VI Forum Bibliotekarzy Województwa Śląskiego Termin: 18 marca 2010 (czwartek) w godz. 9.00 - 15.30 Miejsce: aula w budynku Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im. gen. J. Ziętka w Katowicach przy ul. Francuskiej 12 (budynek Biblioteki Śląskiej)

TU Zobacz ZDJĘCIA Elżbiety Gucwa z Bielska-Białej ; TU ZDJĘCIA oficjalne - Biblioteki Śląskiej

(Tu także 2 zdjęcia Katarzyny Lubos i kilka zdjęć Elżbiety Gucwy)

Temat: Od biblioteki do mediateki

Zagadnienia:

- zmiany organizacyjne w bibliotece
- e-learning w bibliotece
- współczesne problemy bibliotek i bibliotekarzy
- obecny profil zbiorów bibliotecznych
- komputeryzacja bibliotek
- użytkownicy bibliotek
- standardy w bibliotece
- reforma a biblioteka szkolna
- internetowe centrum informacji multimedialnej w bibliotece szkolnej

---

Jeden z referatów:

Konkursy i turnieje czytelnicze

Slajd 1
Konkursy czytelnicze są wspaniałą formą zdobywania umiejętności w docieraniu do źródeł, i poszerzają wiedzę. Inspirują do uczestniczenia w kulturze. Stwarzają możliwość promowania różnego typu zgromadzonej w bibliotece literatury. Dzięki różnorodności poruszanej tematyki poszerzają horyzonty, wspierają i rozwijają zainteresowania uczniów.
Zauważyłam, że w organizowanych często przez bibliotekę konkursach chętnie biorą udział tacy młodzi ludzie, którym trudno osiągać sukces w innych dziedzinach wiedzy.
Staram się, by bezbłędne rozwiązanie konkursu było możliwe dzięki pracowitości a nie tylko wrodzonym talentom.
Slajd 2
Jak powiedział wielki, choć niestety, ciągle zbyt mało doceniany Polak: Henryk Sławik: "pracowitość w życiu liczy się dużo bardziej niż zdolności". Ci, którym z powodu mniejszych zdolności raczej nie uda się wygrać konkursu czy olimpiady przedmiotowej - mogą, dzięki własnej pracy, poszukiwaniom w zbiorach biblioteki - osiągnąć mały sukces oraz poszerzyć swoje horyzonty, zdobyć nowe wiadomości i umiejętności - zostając laureatem konkursu czytelniczego.

Slajd 3
Zauważyłam, że młodzież niechętnie bierze udział w czytelniczych konkursach otwartych, które wymagają samodzielnego napisania pracy (np. recenzji) lub wykonania ilustracji (reklama książki, ilustracja). Slajd 4 Największym zainteresowaniem cieszą się testy wyboru bogato ilustrowane np. fotosami z ekranizacji literatury.
Slajd 5 Kiedyś materiał ilustracyjny związany z konkursem zamieszczałam w gablocie obok biblioteki. Slajd 6 Teraz często uczestnikom konkursu drukuję blankiety z pytaniami i miejscem do wpisania odpowiedzi. A wszelkie materiały pomocnicze, ilustracyjne - zamieszczam na stronie internetowej biblioteki. To jedna z trochę bardziej "pokrętnych" metod promocji bibliotecznej witryny.

Slajd 7
Konkursy są zachętą do częstszego zaglądania do biblioteki. Młodzież, która szukając potrzebnych informacji by prawidłowo rozwiązać konkurs nauczy się korzystać z warsztatu informacyjnego biblioteki bez trudu odszuka potem w bibliotece informacji, gdy będzie przygotowywać referat, prezentację lub pracę pisemną. Konkursy są też wspaniałym antidotum na nudę, na często bezwartościowo spędzany przed telewizorem lub przy grach komputerowych czas.

Slajd 8 Konkursy czytelnicze mogą mieć formę turnieju klas, Slajd 9 pytań ilustrowanych obrazkami na gazetce ściennej lub Slajd 10 wydruków komputerowych - testów z miejscem na wpisanie właściwych odpowiedzi. Slajd 11 Pytania mogą mieć formę krzyżówki lub testu wyboru. Slajd 12 Mogą to być także konkursy typowo zabawowe - na najzabawniejsze zdjęcie, oryginalną pamiątkę z wakacji.

Slajd 13
Tego typu konkursy czytelnicze organizuję w bibliotece kilka razy w semestrze. Tematyka związana jest w przypadającymi rocznicami, ekranizacjami utworów literackich, lub zainteresowaniami młodzieży. Staram się, by tematyka była na tyle urozmaicona, by każdy mógł znaleźć coś dla siebie.
Slajd 14
Zazwyczaj przygotowuję w bibliotece zestaw materiałów lub podaję szczegółową bibliografię, dzięki której czytelnik może odszukać odpowiedzi na zadane w konkursie pytania. Bezbłędne rozwiązanie konkursu wymaga, zatem kilku lub kilkunastu godzin pracy; cierpliwości i dokładności oraz umiejętności poszukiwania informacji w zbiorach biblioteki. Te cechy, a nie wrodzone zdolności są promowane wśród uczestników konkursów.
Slajd 15
Konkurs na temat Krzysztofa Kolumba był wyjątkowo trudny. Zestaw pytań został opublikowany w Internecie. Jest tam przygotowany plik Worda do wydruku, oraz zestaw pytań w formie prezentacji multimedialnej bogato ilustrowany zebranymi przeze mnie ilustracjami. Na stronie internetowej z pytaniami przygotowałam odnośnik do strony z zestawieniem bibliograficznym, informacją, jakie pozycje zostały wykorzystane przy układaniu pytań (korzystałam tylko ze zbiorów macierzystej biblioteki). Młodzież znała źródła, i miała do nich dostęp, ale by do nich dotrzeć musiała skorzystać z katalogu i kartoteki. Następnie konkretne pozycje samodzielnie odszukać na półkach w bibliotece. Prawidłowo znaleźć w czasopismach odpowiednie artykuły. Przeczytać je ze zrozumieniem. Szukając odpowiedzi na zadane pytania młodzi ludzie dowiedzieli się sporo o Krzysztofie Kolumbie i jego czasach. Wręcz podziwiałam, z jakim samozaparciem gimnazjalistki poświęcały całe godziny na szukanie odpowiedzi.
Slajd 16
Zauważyłam, że często w konkursach czytelniczych uczestniczy nie zbyt wielka liczba czytelników. Ale młodzież ta często dopytuje się o kolejne tego typu zabawy. Młody człowiek, który osiągnął taki mały sukces bardziej wierzy potem we własne siły i możliwości. Rozumie, że nie tylko wrodzone talenty, ale także pracowitość może być motorem awansu społecznego.
Slajd 17
Co roku wraz z kołem Bibliofil przygotowujemy dla całej społeczności szkolnej turnieje klas o różnorodnej tematyce. Dzięki nim w zabawowy sposób młodzież spędza tak szczególne dni jak: pierwszy dzień wiosny, Barbórka lub końcowe dni roku szkolnego. (Co roku konkretny termin ustala Dyrektor Szkoły. Są to zazwyczaj dni, w które trudno realizować normalne zajęcia szkolne.) Tematyka jest różnorodna (odkrycie Ameryki, kobiety, historia książki, ekologia, Urszulanki, literatura fantasty, Quo vadis, Europa da się lubić, Pan Tadeusz etc.).
Slajd 18
Bardzo często turnieje te przygotowuję w ścisłej współpracy z nauczycielem pokrewnego przedmiotu, którego proszę o objęcie funkcji eksperta; konsultuję zestaw pytań etc.
Slajd 19
Na potrzeby tych turniejów mam w bibliotece przygotowane przez siebie specjalne tabliczki z punktacją dla jurorów;
Slajd 20 zgromadzone przy pomocy Bibliofilów ponad 400 pudełek z jajek- niespodzianek, które służą do losowania pytań lub podliczania punktacji. Materiały te są często wykorzystywane także przez innych nauczycieli i samorząd uczniowski.
Slajd 21
Ciekawsze zestawy pytań i konkretne pomysły jak przeprowadzić podobny turniej publikuję w Internecie. Z internetowej korespondencji wiem, że przygotowywane przeze mnie konkursy bywają wykorzystywane przez innych nauczycieli.
Slajd 22
Oczywiście, zawsze inspiracją w przygotowaniu konkursu czytelniczego lub turnieju jest "Biblioteka w Szkole." Publikacje z naszego czasopisma metodycznego pomagają wybrać temat konkursu, często korzystamy z proponowanych pytań.
Slajd 23
Wiele pomysłów na konkurencje konkursowe, na sposoby zadawania pytań można też podpatrzeć oglądając niektóre teleturnieje (Czar par, Koło fortuny, Miliard w rozumie, Jeden z dziesięciu, Skojarzenia.)
Slajd 24
Jeden z wykorzystanych pomysłów:
Spory arkusz styropianu owijamy większym kawałkiem tkaniny - np. gładką zasłonką. I mamy gotową tablicę. (Oczywiście, można też wykorzystać większe tablice korkowe lub magnetyczne). Do takich tablic przypięliśmy szpilkami kwadraty o boku ok. 15 cm z pojedynczymi literkami wyciętymi z papieru samoprzylepnego. Każda z takich literek została przysłonięta kolejnym kwadratem z przyklejonym portretem kobiety. Wykorzystaliśmy portrety kobiet z kartoteki tekstowej (wycięte z kolorowych czasopism). Portrety kobiet związanych z literaturą, teatrem, filmem, muzyką, sportem. Uczestnik konkursu losował pytanie związane z jedną z tych kobiet. Jeśli odpowiedział prawidłowo - otrzymywał punkt, odsłaniał literkę zasłanianą przez dany portret kobiecy i mógł próbować odgadnąć całe hasło. Jeśli tego nie zrobił, kolejne pytanie losował inny uczestnik konkurencji. Oczywiście odgadnięcie hasła było gloryfikowane stosowną ilością punktów.
Slajd 25 Czasem wprowadzamy takie konkurencje jak recytacja, ułożenie puzzli. Nastrój wprowadza odpowiednio dobrany podkład muzyczny (np. z ekranizacji książki).
Slajd 26
Staram się o oryginalne logo dla każdego konkursu i turnieju. Zawsze o przygotowanie znaku graficznego można prosić chętną młodzież, ale warto postarać się o logo w grafice wektorowej (komputerowej) - wtedy dobrze prezentuje się na witrynie internetowej i wszelkich drukach związanych z turniejem: zaproszeniach dla klas, Slajd 27 plakatach, dyplomach, pismach do Rady Rodziców z prośbą o sponsorowanie nagród i podjęcie się roli jurora do Samorządu Szkolnego i Rady Rodziców. Oczywiście na wszelkich pismach w stopce podajemy dane biblioteki, adres jej strony internetowej.

Slajd 28
Laureaci każdego konkursu otrzymują pamiątkowe dyplomy. Drukujemy także dyplomy dla zwycięskiej klasy (dumna młodzież wiesza taki dyplom w swojej sali lekcyjnej - robiąc przy okazji reklamę bibliotece).
Slajd 29
Zazwyczaj prawie wszyscy uczestnicy konkursów oddają bezbłędne odpowiedzi. Ich personalia oraz zdjęcia publikuję na witrynie biblioteki z wyrazami uznania. Są nagradzani na forum całej szkoły
. Slajd 30
Dyplomom towarzyszy zazwyczaj bombonierka. Nie jest to, więc ogromny finansowy wydatek dla szkoły - a dla młodego człowieka, który może wyjść przed całą szkołę, być nagrodzony brawami; a następnie otrzymanym dyplomem chwalić się w domu - wielka satysfakcja.

Slajd 31
Laureaci turniejowych konkurencji indywidualnych otrzymują związaną tematycznie z turniejem książkę. Staram się młodzieży zawsze tłumaczyć, że najważniejsza jest dobra zabawa i honor klasy. Dlatego nagrodą dla najlepszej klasy w naszej szkole prócz dyplomu i zasłużonej sławy jest zazwyczaj małe słodkie co nieco - tort upieczony przez Radę Rodziców, albo batonik (lub jabłko) dla każdego ucznia. Slajd 32 W jednym z konkursów zwycięscy otrzymali specjalne szarfy (wzorowane na te z wyborów miss. Zamówiłam te szarfy kwiaciarni. Wszak kwiaciarki mają wprawę w przygotowaniu napisów na szerokich wstęgach.
Slajd 33
Młodzież w bezpieczny sposób spędza czas. Uczy się - bawiąc zarazem.

Slajd 34
Przygotowanie turnieju zajmuje bardzo dużo czasu, zabiera sporo energii, nerwów. Ale co roku po przeprowadzonym turnieju mam kilka nowych chętnych osób do Koła Bibliofil. To wysiłek, który się opłaca!
Slajd 35
Jestem także pomysłodawczynią i jedną z głównych organizatorek kilku konkursów międzyszkolnych. Tego typu konkursy międzyszkolne są formą promocji szkoły w środowisku. Dają młodzieży możliwość rozwijania i pogłębiania własnych zainteresowań i talentów. Wspierają i promują osoby aktywne i twórcze.
Slajd 36
Dziękuję za uwagę.

Bibliografia:

1. Bonk Gabriela: Przepis na. turniej. "Biblioteka w Szkole" 2009 nr 10, s. 12-14.
2. Klema Grażyna: Docenianie uczniów przez nauczyciela bibliotekarza. "Biblioteka w Szkole" 2003 nr 1, s. 4- 5.

Gabriela Bonk