniu śledczym (Ersatzpolizeigefängnis) Mysłowice, a po zakończonych przesłuchaniach przekazany do KL Auschwitz. Zginął 7.08.1942 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 21575/1942 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 11:44, określenie przyczyny zgonu to "plötzlicher Herztod" (nagły zawał serca).
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 655; PMA-B "Księga zgonów", t. 15, s. 573, nr id. 20015.

DRAPIEWSKI TEODOR kś.,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Dachau, w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 14.01.1880 r. w Gackach na Pomorzu. Ksiądz, świącenia kapłańskie otrzymał w 1908 r., przez wiele lat był misjonarzem w Brazylii. Wrócił do kraju w 1924 r. Rektor Niższego Seminarium OO. Werblistów w Rybniku. Już w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej, za kazania jakie wygłaszał w języku polskim został aresztowany i wpierw więziony w Rybniku, a następnie przewieziony do KL Dachau. Po kilku miesiącach przekazany był do KL Mauthausen-Gusen a stamtąd ponownie odesłany do KL Dachau gdzie zginął 10.08.1942 r.
Bibliografia: S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 46; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 40; W ocalałej kartotece wieźniów KL Mauthausen nie figuruje.

DREJA WALENTY,
Więzień w KL Dachau, w KL Mauthausen.
Urodzony 10.02.1890 r., mieszkaniec Przyszowic pow. rybnicki, pracownik umysłowy PKP. Były powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Gdy ważyły się losy przyłączenia Górnego Śląska do Polski - aktywny działacz plebiscytowy, członek Związku Obrony Kresów Zachodnich. Aresztowany 16.04.1940 r. i przekazany do KL Dachau, następnie przetransportowany do KL Mauthausen. Zginął w tym ostatnim obozie 26.05.1941 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

DREWNIOK ALFONS,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 31.07.1901 r. w Żernikach k.Gliwic, mieszkaniec Rybnika, pracownik PKP. Były powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Dowódca I kompanii I batalionu Oddziałów Powstańczych w 1939 r. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej, został przesłany do KL Auschwitz. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność. Po zakończonej okupacji w 1945 r. ponownie podjął pracę w PKP, pełnił także wiele funkcji społecznych. Zmarł nagle 6.02.1965 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Od Związku Powstańców Śląskich do Związku Kombatantów RP", s. 37; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 40.

DROBIK ROBERT,
Więzień obozu - brak informacji dot. miejsca.
Mieszkaniec Żor pow. rybnicki, były powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Aresztowany 10.01.1940 r. i przekazany do obozu koncentracyjnego, lecz brak jest informacji do którego. Nieznane są dalsze losy tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W zachowanych dokumentach PMA-B oraz w kartotece więźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

DRONSZCZYK EMIL,
Więzień w KL Auschwitz nr E-1152, w KL Mauthausen nr 59965.
Urodzony 29.04.1920 r. w Świerklanach Górnych k.Żor, mieszkaniec Świerklan Górnych. Aresztowany i przekazany do KL Auschwitz gdzie zarejestrowany został w styczniu 1942 r. jako więzień wychowawczy - Erziehungshäftling nr E-1152. Następnie, przekazany 3.04.1942 r. do KL Mauthausen i tam zarejestrowany jako więzień nr 59965. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność - wyzwolony przez wojska amerykańskie 5.05.1945 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 777; Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

DROZDOWSKI JAN,
Więzień w KL Dachau, w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony w 1902 r. Nauczyciel, po studiach przyrodniczych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Przed drugą wojną swiatową, był nauczycielem w Seminarium Nauczycielskim w Bielsku. Brał udział w kampanii wrześniowej. W okresie okupacji hitlerowskiej aresztowany i przekazany do KL Dachau, a następnie do KL Mauthausen-Gusen, skąd zwolniony był w 1941 r. i od tego czasu ukrywał się w Generalnej Guberni. Od 1950 r. był dyrektorem Liceum Ogólnokształcącego w Żarkach, zaś od 1952 r. dyrektorem Liceum Ogólnokształcącego w Rybniku. Zmarł 9.11.1959 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 42.

DROZDOWSKI TEODOR,
Więzień w KL Mauthausen.
Mieszkaniec Orzepowic k.Rybnika. Aresztowany w 1939 r. - w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Mauthausen. Brak jest dokładniejszych informacji o losach tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

DRZYMAŁA JÓZEF,
Więzień w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 6.11.1896 r., mieszkaniec Ornontowic pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych tygodniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Mauthausen-Gusen, gdzie zginął 1.10.1940 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

DUBIEL ANTONI,
Więzień więzienia w Rawiczu, obozu karnego Nusustrum, w KL Auschwitz nr 48720, w KL Buchenwald nr 8318, w KL Mauthausen nr 17934, w KL Mauthausen-Gusen nr 7115.
Urodzony 21.04.1920 r. w Żorach, syn Franciszka i Franciszki z d. Dyrda, mieszkaniec tejże miejscowości. Po ukończeniu szkoły powszechnej, praktykował jako pracownik biurowy a od maja 1938 do 1.09.1939 r. pracował jako samodzielny księgowy. W dniu 1.09.1939 r. uchodził na wschód do Mościsk (ZSRR), jednak wrócił i 27.09.1939 r. wezwany został do pracy w Magistracie, gdzie pracował do 11.03.1940 r. Zaznaczyć należy, że od początku okupacji uczestniczył w działalności ruchu oporu. W jego mieszkaniu miały miejsce zebrania konspiracyjne, wypożyczano polskie książki, odbywał się nasłuch radiowy komunikatów z Anglii (audycji BBC). Dnia 11.03.1940 r. został aresztowany i przewieziony do więzienia w Katowicach gdzie przebywał do 20.08.1940 r. Z Katowic przekazany 30.08.1940 r. do Wrocławia gdzie przebywał do 28.02.1941 r., 18.09.1941 r. przetransportowany został do więzienia w Berlinie i po osądzeniu przez Volksgericht skazany na osiem lat ciężkiego więzienia. Dnia 30.04.1941 r. przekazany był do Brandenburga. Pod koniec maja 1941 r. kolejny raz przeniesiony do obozu karnego k.Nusustrum w Westfalii nad rzeką Ems. W październiku 1941 r. zachorował, a po wyzdrowieniu 20.03.1042 r. przekazano go napowrót do Brandenburgii. Końcem czerwca 1942 r przeniesiony w transporcie zbiorowym (90 Polaków) do więzienia w Rawiczu, a stamtąd przewieziony do KL Auschwitz i zarejestrowany 18.07.1942 r. w obozowej ewidencji jako więzień nr 48720. Z KL Auschwitz przeniesiony do KL Buchenwald i zarejestrowany jako więzień nr 8318. Dnia 12.12.1942 roku w transporcie zbiorowym (1200 więźniów) przetransportowany był do KL Mauthausen i tam zarejestrowany jako więzień nr 17934, a następnie 15.12.1942 r. przeniesiony do KL Mauthausen-Gusen gdzie otrzymał numer obozowy 7115/48720. Mimo nieludzkich warunków jakie panowały w obozach, w których przebywał, przeżył i doczekał się wyzwolenia obozu przez wojska amerykańskie w dniu 5.05.1945 r.
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 200; Zbiory J. Delowicza, segr. I.

DUDA CZESŁAW,
Więzień więzienia w Norymbergii, w KL Mauthausen-Gusen.
Urodzony 24.08.1920 r. w Radlinie Dolnym pow. rybnicki, mieszkaniec Chwałowic k.Rybnika. W latach 1932-1935 uczeń Państwowego Gimnazjum w Rybniku, harcerz IX Drużyny Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki w Chwałowicach. Po zdaniu matury, studiował, a ukończywszy studia rozpoczął pracę w kop. "Chwałowice" w Chwałowicach. Dnia 1.09.1939 r. zatrzymany został przez hitlerowców i dostał się do więzienia w Norymbergii. Po zwolnieniu z więzienia i powrocie do miejsca zamieszkania rodziców - początkiem 1940 r., zaangażował się w działalność w "Szarych Szeregach". Czynił przygotowania do ucieczki na Węgry, lecz prawdopodobnie przez zdradę, został aresztowany 1.05.1940 r. i więziony w więzieniu w Rybniku, następnie przekazany do KL Dachau, a po sześciu tygodniach przeniesiony do KL Mauthausen-Gusen. Wycieńczony ciężką pracą w kamieniołomach, zmarł 27.11.1941 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 42; Zbiory J. Delowicza (relacja Heleny Duda i Czesława Blanika); W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

DUDA ERWIN ks.,
Więzień więzienia w Cieszynie, w KL Mauthausen-Gusen, w KL Dachau nr 21961.
Urodzony 1.09.1911 r. w Pruchnej pow. cieszyński, syn Karola i Marii, mieszkaniec Radlina Dolnego. Już w szkole powszechnej zaangażowany był w działalność harcerską - zdobywał wszystkie stopnie instruktorskie aż do stopnia harcmistrza. Po ukończeniu gimnazjum w 1931 r. rozpoczął studia teologiczne w Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie, wyświęcony na księdza w 1936 r. Po prymicjach skierowany został jako wikary do Boguszowic pow. rybnicki, a następnie przeniesiony do Radlina. W pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej, prześladowany przez miejscowych renegatów za niepodporządkowanie się zaleceniom gestapo, został przez władze kościelne przeniesiony do Ustronia. W tej miejscowości został aresztowany i przetransportowany do więzienia w Cieszynie a stamtąd przekazany do KL Mauthausen-Gusen. Pod koniec 1941 r. przeniesiony był do KL Dachau i zarejestrowany jako więzień nr 21961. Zmarł w obozie 2.02.1942 r. - na gruźlicę
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Heleny Duda i Czesława Blanika); W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

DUDA JÓZEF,
Więzień więzienia na Pawiaku, w KL Auschwitz, w KL Buchenwald.
Syn Augusta, mieszkaniec Chwałowic k.Rybnika, aresztowany w Warszawie w październiku 1941 r., przetrzymywany był przez jakiś czas na Pawiaku, a następnie przekazany do KL Auschwitz. Po jakimś czasie przetransportowany do KL Buchenwald. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozach, przeżył i odzyskał wolność - wyzwolony przez wojska amerykańskie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Marty Duda i córek), skor. 7; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.

DUDA JÓZEF,
Więzień w KL Mauthausen.
Urodzony 2.03.1911 r. w Chorzowie. Około pięciu lat przed drugą wojną światową był nauczycielem w Lubomi. Został aresztowany w styczniu 1940 r. i przekazany do KL Mauthausen. Zwolniono go z obozu w listopadzie 1940 r. Po wojnie, aż do śmierci w 1961 r. był kierownikiem szkoły w Lubomi.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza(kserokopia z relacją Karola Kozuba).

DUDA ROMAN,
Więzień więzienia w Rybniku, w Katowicach nr 1165, w KL Oranienburg, w KL Neuengamme, w KL Dachau nr 13691.
Urodzony 10.12.1896 r., mieszkaniec Radlina-Obszary pow. rybnicki. Z zawodu instalator rur przemysłowych. Były powstaniec - uczestnik powstań śląskich. Pracował w kop. "Emma" w Radlinie, aż do 13.10.1939 r. kiedy został aresztowany. Zarzucano mu udział w przestępstwie z okresu powstań śląskich. Kilka dni był przetrzymywany w piwnicy Urzędu Gminy w Radlinie, a stamtąd przesłano go do więzienia w Rybniku, potem do Katowic. W więzieniu w Katowicach przebywał do 5.07.1940 (jako nr 1165). Następnie, przetransportowany został do KL Oranienburg, później do KL Neuengamme k.Hamburga, a stamtąd jesienią 1940 r. do KL Dachau gdzie oznaczony był jako więzień nr 13691. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie przeżył i doczekał się wyzwolenia obozu przez wojska amerykańskie w dniu 29.04.1945 r. Po zakończonej okupacji i powrocie do domu, pracował w kop. "Marcel" - do przejścia na emeryturę w 1961 r. Zmarł w 1966 r.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (relacja Elżbiety Brawańskiej z d. Duda), skor. 3; Informacja Stanisława Sachsa z Radlina.

DUDACY JÓZEF,
Więzień w KL Mauthausen.
Mieszkaniec Czerwionki pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych miesiącach okupacji hitlerowskiej i przekazany w czerwcu 1940 r. do KL Mauthausen. Brak bliższych informacji o jego losie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

DUDACY JÓZEF,
Więzień w KL Dachau.
Mieszkaniec Rydułtów pow. rybnicki. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Dachau. Mimo ciężkich warunków jakie panowały w obozie, przeżył i odzyskał wolność - wyzwolony 29.04.1945 r. przez wojska amerykańskie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

DUDEK EMIL,
Więzień w KL Dachau, w KL Mauthausen 7491(5063).
Urodzony 14.03.1888 r. w Brzeziu k.Raciborza, mieszkaniec Rybnika. Sekretarz Inspektoratu Szkolnego w Rybniku w latach międzywojennych. Członek POW Górnego Śląska, uczestnik trzech powstań śląskich. Odznaczony: Krzyżem Na Śląskiej Wstędze Waleczności (przyznanej 10.01.1927 r.), Medalem Niepodległości Za Pracę W Dziele Odzyskania Niepodległości (przyznanym 15.04.1932 r.), Gwiazdą Górnośląską (nadaną w maju 1932 r.). Od rozpoczęcia się okupacji hitlerowskiej, zaangażował się w działalność konspiracyjną w Polskiej Organizacji Powstańczej, a po jej dekonspiracji w organizacji ZWZ.
Aresztowany 2.05.1940 r. i przetransportowany do KL Dachau, a stamtąd przeniesiony do KL Mauthausen gdzie zarejestrowany został jako więzień nr 7491 (posiadał też drugi numer 5063). Zginął w Mauthausen 2.05.1941 r.
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 42; J. Klistała "Działacze rybnickiego ZWZ/AK w obozach koncentracyjnych", Bielsko-Biała 2002, s. 208, S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 46.

DUDEK ŁUCJAN,
Więzień w KL Auschwitz nr 7512.
Urodzony 6.05.1915 r. w Gliwicach. Uczeń szkoły powszechnej a następnie gimnazjum w Rybniku. Był harcerzem Drużyny Harcerzy im. Adama Mickiewicza. W 1934 r. zdał maturę i przeniósł się do Gdańska, aby studiować na politechnice. W 1939 r. walczył przeciw Niemcom na wybrzeżu. Po kapitulacji wrócił na Śląsk, ale z obawy przed możliwością aresztowania - ukrywał się w Gliwicach. Od pierwszych dni okupacji hitlerowskiej należał do organizacji ruchu oporu. W grudniu 1940 r. przyjechał do Rybnika gdzie w parę dni później został aresztowany i przekazany 18.12.1940 r. na pobyt w KL Auschwitz - zarejestrowany jako więzień nr 7512. Zginął w tym obozie 22.08.1941 r.
Bibliografia: "Księga Pamiątkowa Państwowego Gimnazjum i Liceim w Rybniku 1922-1947", 1947 r., s. 17; Ks. K. Szweda "Ponieśli swój krzyż", Poznań 1989, s. 95; I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 63; "Rybnik. Zarys dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1980 roku", red. J. Walczak, Katowice 1986, s. 241; "Ziemia rybnicko-wodzisławska", pod red. J. Ligenzy, Katowice 1970, s. 259; I. Libura "Z dziejów okupacji hitlerowskiej z Rybnickiem" wyd. Katowice 1958, s. 381; L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 43.

DWORACZEK WŁADYSŁAW,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Dachau nr 7493, w KL Mauthausen-Gusen 5068.
Urodzony 9.10.1912 r. w Gliwicach, mieszkaniec Gaszowic k.Rybnika - nauczyciel tamtejszej szkoły podstawowej. Aresztowany w nocy 1-2.05.1940 r. i przewieziony do więzienia w Rybniku. Z tego więzienia przekazano go do KL Dachau, gdzie zarejestrowany został jako więzień nr 7493. W dniu 27.06.1940 r. przeniesiony do KL Mauthausen-Gusen i tam zarejestrowany jako więzień nr 5068. Brak informacji o losie tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza; W ocalałej kartotece wieźniów byłego KL Mauthausen nie figuruje.

DYBA DOMICELA z d. HERMAN,
Więźniarka więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz nr 48336.
Urodzona 1.05.1907 r. i zamieszkała w Szerokiej (obecnie dzielnica Jastrzębia Zdroju), córka Pawła i Marianny z d. Rduch. Nauczycielka, członkini Towarzystwa Młodych Polek (żona Antoniego - także nauczyciela - w konspiracji szefa sztabu Inspektoratu AK Rejon Rybnik). Prowadziła tajne nauczanie w Szerokiej. Od zimy 1939 r. była łączniczką Obwodu ZWZ/AK Pszczyna. Ostrzeżona o grożącym niebezpieczeństwie, nie zdołała wraz z mężem opuścić domu. Aresztowana 25.06.1943 r., więziona była w więzieniu śledczym (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach, skąd przekazana została do KL Auschwitz i zarejestrowana 6.07.1943 r. jako więźniarka nr 48336. Zginęła w KL Auschwitz 4.08.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 26381/1943 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarła o godz. 11:15, określenie przyczyny zgonu to "allgemeine Körperschwäche" (ogólne wyczerpanie organizmu). (Jej męża powieszono 26.10.1943 r. w Mostach - w egzekucji publicznej).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 564; S. Kędra i A. Szefer "Nauczyciele śląscy polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji - Księga Pamiątkowa", Katowice 1971 r. s. 47; PMA-B "Księga zgonów", t. 18, s. 871, nr id. 59794; Zbiory J. Delowicza.

DYJA JAN,
Więzień w KL Auschwitz.
Urodzony 3.11.1887 r. w Myszkowie, syn Franciszka i Marianny z d. Gruszka, mieszkaniec Rybnika. Aresztowany w okresie okupacji hitlerowskiej i przekazany do KL Auschwitz. Zginął 19.04.1943 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 18844/1943 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 15:00, określenie przyczyny zgonu to "Herzmuskelschwäche bei Fleckfieber" (niewydolność mięśnia sercowego przy tyfusie plamistym).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 1125; Zbiory J. Delowicza; PMA-B "Księga zgonów", t. 13, s. 834, nr id. 53829.

DYJAS FRANCISZEK,
Więzień - prawdopodobnie w KL Dachau.
Mieszkaniec Czerwionki pow. rybnicki. Aresztowany w początkowym okresie okupacji hitlerowskiej i przekazany do obozu koncentracyjnego (prawdopodobnie do KL Dachau). Brak informacji o dalszych losach tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

DYKACZ ROMAN,
Więzień więzienia w Rybniku, w KL Dachau.
Mieszkaniec Chwałowic k.Rybnika. Wykształcenie wyższe - inżynier. Aresztowany 13.04.1940 r., wpierw był więziony w więzieniu w Rybniku, a następnie przesłany do KL Dachau. Brak dokładniejszych informacji o losie tego więźnia.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

DYRSZKA MARIAN,
Więzień w KL Neukirchen.
Mieszkaniec Rybnika - miał w okresie rozpoczęcia się okupacji ok. 15 lat, harcerz. Skierowany w 1941 r. do pracy przymusowej odmówił jej wykonywania gdyż była to fabryka przemysłu zbrojeniowego. Postanowił wiec mimo swojego młodego wieku, przedostać się na zachód i tam wstąpić do wojska polskiego by walczyć o wyzwolenie Ojczyzny. Na wyprawę tę wybrał się razem z kolegą Sladkiem Tadeuszem. Wyruszyli za granicę 29.12.1941 r. Udało im się przedostać przez granicę Czech i Moraw do granicy Słowacji. Tam niestety zostali ujęci przez niemiecką straż graniczną. Na gestapo Dyrszka odważnie oświadczył, że jest Polakiem i zdecydował się przedostać do armii polskiej by służyć swojej ojczyźnie. Przekazany został do KL Neukirchen k.Norymbergii, a sądzony wraz ze Sladkiem przed Trybunałem Ludowym w Berlinie pod koniec 1942 r., Dyrszka został skazany na karę śmierci i utratę praw obywatelskich na zawsze. Wyrok został wykonany 11.05.1943 r. przez ścięcie na gilotynie.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza.

DZIERŻĘGA ALFRED,
Więzień więzienia w Rybniku, w Bytomiu, w Katowicach, w Berlinie.
Urodzony 5.09.1919 r. w Radlinie Dolnym pow. rybnicki, mieszkaniec Radlina Dolnego. Po ukończeniu szkoły powszechnej wstąpił do orkiestry wojskowej w Lublińcu i został zawodowym członkiem tej orkiestry. Brał udział w kampanii wrześniowej, a wzięty do niewoli - wraz z trzema innymi żołnierzami, skazany został na śmierć. Przy wykonywaniu wyroku, został ciężko raniony (nie zabity) i dzięki opiece przyjaznych cywilów, przeżył. Latem 1940 r. wrócił do domu ale jako inwalida - z protezą jednej nogi. W 1943 r. otrzymał pracę w dworcowej kasie biletowej w Radlinie. Mimo inwalidztwa, zaangażował się w działalność organizacji konspiracyjnej AK. Przez zdradę, został aresztowany 30.08.1944 r. i więziony w Rybniku, w Bytomiu, w Katowicach aż w końcu przekazany do więzienia w Berlinie, gdzie 16.01.1945 r. został skazany na śmierć i wyrok wykonano.
Bibliografia: Zbiory J. Delowicza (w oparciu o relację Zofii Niedzielskiej-Dzierżęgowej)

DZIĘCIOŁOWSKI STEFAN,
Więzień w KL Auschwitz.
Główny inżynier koksowni w Radlinie. Aresztowany w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej, przekazany do KL Auschwitz. Zginął w tym obozie.
Bibliografia: Informacja Stanisława Sachsa z Radlina; W zachowanych dokumentach PMA-B nie figuruje.

DZIWOKI JÓZEF,
Więzień więzienia w Mysłowicach, w KL Auschwitz nr 47696.
Urodzony 24.02.1902 w Gotartowicach k.Rybnika, syn Franciszka i Joanny z d. Steier, mieszkaniec Gotartowic. Od pierwszych dni okupacji hitlerowskiej, członek Polskiej Tajnej Organizacji Powstańczej w Gotartowicach. Po aresztowaniu przebywał w więzieniu śledczym (Ersatzpolizeigefängnis) w Mysłowicach. Po śledztwie, skazany 17.07.1942 r. na pobyt w KL Auschwitz i zarejestrowany w obozowej ewidencji jako więzień nr 47696. Zginął 31.08.1942 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 26270/1942 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 15:45, określenie przyczyny zgonu to "Bronchopneumonia" (zapalenie płuc i oskrzeli).
Bibliografia: L. Musiolik "Rybniczanie słownik biograficzny", Rybnik 2000, s. 45; I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 198; PMA-B "Księga zgonów", t. 18, s. 770, nr id. 24659.

DZWIGAL ROMAN,
Więzień w KL Auschwitz nr 25791.
Urodzony 2.02.1908 r. w Będzinie, syn Karola i Tekli z d. Rybczyńska, mieszkaniec Radlina pow. rybnicki. Aresztowany w okresie okupacji hitlerowskiej, przekazany został do KL Auschwitz i zarejestrowany w obozowej ewidencji dnia 27.02.1942 r. jako więzień nr 25791. Zginął 27.03.1942 r. Według wystawionego aktu zgonu nr 3771/1942 - potwierdzonego przez lekarza obozowego, zmarł o godz. 10:55, określenie przyczyny zgonu to "Grippe bei Herzschwäche" (grypa przy niewydolności serca).
Bibliografia: I. Pająk "Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz", Katowice 1998, s. 149; PMA-B "Księga zgonów", t. 3, s. 765, nr id. 5389.